Vrouwenvoeten in klompen tijdens een klompenbeurs in Sint-Oedenrode, 1938 (coll. BHIC)
Populier voor wilg verkopen
De monsterklompjes, die mijn opa als handelaar bij zich had
In zijn (geweldige) boek De populier - Onze volksboom in nieuw perspectief schrijft Wim Huijser over een oude blaastest, bedoeld om klompen van wilgenhout en klompen van populierenhout uit elkaar te houden. Kennelijk was die test ook nodig: klompen van wilg waren taaier, minder zwaar, konden beter tegen water en waren dus ook duurder. Wanneer je op de voorkant van een populieren klomp wat spuug smeerde en op de achterkant blies, blies je bellen en bij die van wilgenhout juist niet! Huijser legt ook uit hoe dat zit, iets met meer tussenschotjes in de vaten. Een heel mooie manier om handelaren die knollen voor citroenen verkochten door de mand te laten vallen.
Klompen bleken
Dat verhaal deed me denken aan iets wat mijn vader over zijn vader vertelde, die honderd jaar geleden in klompen handelde. Wilgen klompen zagen er dus blijkbaar witter uit en populieren klompen werden witter door ze in een vat met een goedje*) te dopen. Mijn vader herinnerde zich dat zijn vader zijn populieren klompen bleekte, samen met een knecht. Jan van de Laar, naar wie ik ben genoemd, verkocht dus populier voor wilg, en zijn klanten kenden de blaastest niet!
Goed geboerd
Een maatstok om klompen te meten .
Mijn opa, ooit als eenvoudige klompenmaker begonnen - zijn vader en zijn broer waren het ook - heeft in de klompenhandel goed geboerd en trok daarvoor in het begin van de vorige eeuw door het land. Ik heb zijn kasboek nog, met de winkeliers in Noord- en Zuid-Holland die bij hem hun klompen uit Brabant inkochten. Hij kocht als vrijgezel een groot oud huis met een gracht eromheen, bouwde er na zijn trouwen een nieuw huis naast. Hij heeft rond het dorp Sint-Oedenrode percelen peppelbos en weide gekocht, op naam van zijn kinderen. Zijn weduwe Fien Ockhuijzen, mijn oma, heeft van zijn dood in 1927 tot zij in 1948 ‘van Drees**) kon trekken’, van de opbrengst kunnen leven.
Noten
*Waterstofperoxide en ammoniak kunnen hout bleken. **Noodwet ouderdomsvoorziening 1947-1957
****’Ik merkte eerder reeds op, dat de wilgen 5 cent per paar meer opbrachten dan de canadaklom- pen. Het zou dan ook wel een wonder zijn geweest als er geen foefjes waren uitgedacht om de wilgehoutkleur zoveel mogelijk te imiteren. Voor dit doel werd in water een mengsel van wilge- binnenbast en elze-buitenbast gekookt en in dit aftreksel kregen de klompen een bad; ze werden zgn. ‘gesausd’, maar een vakman of een ervaren winkelier trapte natuurlijk niet in dat trucje! Er werd wat gedaan om aan de kost te komen, ook al kwam daar eens een luchtje bij te pas’. Uit: Van Dam, Bernard, Oud-Brabants Volksleven
