Kasteel Nieuw Herlaer bij Halder gaat terug tot de veertiende eeuw, maar werd in 1791 op de toren na vervangen door een nieuw buitenhuis. Thomas Cornelis van Rijckevorsel kocht Nieuw-Herlaer voor de vestiging van het grootseminarie, waartoe het huis in 1825 werd vergroot.
Mgr. Den Dubbelden richtte het doofstommeninstituut in Herlaer op. Op 15 september 1840 vertrokken vijf Zusters van de Choorstraat naar het instituut. Martinus van Beek onderrichtte de zusters in gebarentaal en in het lesgeven aan doofstommen. In 1868-1869 werden er een meisjes- en een jongensvleugel aangebouwd, alsmede een drukkerij en een kapel.
De zusters openden na korte tijd een hostiebakkerij en werkten er tot 1910, toen het onderwijs aan doofstommen naar Sint-Michielsgestel werd verplaatst.
In 1845 kwamen de Broeders van Maastricht naar het Instituut voor Doven in Herlaer. Ook zij vertrokken in 1910 naar het nieuwe gebouw in Sint-Michielsgestel.
Op 2 januari 1925 begonnen de zusters in een vleugel van Oud-Herlaer een internaat met blo-onderwijs voor geestelijke gehandicapten. Al op 1 september 1926 werd de blo-school overgeplaatst naar Udenhout.
Tussen 1912 en 1919 fungeerde het kasteel als abdij voor de Benedictinessen van Jouarre, die uitgeweken waren voor de antikatholieke wetten in Frankrijk.
In 1919 ging het huis Herlaer over in handen van de Weense Zusters, die in omringende dorpen zieken gingen verplegen. In een – thans niet meer bestaande - vleugel vonden enkele hoogste klassen van het kleinseminarie van de Missionarissen van het H. Hart uit Tilburg onderdak van 1921-1923.
De Sociëteit SMA huurde de gebouwen in 1926 van de Weense Zusters, die in een afzonderlijk gebouw hun klooster met kapel hadden. De sociëteit begon hier met de eerste drie klassen van de humaniora. Enige zusters namen de huishouding voor de studenten voor hun rekening.
In 1937 vernielde een grote brand het achttiende-eeuwse gedeelte, het zusterhuis. Spoedig verrees een nieuw klooster met een nieuwe kapel, waarschijnlijk van architect J. van Halteren.
De communiteit SMA vertrok in juli 1954 naar Cadier en Keer. In 1955 kwam er een observatiekliniek voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Het klooster Herlaer is op 30 juni 1966 gesloten. De Weense Zusters vertrokken naar Bakel. Alle kloostergebouwen zijn in 1972 gesloopt. De observatiekliniek verhuisde in 1975 naar Vught. Het oude huis is later geheel gerestaureerd en de omgeving is heringericht als particulier landgoed. De vleugel van Van Halteren bestaat nog.
Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Foto's
Het zusterklooster rond 1940 (collectie BHIC)
Sloop van de kapel, 1972 (collectie BHIC)
Nieuw Herlaer in 2010 (foto: BHIC / Paul Huismans)
Emma Fleischmann-Hummelman
zei op 22 januari 2023 om 15:57
LS,
Jaren geleden kocht ik een schilderij, een aquarel, van de hand van Frédéric Antoine Marie Grips. (1869_1961). Het aquarel is gesigneerd Frans Grips, 1945. Links staat de naam van het afgebeelde gebouw: Herlaer.
Het fraaie schilderij verdient een plaats waar het thuishoort, in Herlaer bij voorbeeld, of in een passend museum in Vucht.
Desgewenst stuur ik u via de mail een foto van dit werk van de in Vught overbekende kunstenaar Frits Grips. Als u ideeën heeft hoor ik graag van u.
Met Vriendelijke groet, Emma Fleischmann. Raamsdonksveer.
[Het mailadres van Emma is verkrijgbaar via info@bhic.nl]
Het grootseminarie verhuisde in 1839 naar 
Op 2 januari 1925 begonnen de zusters in een vleugel van Oud-Herlaer een internaat met blo-onderwijs voor geestelijke gehandicapten. Al op 1 september 1926 werd de blo-school overgeplaatst naar Udenhout.
De communiteit SMA vertrok in juli 1954 naar Cadier en Keer. In 1955 kwam er een observatiekliniek voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Het klooster Herlaer is op 30 juni 1966 gesloten. De Weense Zusters vertrokken naar Bakel. Alle kloostergebouwen zijn in 1972 gesloopt. De observatiekliniek verhuisde in 1975 naar Vught. Het oude huis is later geheel gerestaureerd en de omgeving is heringericht als particulier landgoed. De vleugel van Van Halteren bestaat nog.
