Huize Baarschot is prachtig gelegen aan de Essche stroom in de nabijheid van de Baerschotsebrug ook wel Lage- of Kasteelsebrug genoemd. Deze brug vormt de verbinding tussen de Spankertstraat en Groenendaal. In 2020/2021 werd de brug totaal vernieuwd.
Foto's Piet Jansen
Voor het huis staan een zestal snoeilinden die tot de oudste van Esch gerekend mogen worden. Dit landhuis is vermoedelijk een dienstgebouw geweest van het kasteel Baerschot. In 1963 is het verbouwd. Bij de verbouwing is de oorspronkelijke hoofdvorm bewaard gebleven. Het huis heeft een schilddak en is met pannen gedekt.
Veldnaam Baersscot
Reeds in 1381 komen we de veldnaam “die Baersscot” tegen in de Bossche Protocollen. Er vindt dan een verkoping van grond plaats. Stukken land op Baerschot worden vaak genoemd in combinatie met het goed “De Esselair”. Dit goed bestaat reeds in 1372 en wordt dan omschreven als: een huis en hof bij Esschelaer in Essche gelegen binnen een gracht. In 1381 wordt dit pand verpacht door Gerit van Zeland aan Arnt vander Scoervoert. Het is echter onduidelijk wanneer de hoeve Baerschot ontstaan is.
Hoeven op Baarschot
Jacob Henricx van den Meerendonk geeft in 1501 een hoeve bij de brug te Esch op Baerschot in erfcijns aan Lambert van den Hezenacker met visserij ect. en een huis en nog een huis bij de 2de hoeve. Reeds in de 16de eeuw is er op Baarschot ook een huis genaamd “Leeuwenborgh” met een visserij de Laeck en landerijen in Esch.
In1558 heeft Lambert van den Hezenacker de hoeve Baerschot nagelaten aan zijn schoonzoon Thomas Peterse Lootgieter, die op zijn beurt het goed op 6 november 1604 in cijns geeft aan zijn zoon Peter Thomas Lootgieter. Het wordt dan omschreven als een omgraven huis met visserij.
Om het nog ingewikkelder te maken verkoopt Lambrecht Stooters, in december1600, aan Goijart vanden Grave een hoeve lants, te weten: het woonhuis, peertstal, bachuijs, schop oft wagenhuis met secreet (toilet) op de riviere staende, met harden dac gedeckt, hovenboomgaeerden ende vijversect. Vermoedelijk is dit het kasteeltje Baarschot. Opmerkelijk is dat er van het slotje Baarschot een gravure gemaakt is door Josua de Grave. Hij was een Nederlandse tekenaar en schilder uit de Gouden Eeuw. Nader onderzoek zal uit moeten wijzen hoe het nu precies zit met deze vermeldingen van Baarschot. (Wordt vervolgd!)
In 1655 is Baerschot in het bezit van Robbrecht Berckenbos. In het verpondingkohier zien we dat zijn huis dan voor fl. 16, - getaxeerd wordt. Op 7 mei 1662 verkoopt hij het aan Frederick Henderick Sweerts de Landas. Deze is raadsheer van de stad 's-Hertogenbosch. In het verpondingregister van 1715 wordt Baerschot vermeld als “kasteel”. Eind 1742 komt het goed in handen van de weduwe Chambrier. Zij vermaakt het bij testament verwel meteen aan haar zoon Samuel Chambrier. Uit het verpondingkohier van 1785 blijkt Louis, graaf van Limburg Stirum, de eigenaar van het goed te zijn. Hij verkoopt het in 1806 aan Gerard van Eijndhoven uit Haaren.
Mr. Jan Hendrik Sassen is in 1823 de eigenaar. Zijn zoon mr. Leonard Sassen verkoopt het in 1858 aan de familie Van den Bogaerde Van Terbrugge. Baerschot blijft dan een eeuw het eigendom van deze familie. In 1959 koopt Martinus van Rooy de boerderij die hij al sinds 1936 pachtte van de familie Van den Bogaerde Van Terbrugge. Hij bouwt dan een nieuwe boerderij aan de overkant van de weg. In 1963 is jonkheer de Kuijper de nieuwe eigenaar van Baerschot en deze verbouwt het tot een landhuis. Momenteel wordt het bewoond door de familie Plantema die sinds 1977 eigenaar is.
Eerherstel voor een oude schuur
Op 8 juli 1995 brandt de schuur van Baarschot af. Op dat moment is de gemeente Esch op zoek naar een geschikte locatie voor een dwarsdeelschuur, die eertijds onderdeel was van een groepje gebouwen op een boerenerf, dat meer dan 250 jaar oud was. In 1736 komt het al voor op de huizenlijst van de gemeente Esch.
Deze boerderij lag op een markant punt in Esch aan de oostelijke ingang van het dorp bij een kruispunt van wegen: Dorpsstraat, Postelstraat, Spankertstraat en Runsdijk. Ruim veertig jaar geleden werd door brand na blikseminslag het merendeel van de boerderijgebouwen verwoest.
Afgebrande schuur
Het enige bouwsel wat over bleef was de oude graanschuur. Behoud op die plaats was niet mogelijk. De gemeente had het terrein bestemd voor woningbouw. Aanvankelijk dacht men aan plaatsing bij het Mannengasthuis aan de oevers van de Essche Stroom. Dit stuitte op bezwaren. Dr. F. Plantema was bereid de oude schuur over te nemen en deze op de plaats van de afgebrande schuur bij Baerschot te herbouwen. De deuren van de oude stal hebben sindsdien al vaak opengestaan voor diverse activiteiten. Het pand wordt nog steeds bewoond door de familie Plantema.
Bronvermelding:
Fasel, Het huis Baerschot te Esch in De Kleine Meijerij, jg 21 (1970), nr. 3.
van den Braak, Eerherstel voor een oude schuur in De Kleine Meijerij, jg 48 (1997), nr. 2/3.
Reeds in 1381 komen we de veldnaam “die Baersscot” tegen in de Bossche Protocollen. Er vindt dan een verkoping van grond plaats. Stukken land op Baerschot worden vaak genoemd in combinatie met het goed “De Esselair”. Dit goed bestaat reeds in 1372 en wordt dan omschreven als: een huis en hof bij Esschelaer in Essche gelegen binnen een gracht. In 1381 wordt dit pand verpacht door Gerit van Zeland aan Arnt vander Scoervoert. Het is echter onduidelijk wanneer de hoeve Baerschot ontstaan is.
In1558 heeft Lambert van den Hezenacker de hoeve Baerschot nagelaten aan zijn schoonzoon Thomas Peterse Lootgieter, die op zijn beurt het goed op 6 november 1604 in cijns geeft aan zijn zoon Peter Thomas Lootgieter. Het wordt dan omschreven als een omgraven huis met visserij.
Op 8 juli 1995 brandt de schuur van Baarschot af. Op dat moment is de gemeente Esch op zoek naar een geschikte locatie voor een dwarsdeelschuur, die eertijds onderdeel was van een groepje gebouwen op een boerenerf, dat meer dan 250 jaar oud was. In 1736 komt het al voor op de huizenlijst van de gemeente Esch.
