Bij de digitalisering van de resoluties van de Staten Generaal over de Meierij van ’s-Hertogenbosch, las ik dit rekest van Helena Cristina Verbeet. Zij was weduwe van Bernardus Damen en “thans huisvrouw van Johan Lodewijk Volbragt, zijnde lidmaat van de gereformeerde gemeente van dorp en heerlijkheid Leende in kwartier Peelland.”
De toenmalige schoolmeester van Leende, een zekere Kruger, had een zoon die luisterde naar de naam François. Twee jaren geleden had hij zich in de avonduren rond de klok van acht opgehouden rond het woonhuis van Helena. Wat hem bezielde is uit de akte niet op te maken, maar hij moet al vloekende en scheldende vreselijk te keer zijn gegaan en de nodige dreigementen geuit hebben aan het adres van Helena en haar gezin.
Praatjesmaker
Helena liet het er niet bij zitten en vervoegde zich, samen met haar zoon Adam, bij de drossaard van Heeze Leende en Zesgehuchten, de bekende Gevert van der Hoeven, die al van het voorval op de hoogte was. Tot haar grote teleurstelling had de drossaard nog helemaal niets ondernomen om wat extra informatie in te winnen omtrent het gedrag van François Kruger en had in geen enkel opzicht stappen ondernomen om meer bewijsmateriaal boven tafel te krijgen. Hij had de hele zaak finaal laten lopen, in de wetenschap misschien, dat de jonge Kruger zich zou gaan melden als kanonnier bij de artilleristen in staatse dienst in garnizoen ’s-Hertogenbosch. Dat wist hij blijkbaar uit betrouwbare bron. Maar… Helena was nog niet van die praatjesmaker af.
Op verlof vanuit ’s-Hertogenbosch klampte hij onlangs Catharina Volbragt aan, de jongste dochter van Helena. Deze Catharina - rond de 17 à 18 jaren - liep ergens op de weg van de kerk van Heeze richting Leende. Hij kon zijn handen niet zo goed thuis houden en greep Catharina vast, duwde haar tegen de grond en het had er alle schijn van dat hij haar wilde verkrachten. Catharina was geheel ontdaan van die mishandeling en volkomen ontsteld. Eenmaal thuis kroop ze in haar bed. Wat haar was aangedaan, had een diepe wond geslagen en de impact van de gebeurtenis was groot.
Helder idee
Helena beraamde zich over wat ze nu moest doen. Dat moest die booswicht immers betaald gezet worden. Ze kreeg een helder idee en zocht meteen contact met haar broer Alexander Verbeet die procureur was in Helmond met een verzoek dat hij dit alles zou gaan vertellen bij de genoemde drossaard. Het werkte!
Van der Hoeven begaf zich daarop naar het huis van Helena, waar Catharina nog steeds op bed lag. In geuren en kleuren vertelde zij wat haar was overkomen en Helena herhaalde nog eens al de dreigementen die François Kruger haar naar haar hoofd had geslingerd. Alexander liet er geen gras over groeien en kaartte de story nadien aan bij de fiscaal Van Steeland van de Raad van Brabant. Aan hem werden bovendien authentieke verklaringen doorgestuurd van onder andere Willem Klerks en zijn vrouw, van Cornelis Vos en van Helena en haar dochters.
Ontknoping?
Van hogerhand werd genoemde fiscaal gelast een nader onderzoek in te stellen en vervolgens tegen de nalatige drossaard te procederen, in de hoop dat vervolgens voorzieningen getroffen zouden worden waardoor Helena en haar gezin gevrijwaard zouden blijven van al de geweldenarijen van François Kruger. De ontknoping bleef helaas uit in dit resolutieboek, maar wie weet wordt ‘het slot van het liedje’ nog in een later resolutieboek onthuld!?
Bron: BHIC 178 inv.nr.110 Resoluties van de Staten Generaal folio 704 – donderdag 19 november 1772
