Tegenwoordig vind je er geen zusters meer, maar ooit, niet eens zo heel lang geleden, herbergde dit gebouw bejaarden en religieuzen. Misschien kwam je er vroeger, als je bij je oma op bezoek ging.
Na veel moeite en met enig geluk kon pastoor W. van Vroonhoven de Zusters onder de Bogen in 1927 in zijn nieuwe parochie ontvangen. Ze kwamen werken in het onderwijs en in de ziekenzorg en gingen voorlopig wonen in het pand van de gebroeders Jeurissen aan de Spoorstraat 42.
Foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant
Nadat het kerkbestuur de helft van de pastorietuin beschikbaar had gesteld kon de bouw van een klooster beginnen. De Maastrichtse architect A. Boosten maakte tekeningen voor klooster, kapel en ziekenhuis. Mgr. A. Diepen legde de eerste steen op 3 juni 1929 en op 2 februari respectievelijk 25 maart 1930 namen de zusters het klooster en het ziekenhuis in gebruik. Het klooster was gevestigd in de linkervleugel van het complex.
Behalve verpleging in het ziekenhuis verzorgden de zusters het RK lager onderwijs voor meisjes op de Mariaschool en later ook in de Franciscusschool. Ook in o.a. kraam- en bejaardenzorg waren ze werkzaam.
In 1933 telde de Valkenswaardse communiteit een dertigtal zusters. Er volgde een groei tot 43 nonnen rond 1950, maar daarna zette een daling in; in 1963 waren er nog 33. Leken en lekenorganisaties namen meer en meer taken over.
Als gevolg van de groei van de Eindhovense ziekenhuisaccommodaties werden de ruimten in de oostvleugel in 1950 ingericht voor bejaardenzorg en pensiongasten. In het begin van de jaren zestig ging de exploitatie van het Carolusgasthuis over naar de Stichting Taxandria.
De zusters trokken zich terug in 1974. Toen de gemeente het gebouw in 1975 had aangekocht, werd een deel van het bejaardenhuis verbouwd voor de muziekschool. Na diverse interne aanpassingen in 1979 werd het bestemd tot Ontmoetingscentrum Carolus. Toen de gemeente Valkenswaard in 1999 het nieuwe cultureel centrum De Hofnar in gebruik nam, is het Carolusgebouw verkocht aan de Stichting Brabants Monumentenfonds, die het heeft verbouwd en opgeknapt. In het gebouw kregen de VVV, twee plaatselijke musea, de heemkundekring, het gilde van Sint Nicolaas en een kunstenaarscollectief onderdak.
Tussen 1971 en 1979 was er nog een communiteit van de zusters gevestigd aan de Eindhovenseweg 69a, maar pas in 1984 vertrokken de laatste zusters uit Valkenswaard..
Bronnen
J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alpen aan de Maas, 2010 Databestand Kloosters in Nederland (Erfgoedcentrum Ned. Kloosterleven) De zusters van de H. Carolus Borromeus, in: C. van den Besselaar e.a. (ed.), Het leven in Valkenswaard vanaf het midden van de negentiende eeuw, deel 4: Zorg in Valkenswaard, Vianen 2014 De Liefdezusters van H. Carolus Borromeus, in: C. van den Besselaar e.a. (ed.), Het leven in Valkenswaard vanaf het midden van de negentiende eeuw, deel 10: Geloof en kerk in Valkenswaard, Vianen 2015
Dit verhaal is aangevuld op 4 januari 2019. Redactie.
Bouwen, mogelijk maken
Mijn grootvader Jan(tje) van den Dungen had aan de Eindhovenseweg ter hoogte van de huidige Oranje Nassaustraat een voermansbedrijf. Op de plek waar een deel van het Carolusgesticht werd gebouwd had hij het weiland, waar zijn paarden moesten grazen na een dag gedane arbeid voor de voermanskar (huifkar). Hij stelde die wei spontaan beschikbaar om de bouw van het gesticht mogelijk te maken, temeer omdat opa's zoons langzaam overschakelden van huifkar naar vrachtwagens.
Marilou Nillesen
bhiczei op 8 april 2019 om 21:53
Ah, mooi om te lezen, Jan! In welke periode is dit (ongeveer) geweest, weet je dat toevallig?
Jan van den dungen
zei op 10 april 2019 om 10:01
Beste Marilou,
Dat moet begin jaren '20 van de vorige eeuw zijn geweest, nadat de voorbereidingen en de voltooiing van de eveneens rond die tijd gerealiseerde nieuwe St. Antoniuskerk plaatsvonden en/of werden afgerond
Jan van den Dungen
zei op 10 april 2019 om 10:12
Kerstmis 1959
Een ander memorabel feit gaat terug tot de voorbereidingstijd van Kerstmis 1959. Samen met mijn vriend Frank, wiens Oma was opgenomen in Carolus waren wij door de Witte-Kapzusters uitverkoren om op de ziekenzalen de kerststalletjes op te bouwen, in te richten en lampjes aan te sluiten. Achteraf denk je hoe jong we toen al zelfstandig deze klus klaarden. Rond drie uur kregen de bewoners gewoontegetrouw een kop soep en zo'n kop was ook voor ons ingeschonken. Na veel vijven en zessen waren wij erachter, dat het gemalen bruine bonensoep was, zo dik als appelmoes. De weeë geur en dito smaak deden ons kokhalzen en toen de zaalzuster even weg was, openden wij het raam en kiepten snel de inhoud van de kop soep naar buiten en leverden even hierna de koppen bij de zaalzuster in. "En was het lekker jongens? '. Ja Zuster. En wij voor onszelf: "Nou niet bepaald".
Marilou Nillesen
bhiczei op 10 april 2019 om 14:06
Haha, mooie anekdote, Jan. Zoals het klinkt, krijg ik bijna medelijden met de bewoners die niet snel naar het raam konden lopen ;)
Hoe oud was je eigenlijk in 1959, toen je de stalletjes bouwde en inrichtte?
