Het oorspronkelijk 18e-eeuwse, langgerekte dorpswoonhuis in de Torenstraat, voorzien van een centraal geplaatste schoorsteen en opgetrokken uit IJsselsteentjes onder een dak van Oud Hollandse pannen, werd in 1933 geheel verbouwd tot twee dorpswoningen (49-51).
Na de verbouwing kreeg de keuken een tapkraantje met stromend water - en dat was wat, echte luxe! Er was geen douche, men waste zich in een teil in de slaapkamer of aan de gootsteen. Ook rioolafvoer ontbrak: het afvalwater van het aanrecht liep zo in een afgedekt klein putje naar buiten.
Dat afvalwater werd elke avond met een schepper afgevoerd naar de straat en daar vond het zijn weg. Daarvoor was echter wel toestemming van de gemeente nodig, want dit huis was toen nog het enige huis in de straat dat niet aangesloten was op de riolering. Het lozen van het afvalwater mocht pas ná tien uur ’s avonds gebeuren, waarop de veldwachter scherp toezag. Bij het schrobben van de stoep vóór tien uur werden zij een keer betrapt door de veldwachter en er volgde direct een verbaal!
De schuur werd verwarmd met een cuisinier (platte kookkachel met oven) op glazen potjes, zodat de poten geen roest afgaven op de vloer. In de keuken stond een TEBO driegaatskolenkachel en in de kamer een mooie ranke ETNA Palermo kolenkachel met chromen deksel en voet. Dit alles op een zwarte grondplaat met bijpassende kolenkit en pook. Zolang de kachels brandden, had men warm water: op elke kachel stond altijd een ‘Moor’ (waterketel) te zingen, ten teken dat het water warm was. Koken op flessengas kwam pas rond 1950 op.
De moestuin met appels, pruimenbomen en bessen was groot genoeg om er met zeven personen van te kunnen leven. Aardappels werden in de winter opgeslagen onder in de aardappelkelder. Groenten en fruit dat niet direct gebruikt werd, werden geweckt in glazen potten. Snijbonen en witte kool legde men in het zout, in stenen Keulse potten. Was de appeloogst overvloedig, dan werden de appels geschild, in vieren gesneden, aan een touwtje geregen en gedroogd in de zon of bij de bakker in de oven.
In november werd het varken geslacht en klaar gemaakt als wintervoorraad. Ham, spek, krep en worst werden gerookt in de schouw en daar ook bewaard. Het overige vlees werd gebraden of gekookt en dan geweckt. Met de Kerst had men feest: dan kreeg men konijn op tafel die men zelf had gemest en dat ging er wel in. Alleen de botjes bleven over!
Zo leefden tussen 1930 en 1960 veel gezinnen in een kleine arbeiderswoning, met één kostwinner en zonder de luxe van deze tijd. Elk dubbeltje werd omgekeerd. Kleding die te klein geworden was of te oud, werd gekeerd, vermaakt, verruild of versteld. Zo ging dat toen, we wisten niet beter. Maar we waren wel tevreden met een klein beetje!
Schilderij Bartje van Wijk, ingestuurd door Jo van Wijk
Toen wij dit huis in 1979 kochten was nummer 51 was het bijna onveranderd. Een kraantje in de keukenhof,geen douche, een houten plee in het achterhuis. In de gang bij de deur van de zijkant sat nog wel de pomp. Die zijn water vroeger haalde uit een stolpput die we onder de vloer van de woonkamer vonden.Tegen diezelfde zijkant was een steunbeer gemetseld omdat het huis verzakt was. Bij de restauratie moest die verwijderd worden en toen we naar Witte grond zochten, vonden we gemetselde togen .In de dertiger jaren was dit huis een bakkerij, we vonden de tredmolen in her achterhuis. De finkel was op nummer 49. Waar de zoutbak heeft gestaan is er altijd salpeter uit de Muur blijven komen. In de tuin hebben we veel kloostermoppen en natuursteen gevonden dus voorheen Zal er iets Anders gestaan hebben. De weg liep vroeger achter de merk door.
Rini de Groot
zei op 3 maart 2019 om 20:31
Beste M. er komen ik je reactie mij onbekende woorden voor.
Zoals de stolpput, tredmolen, finkel, en de zoutbak, de 'merk' is
natuurlijk een schrijffout dat moet, kerk zijn?
Rini de Groot
zei op 3 maart 2019 om 20:36
Gerard, je verhaal is geheel duidelijk omschreven, de 'lijnbomen' voor het huis
ben je vergeten, zij brachten in de zomer schaduw in de winter de kouwe wind.
M. VandenNieuweelaar
zei op 4 maart 2019 om 11:02
Beste Rini,
Een sitolpputp is een gemetselde waterput die ook van boven met een sport stolp is dichtgemetseld.
Een tredmolen is ee rond stalen rad dat in beweging werd gebracht door een paard of pony
Finkel moet zijn winkel waar zout,suiker e.d.nog los verkocht werden. Vandaar de plaats waar de houten bak heeft gestaan waar het zout in zat
jo van wijk
zei op 15 oktober 2019 om 11:33
Hallo Marilou
Je hebt gevraagd om een foto van her schilderij en die stuur ik bij deze naar info@bhic,nl
Een leuk verhaal is ook dat mijn opa gewoond heeft op Torenstraat 49( de keuterboer die bij jullie in een ander vehaal voorkomt onder de titel unne struper ben ik echt nie) nadat bakker Paaymans naar het pand van de huidige slagerij Timmermans is verhuisd aan de Kastanjelaan De woning is ook gesitueerd naast het huis waar in het verleden dominee Van Goch met zijn gezin heeft gewoond Al met al een gedeelte van helvoirt waar een hoop geschiedenis ligt met Jachlust de Smederij van van Iersel het Hoekske,de oudekerk en Het koetshuis
Marilou Nillesen
bhiczei op 22 oktober 2019 om 09:21
Bedankt voor het opsturen, Jo, we hebben de foto onderaan het verhaal geplaatst.
Voor de duidelijkheid plak ik hier ook nog even een linkje naar het andere verhaal over je opa:
Na de verbouwing kreeg de keuken een tapkraantje met stromend water - en dat was wat, echte luxe! Er was geen douche, men waste zich in een teil in de slaapkamer of aan de gootsteen. Ook rioolafvoer ontbrak: het afvalwater van het aanrecht liep zo in een afgedekt klein putje naar buiten.
Zolang de kachels brandden, had men warm water: op elke kachel stond altijd een ‘Moor’ (waterketel) te zingen, ten teken dat het water warm was. Koken op flessengas kwam pas rond 1950 op.
