Het begint voor mij in oktober 2018 als ik een portretfoto uit maart 1944 (A4 formaat!) van een jonge vrouw in ons familiearchief aantref. Ik ken de foto van vroeger. Hij is van een vriendin van mijn moeder die in de Tweede Wereldoorlog is overleden. Haar naam herinner ik mij niet meer. Ik besluit het verhaal achter de foto te onderzoeken.
De foto
Mijn moeder (Maria Femmigje Blok, "Fem") sprak eigenlijk nooit over haar jeugdvriendin. Tijdens herdenkingsdagen, zoals 4 mei dodenherdenking, werd er ook niet over haar gesproken, voor zover ik weet. Toch is de foto van deze jeugdvriendin vanaf 1944 tot Fems overlijden in 2003 in haar bezit geweest en al die jaren binnen Nederland en België meeverhuisd.
Inmiddels zijn de familiedocumenten en -foto's in ons familiearchief opgenomen. Er bleken, naast de A4 foto, meerdere documenten over deze vriendin te zijn bewaard waaronder twee bidprentjes en een getypt velletje (een ‘ter nagedachtenis tekst’) geschreven door Ruud Luykx. Op het papier staat Ruuds toenmalig woonadres: Dreef 17A te Etten.
Het meisje van de portretfoto is Maria Joanna Roskam (roepnaam Ria), geboren op 28 juni 1927 te Hoek van Holland. Op 17-jarige leeftijd is zij ‘door een noodlottig ongeval’ op vrijdag 1 september 1944 te Breda overleden. Ze was de jongste dochter van Albert Roskam, NS-machinist (Groningen 26.11.1896 - Roosendaal 25.5.1963) en Maria Anna Tabben, zonder beroep (‘s-Gravenzande 24.6.1898 - Bakel-Milheeze 7.7.1967) en zus van Jacoba Roskam (Rotterdam 6.8.1924) en Johannes Fredericus Roskam (Rotterdam 21.1.1926). Het gezin was op 1 oktober 1937 verhuisd van de Scheepvaartstraat 54b te Rotterdam naar de Boomgaardstraat 10 te Roosendaal.
Ter Nagedachtenis, door R. Luykx. Klik voor een vergroting
Ria blijkt een van de vele dodelijke oorlogsslachtoffers te zijn van een luchtaanval op een B.B.A.-bus te Etten op diezelfde vrijdag 1 september 1944. Op weg van haar woonplaats Roosendaal naar haar werk op het distributiekantoor te Etten sloeg het noodlot toe. Wat is er eigenlijk gebeurd? Een zoektocht in archieven via internet en navraag bij mijn tante Dinie Brouwer-Blok en ooggetuigen van het voorval leverde meer details op van deze tragische gebeurtenis en de relatie met mijn toen 16-jarige moeder.
Vrijdag 1 september 1944
Vroeg in de ochtend van vrijdag 1 september 1944 stapt de toen 17-jarige Ria te Roosendaal in bus 12 van de B.B.A. Zij is klerk bij het distributiekantoor Etten (kring 502). De bus rijdt op deze droge en zonnige dag zijn vaste route van NS-station Roosendaal via Sint Willebrord, Sprundel en Etten-Leur naar NS-station Breda. Onderweg stappen steeds passagiers in.
Meerdere passagiers uit Rucphen en Sint Willebrord blijken later in het voorste deel van de bus te hebben gezeten. Wat niemand in de bus weet is dat Amerikaanse vliegtuigen van het 8e USAAF die dag met in totaal 138 P-47 Thunderbolts in de lucht actief zijn met het uitvoeren van een z.g.n. sweep...
Beste Aart, Triest verhaal. Over de gebeurtenissen op de Lage Donk schreef professor Wim Voermans op zijn blog. Kleine correctie het is 'Achter de Hillekes'.
Mariët Bruggeman
bhiczei op 5 maart 2019 om 13:02
Inderdaad, wat een triest verhaal. Een eindje aan zo'n jong leven nog.
j.W.G.M. Thuring
zei op 30 november 2022 om 17:32
Meer achtergronden bij dit verschrikkelijk drama - nog 16 andere inzittenden van die bus kwamen om - eigenlijk 'een vergissingsbeschieting' kunt u lezen in hoofdstuk 17 van het boek: 'Oorlogsherinneringen en verhalen uit Etten-Leur', een uitgave van Heemkundekring Jan uten Houte', Etten-Leur, drukkerij Vorsselmans B.V. , Zundert, 2019
Marilou Nillesen
bhiczei op 1 december 2022 om 08:48
Mijn moeder (Maria Femmigje Blok, "Fem") sprak eigenlijk nooit over haar jeugdvriendin. Tijdens herdenkingsdagen, zoals 4 mei dodenherdenking, werd er ook niet over haar gesproken, voor zover ik weet. Toch is de foto van deze jeugdvriendin vanaf 1944 tot Fems overlijden in 2003 in haar bezit geweest en al die jaren binnen Nederland en België meeverhuisd.
Meerdere passagiers uit Rucphen en Sint Willebrord blijken later in het voorste deel van de bus te hebben gezeten. Wat niemand in de bus weet is dat Amerikaanse vliegtuigen van het 8e USAAF die dag met in totaal 138 P-47 Thunderbolts in de lucht actief zijn met het uitvoeren van een z.g.n. sweep...
