In Hoog Bezoek belicht De Gelderlander de periode 1895-1928 aan de hand van de werkbezoeken van commissaris van de Koningin Van Voorst tot Voorst. In samenwerking met het Brabants Historisch Informatie Centrum. Vandaag aflevering 4: de Cuijkse vroedvrouwenkwestie.
‘Inzake de moeilijkheden tusschen Pastoor Sengers en Dr. Van den Dries, in verband met diens weigering om patienten te behandelen, die zich van de Katholieke vroedvrouw bedienen, wist ik geene goede oplossing te geven.’
Je ziet de commissaris der Koningin zijn handen hulpeloos ten hemel richten, na het opschrijven van die regels, na het bezoek aan Cuijk en Sint Agatha op 16 augustus 1918. Hij hoefde zich niet te schamen: niemand slaagde er in de fikse ruzie tussen huisarts en pastoor te sussen. Zelfs de minister van Arbeid niet. Uiteindelijk zou de Cuijkse ‘vroedvrouwenkwestie’ meer dan tien jaar duren.
Het geloof, daar draaide het allemaal om. In 1899 was de jonge Bossche geneesheer Felix van den Dries aan de slag gegaan als gemeentelijk geneesheer. Dat ‘gemeentelijk’ hield in dat hij tegen een gemeentelijke vergoeding van 800 gulden naast zijn normale praktijk ook straatarme Cuijkenaren hielp. Van den Dries betaalde uit eigen zak een vroedvrouw zodat ook arme aanstaande Cuijkse moeders verzekerd waren van hulp bij de bevalling. Rond 1909/1910 gaat het mis als zijn vroedvrouw vertrekt. Op de oproep voor een opvolgster, reageren alleen protestantse vroedvrouwen. De huisarts beseft dat zoiets in het rooms katholieke Cuijk een probleem kan zijn. Hij legt de kwestie uit aan burgemeester Van de Mortel én pastoor Sengers en beiden leggen zich erbij neer. De pastoor schijnt zelfs, aldus Van de Mortel later, een voorkeur te hebben uitgesproken voor de vrouw die Van den Dries benoemt, de Nederlands Hervormde Femmeke Rooker uit Schermerhorn.
Ineens gaat het mis. De pastoor, wellicht opgestookt, roept van de kansel dat Cuijkse zwangere vrouwen bij Rooker weg moeten blijven. Van den Dries is woedend en neemt een tegenmaatregel. In zijn spreekkamer hangt hij een briefje op. Zwangere vrouwen die ‘zijn’ vroedvrouw negeren, en hun familieleden, hoeven niet op geneeskundige hulp van hem te rekenen.
Het conflict verhardt. De huisarts noemt de pastoor een fanaticus. De inspectie voor de volksgezondheid bemiddelt, op aandringen van de minister van Arbeid. Een compromis lijkt haalbaar, maar als de handtekeningen gezet moeten worden, komt de pastoor niet opdagen. De gemeenteraad gaat zich ermee bemoeien, wat burgemeester Van de Mortel onverstandig vindt want sommige raadsleden zijn ook lid van het kerkbestuur. De raad besluit tegen zijn zin een eigen gemeentelijke vroedvrouw te benoemen. Uiteraard van katholieke huize. Die wordt echter hevig dwars gezeten door Van den Dries en houdt het voor gezien. Het conflict bereikt in 1921 een dieptepunt als de gemeenteraad in een geheime vergadering, waar zelfs de burgemeester niets van weet, de begroting wijzigt om een extra gemeentelijk geneesheer aan te stellen. De burgemeester ontploft en adviseert het provinciebestuur dat besluit te vernietigen. Later dat jaar wordt, na een advies van de Nederlandse Artsenvereniging eindelijk een werkbaar compromis bereikt. Er komt een nieuwe gemeentelijke vroedvrouw en Rookers legt haar praktijk neer. Op 29 oktober wordt Dorothea Versteeg benoemd. Een Rotterdamse. Maar wel katholiek.
Je ziet de commissaris der Koningin zijn handen hulpeloos ten hemel richten, na het opschrijven van die regels, na het bezoek aan Cuijk en Sint Agatha op 16 augustus 1918. Hij hoefde zich niet te schamen: niemand slaagde er in de fikse ruzie tussen huisarts en pastoor te sussen. Zelfs de minister van Arbeid niet. Uiteindelijk zou de Cuijkse ‘vroedvrouwenkwestie’ meer dan tien jaar duren.
Het conflict verhardt. De huisarts noemt de pastoor een fanaticus. De inspectie voor de volksgezondheid bemiddelt, op aandringen van de minister van Arbeid. Een compromis lijkt haalbaar, maar als de handtekeningen gezet moeten worden, komt de pastoor niet opdagen. De gemeenteraad gaat zich ermee bemoeien, wat burgemeester Van de Mortel onverstandig vindt want sommige raadsleden zijn ook lid van het kerkbestuur. De raad besluit tegen zijn zin een eigen gemeentelijke vroedvrouw te benoemen. Uiteraard van katholieke huize. Die wordt echter hevig dwars gezeten door Van den Dries en houdt het voor gezien. Het conflict bereikt in 1921 een dieptepunt als de gemeenteraad in een geheime vergadering, waar zelfs de burgemeester niets van weet, de begroting wijzigt om een extra gemeentelijk geneesheer aan te stellen. De burgemeester ontploft en adviseert het provinciebestuur dat besluit te vernietigen. Later dat jaar wordt, na een advies van de Nederlandse Artsenvereniging eindelijk een werkbaar compromis bereikt. Er komt een nieuwe gemeentelijke vroedvrouw en Rookers legt haar praktijk neer. Op 29 oktober wordt Dorothea Versteeg benoemd. Een Rotterdamse. Maar wel katholiek.
