Kremselen, Wolvenhoek, de Bril en het Broek
Deze oude Dommelloopbegon ten noord-westen bij de hoeve Ten Laar aan de Nijnselseweg om vervolgens zijn loop voort te zetten via de Hapert, Diependaal, ten Hout, de Sloef, de Broekdijk, de Belders, Kremselen via de Sort naar de Hulst, om daar weer in de Dommel te eindigen. Het gebied tussen de Liempdseweg en Donderdonk noemde men vroeger vaak de ‘Wolvenhoek’.
Behoeftige ingezetenen van Sint-Oedenrode bouwden illegaal hutten op gemeentegrond. In 1791 kwam het besluit om de hutten die op Kremsel stonden over te dragen aan de arme bewoners. O. a aan Helena Oppers, de weduwe van Michiel van der Heijden. Zij woonde in een hut die daar in het Kremsel, op grond van de gemeente, door haar man Giele (Miechiel) van der Heijden sedert de jaren 1766 was gebouwd. De drie huisjes die voorkomen op de kadasterkaart zijn waarschijnlijk een overblijfsel van deze hut.
Zoon Cornelis komen we in een notarisakte van 1828 tegen met een schuldbekentenis. Tot waarborg heeft hij o.a. een huis dat bestaat uit drie woningen.
Bij het begin van het kadaster (1832), komen we ze alledrie tegen onder de sectienummers H 486 – 487 – 488 in de laagste klassering 15. Dat zijn woningen van dagloners en armen, deels van vitselstek en stro. Het huis verderop, H 474, stond bekend onder de naam ‘De Bril’; daar woonde de weduwe van Jan Gerard van der Heijden. Het huis viel in klassering 6: cafés en winkels, van goed tot slecht onderhouden.
In 1840 verkoopt Cornelis de drie pandjes aan Christiaan van Os, linnenwever. Christiaan laat de drie huisje rond 1879 verbouwen tot één huis en verkoopt het aan Arnoldus Gijs Habraken, klompenmaker. Het wordt dan beschreven als een huis, erf met aangelag, tuin en bouwland gelegen op het Kremsel. Op zijn beurt verkoopt deze het aan zijn broer Willem, die het huis in tweeën gaat verdelen: Willem in huis (nu) Kremselen 19 en zus Maria (nu) Kremselen 21. Wanneer Maria in 1902 is overleden wordt haar gedeelte verhuurd.
In de volksmond gaat het verhaal dat in het pandje ooit een cafeetje is geweest. Met veel zoeken kwam ik een klein briefje uit 1916 tegen, waarin staat dat het verlof voor Willem Habraken tot verkoop van alcoholhoudende drank, bij besluit van heden, overeenkomstig artikel 65 wordt ingetrokken.
Er werden in de Boskant en op Kremselen veel kinderen geboren, die ver moesten lopen om de school te bereiken in het dorp. Daarom besloot de boerenbevolking vlak na de bevrijding een eigen lagere school te bouwen. Een houten barak van het Engelse leger werd overgebracht naar een stuk gemeentegrond, midden in het gebied van de huidige parochie Boskant. Op 2 november 1945 startte de school en in 1952 kregen de Boskanters hun eigen permanente stenen gebouw.
Foto’s: collectie M. C. Wolterink, Hein de Koning
Bronnen: BHIC, Archief gemeentebestuur Sint-Oedenrode 1811-1933, toeg.nr. 7634, gemeentebestuur Sint-Oedenrode 1934-1969, BHIC, toeg.nr. 7635.
http://www.henkbeijersarchiefcollectie.nl/
