Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok er onder verantwoordelijkheid van de Gouverneur een flink aantal taxateurs of schatters door de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien ten behoeve van de nieuwe grondbelasting die de regering wilde gaan instellen. Het vaststellen van de belastbare opbrengst was logischerwijze een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Maashees te melden hadden in hun Tabel van klassificatie der grond-eigendommen.
Algemeen
Ligging
De gemeente Maashees ligt aan de rivier de Maas en aan de grote weg van Grave naar Venlo, op 6 uren lopen zuidelijk van de stad Grave, en op 2 uren lopen zuidelijk van de gemeente Boxmeer, de hoofdplaats van het kanton.
Aangrenzende gemeenten
Maashees wordt in het noorden begrensd door de gemeente Vierlingsbeek, in het oosten door de Limburgse gemeente Bergen, in het zuiden door Wanssum en het Limburgse Venraij, en in het westen door Venraij en Vierlingsbeek.
Rivieren en beken
De rivier de Maas loopt oostelijk langs de gemeente, en zorgt door winterse overstromingen voor grote vruchtbaarheid bij de aanliggende hooilanden. De Vierlingsbeekse beek, die ontspringt in de Limburgse gemeente Venraij en uitmondt in de Maas, loopt gedeeltelijk over de gemeentegrens met Vierlingsbeek en zet hier de waterkorenmolen in werking.
Grote wegen en buurtwegen
De grote weg van de stad Grave naar Venlo doorkruist Maashees van het noordwesten naar het zuidoosten. Er zijn zes buurtwegen, die redelijk onderhouden worden en meestal goed bruikbaar zijn.
Reliëf
Het landschap is over het algemeen vrij vlak.
Vruchtbaarheid van de grond
De grond is over het algemeen van vrij goede samenstelling en wordt goed bebouwd. De meeste heidegrond is wegens de slechte grondsamenstelling ongeschikt voor ontginning.
Landbouwproducten
De voornaamste producten zijn rogge, gerst, haver, klaver, erwten, aardappelen en hooi, door de eigen gemeenschap gebruikt, terwijl de landbouwers voor persoonlijk gebruik wat groenten, vlas en tarwe verbouwen. Vrij gering zijn de hakhoutbossen in deze gemeente.
Paardenfokkerij en vee
In de gemeente worden bijna geen paarden gefokt. Ze worden alleen voor de landbouw ingevoerd. De koeien worden in voldoende aantal naar behoefte gefokt.
Nijverheid
De landbouw is de enige tak van nijverheid. Er wordt enkel handel gedreven met de inwoners van de naburige marktplaats in landbouwproducten, eieren, boter en andere waren.
Gebouwen
De gemeente bestaat uit de hoofdplaats Maashees, gelegen in het oosten van de gemeente aan de rivier de Maas, het gehucht Overloon in het westen, en het gehucht Holthees dat in midden ligt. Het centrum heeft ongeveer 44 vrij goed gebouwde huizen. De gehuchten bestaan uit min of meer goed gebouwde verspreid liggende huizen van landbouwers en arbeiders. Het goed gebouwde en onderhouden herenhuis in het centrum van het dorp is in de buitenklasse ingedeeld. De woningen in de vier bovenste klassen van het gewone tarief zijn vrij groot, goed gebouwd en onderhouden, de lagere klassen zijn minder ruim, gerieflijk en onderhouden.
Bevolking
De hele bevolking van Maashees telt 1.008 personen.
Ongebouwde eigendommen
Landbouwgrond
De landbouwgrond is op basis van de onderlinge verschillen in 5 klassen ingedeeld:
De 1e klasse heeft lichtbruine zandgrond met kleiaarde vermengd, 4 decimeter diep, op een gele waterdoorlatende zandgrond en is geschikt voor het telen van alle vruchten. Geschat per bunder op ƒ 36,00.
De 2e klasse heeft lichtbruine zandgrond met kleiaarde vermengd, 3 à 4 decimeter diep, op een geel waterdoorlatende zandbed, gedeeltelijk geschikt voor winterteelt en gedeeltelijk voor zomerteelt. Geschat op ƒ 24,00.
De 3e klasse heeft grijze zandgrond, met een laag teeltaarde van 3 decimeter diep, op een gele waterdoorlatende zandgrond, voornamelijk geschikt voor het telen van rogge. Geschat op ƒ 16,00.
De 4e klasse bestaat uit 3 decimeter schrale grijze zandgrond, op een gele waterdoorlatende ondergrond en voornamelijk geschikt voor de teelt van rogge. Geschat op ƒ 8,00.
De 5e klasse zijn schrale zandgronden en recent ontgonnen heidegronden, die alleen door sterke bemestingen iets voortbrengen. Geschat op ƒ 4,00.
Moestuinen
De tuinen zijn in twee klassen verdeeld.
De 1e klasse bestaat uit tuinen, gelegen op landbouwgronden van de 1e en 2e klasse. De tuinen liggen aan de woningen en zijn vaak beplant met fruitbomen, waarin groenten voor eigen gebruik geteeld worden. De taxatie is eenderde hoger dan de landbouwgrond van de 1e klasse op ƒ 48,00.
De 2e klasse zijn ook bij de woningen gelegen tuinen, maar met minder goede grond dan de vorige klasse, waarin alleen grove groenten geteeld worden voor de eigen huishouding van de landbouwers. Geschat op ƒ 36,00.
Boomgaarden
Deze eigendommen zijn in 3 klassen ingedeeld.
De 1e klasse bestaat uit kleine boomgaarden bij de woningen op goede grond gelegen, regelmatig beplant met goed groeiende appel-, peren-, noten- en andere fruitbomen, en met gras begroeid. Eenderde hoger geschat dan de landbouwgrond van de 1e klasse op ƒ 48,00.
In de 2e klasse vallen de boomgaarden bij de woningen op minder goede grond waardoor de fruitbomen trager groeien. De ondergrond is met gras begroeid. Geschat op ƒ 36,00.
De 3e klasse bestaat uit slechte gronden, ongelijk beplant met langzaam groeiende appel-, peren-, noten- of andere fruitbomen. Geschat op ƒ 16,00.
Hooilanden
Deze liggen aan de rivier de Maas, waardoor ze ‘s winters helemaal of voor een groot deel overstromen en vruchtbaar worden. Het gras wordt binnen de gemeente gebruikt en alle hooilanden zijn door heggen omgeven. Men heeft deze eigendommen in 4 klassen verdeeld.
1e klasse: Ligt merendeels langs de rivier de Maas en bestaat uit goede kleigronden met een diepte van 4 decimeter, op een slechtere kleigrond. Levert een zeer goed, gezond en overvloedig gewas op. Geschat op ƒ 65,00.
2e klasse: Deze bestaat ook uit goede kleigronden met een diepte van 3 à 4 decimeter, op een slechtere kleigrond. Dit levert ook goed maar minder overvloedig gras dan de vorige klasse op. Geschat op ƒ 55,00.
3e klasse: Bestaat uit minder goede kleigronden met een diepte van 3 à 4 decimeter, op een leemachtige zandgrond. Het levert vrij overvloedig gras op, maar minder gezond dan van de vorige klasse. Geschat op ƒ 40,00.
4e klasse: Deze klasse is samengesteld uit matige kleigronden, met een diepte van 2 à 3 decimeter, op een leemachtig geel zandbed. Deze liggen gedeeltelijk hoog en leveren dan weinig maar gezond gras op, of zijn in een ander gedeelte laag gelegen, waardoor ze overvloedig, maar middelmatig gras voor de paarden en het jonge vee opleveren. Geschat op ƒ 24,00.
5e klasse: De slechtste leemachtige zandgronden ter diepte van 2 decimeter. Deze leveren zuur en hard gras voor het jonge vee op. Geschat op ƒ 15,00.
Weilanden
Deze liggen bij de woningen, worden goed bemest en krijgen alleen vocht door de regen. Ze zijn in 4 klassen verdeeld.
1e klasse: Grijze zandgrond ter diepte van 3 decimeter, op een geel leemachtig zandbed, die met bemesting goede beweiding voor het vee geeft. Geschat op ƒ 24,00.
2e klasse: Grijze zandgrond met een diepte van 3 decimeter, op een geel leemachtig zandbed. Het gras is redelijk gezond en overvloedig. Geschat op ƒ 16,00.
3e klasse: Lichte grijze zandgrond met een diepte van 2 tot 3 decimeter, op een leemachtige ondergrond. Levert zelfs met zware bemesting een middelmatig, niet overvloedig gras op. Geschat op ƒ 8,00.
4e klasse: Schrale heidegronden, die met sterke bemesting weinig en slecht gras opleveren. Geschat op ƒ 4,00.
Hakhout
De hakhoutbossen zijn in 3 klassen verdeeld.
1e klasse: Regelmatige bosjes met vrij goed groeiende eiken- en berkenstruiken, op leemachtige zandgrond gelegen, die om de 6 à 7 jaar gehakt worden. Geschat op ƒ 14,00.
2e klasse: Matig groeiend eikenhakhout, op minder goede grond dan de vorige klasse. Het hout wordt om de 7 jaar gehakt. Geschat op ƒ 8,00.
3e klasse: Onregelmatig traag groeiend eiken-, berken- en ander hakhout, op schrale zandgronden gelegen, die om de 8 of 9 jaar gehakt worden. Geschat op ƒ 3,00.
Dennenbos
1e klasse: Goed groeiende dennenbomen op een voor die beplanting goede grond. Geschat op ƒ 10,00.
2e klasse: Jonge vrij goed groeiende dennenbossen op vrij goede grond. Geschat op ƒ 6,00.
3e klasse: Heidegronden met jonge langzaam groeiende dennen beplant. Geschat op ƒ 2,00.
Heide
De heidegronden zijn in 3 klassen ingedeeld.
1e klasse: Heidegronden, die gedeeltelijk door het vee beweid kunnen worden. Geschat op ƒ 1,50.
2e klasse: Heidegronden die door de ligging en samenstelling voor ontginning ongeschikt zijn. Geschat op ƒ 1,00.
3e klasse: Heidegronden die totaal ongeschikt zijn voor ontginning. Geschat op het bij de wet bepaalde minimum van ƒ 0,25.
Water
Dit zijn waterplassen op de heide, die niets opbrengen en daarom getaxeerd worden op het bij wet bepaalde minimum van ƒ 0,25.
Visserij op de rivier de Maas
De waardering van deze visserij komt op een zuivere opbrengst van f. 15,00.
Gebouwde eigendommen
Bierazijnbrouwerij
Deze ligt in het centrum aan de rivier de Maas onder sectie C.435, en bestaat uit een goed ingericht en onderhouden gebouw, een ketel met een inhoud van 20 vaten en 21 kannen, een roerkuip met een inhoud van 14 vaten en 90 kannen, een mouterij en eest, en een verzuurkamer waarin de verzuring in losse tonnen plaats heeft. Wordt door de eigenaar zelf gebruikt. Huurwaarde getaxeerd op ƒ 50,00.
Brouwerijen
Er staan twee brouwerijen in deze gemeente. De ene ligt in sectie C.433 en bestaat uit een klein stevig gebouw dat goed is ingericht, met een ketel met een inhoud van 15 vaten en 92 kannen, een zuurkuip met een inhoud van 18 vaten en 70 kannen, en een geil- en kwelkuip. Huurwaarde geschat op ƒ 30,00.
De andere brouwerij ligt in sectie B.465 in een schuur, gedeeltelijk uit leem en takken gebouwd, met een ketel met een inhoud van 13 vaten en 98 kannen, en een roerkuip van 11 vaten. Huurwaarde geschat op ƒ 12,00.
Voetveer
Het veer op de rivier de Maas bij het dorp Maashees is alleen geschikt om mensen over te zetten. Voor de helft getaxeerd op ƒ 10,00.
Huizen
De huizen in Maashees zijn ingedeeld in een buitenklasse en tien gewone klassen. Zij worden over het algemeen door de eigenaar zelf bewoond of verhuurd, waarbij de taxatie is gebaseerd op afmetingen, inrichting, onderhoudsstaat en ligging.
Tot de buitenklasse hoort het huis gelegen in sectie C.560 dat toebehoort aan de weduwe P.T. Bovens uit Maashees. Het is een groot goed gebouwd en onderhouden herenhuis in het centrum van het dorp, met verschillende beneden- en bovenvertrekken. Het voorbeeldhuis heeft een geschatte huurwaarde van ƒ 90,00.
De 1e en 2e klasse van het gewone tarief bestaan uit grote goed onderhouden en gebouwde huizen in het centrum van het dorp gelegen, veelal herbergen en boerderijen.
Voorbeeld 1e klasse sectie C.444 van S.J. Cremers te Maashees, huurwaarde ƒ 63,00.
Voorbeeld 2e klasse sectie C.439 van Weduwe W. Janssen te Maashees, huurwaarde f. 54,00.
De 3e en 4e klasse zijn de minder grote in het centrum gelegen woningen van herbergiers, voorname landbouwers en ambachtslieden.
Voorbeeld 3e klasse sectie C.144 van L. van den Bosch te Maashees, huurwaarde ƒ 45,00.
Voorbeeld 4e klasse sectie C.326 van M. Smits te Maashees, huurwaarde ƒ 36,00.
Onder de 5e en 6e klasse vallen over het algemeen goed onderhouden huizen van landbouwers, winkeliers, enz.
Voorbeeld 5e klasse sectie A.484 van Erven A. Janssen te Maashees en sectie C.317 van S. Stevens te Maashees, huurwaarde ƒ 27,00.
Voorbeeld 6e klasse sectie A.485 van H. van Achten te Maashees en sectie C.427 van G. Nijssen te Maashees, huurwaarde ƒ 21,00.
De 7e en 8e klasse zijn de weinig gerieflijke boerenwoningen, die verspreid door de gemeente staan, met een matige staat van onderhoud, die door eenvoudige landbouwers bewoond worden.
Voorbeeld 7e klasse sectie A.135 van G. Hendriks te Maashees, sectie B.156 van J. Weijenberg te Maashees en sectie C.325 van J. Lovendaal te Maashees, huurwaarde ƒ 15,00.
Voorbeeld 8e klasse sectie A.106 van W.W. Hofman te Maashees en sectie C.318 van T.H. Cremers te Maashees, huurwaarde ƒ 9,00.
De 9e en 10e klasse zijn kleine woningen van kleine landbouwers, dagloners en sociaal zwakkeren. De laatsten zijn meestal van leem en takken gebouwd en hebben slechts één deur en één venster.
Voorbeeld 9e klasse sectie A.498 van de armen van Overloon, sectie B.553 van de weduwe M.Busch te Maashees en sectie C.343 van M. Gerrets te Maashees, huurwaarde ƒ 6,00.
Voorbeeld 10e klasse sectie A.59 van P.M. Peeters te Maashees en sectie A.239 van M. Baltussen te Maashees, huurwaarde ƒ 3,00.
