Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt, in verschillende mate, in alle culturen ter wereld voor, al worden de grenzen niet overal op dezelfde manier getrokken. Momenteel een hot item, vooral door de mistoestanden bij het televisieprogramma The Voice. Maar dit gedrag is niet alleen van deze tijd, zoals blijkt uit een verklaring uit 1759.
Kind van de dominee
Catrien Aalberts (soms ook Albers) is dienstmeid bij dominee Gerardus Petrus Schonenberg (soms ook Schoonenberg). Zij legt een verklaring af voor de schepenen van Drunen en ze verklaart dat zij is bevallen van een zoon. Ze ligt nu in haar kraambed bij Aaltie Franken, de weduwe van Antonie Lammers te Drunen. Ze vertelt dat de vader van het kind de genoemde dominee van Drunen en Nieuwkuijk is. Zij heeft als dienstmeid bij hem gewoond en ze verklaart dat ze verder met niemand anders ‘vleselijk heeft geconverseert’. Zij vertelt verder dat de dominee haar regelmatig op een ‘onordentelijke manier’ heeft betast en tegelijk haar heeft gebracht tot een ‘vleselijke conversatie’, waardoor zij zwanger is geworden. Als ze merkt dat ze zwanger is heeft ze dat tegen de dominee gezegd met de woorden: ‘Ik wordt zo dik, ik ben zwanger.’ De dominee gaf haar ten antwoord: ‘Dat is maar van de schrik en ruzie.’ Hij verwees daarmee naar een ruzie die er was geweest tussen de dominee, de weduwe Van ’t Hof en molenaar Adriaan de Groot. Zij zei daarop tegen de dominee: ‘Maar het is wel uw kind.’ De dominee ontkent dat en verbiedt haar om te vertellen dat hij de vader is. Ze is bevallen op dinsdagavond 20 maart 1759. De volgende dag is de dominee naar de kamer gekomen waar ze in het kraambed lag. Hij verbiedt het haar nogmaals om hem als vader te noemen.
De ondertekening van Catharina Aalberts van haar verklaring; ze kan, net als veel anderen, niet schrijven (bron: oud-rechterlijk archief Drunen)
Op 22 maart zal ze naar het huis van de weduwe Anthonie Lammers gebracht worden en dan komt de dominee naar haar kamertje waar ze te bed ligt. Hij komt daar in zijn eentje naar haar toe zonder dat er verder nog iemand anders bij is, en hij betaalt haar de verschuldigde huur die zij als dienstmeid bij hem verdiend heeft.
Het kind wordt gedoopt als Gerhardus Peter Schonenberg op 25-3-1759 en is erkend bij huwelijk op 13 mei 1759. De doopakte vermeldt: ‘Den 25 maart is de H. Doop bedient aan het kind van Catharina Albers, geboortig van Flierich (Graafschap Mark in Duitsland in de omgeving van Unna/Dortmund) en is genaamd Gerhardus Peter, getuige is de vrouw van Cornelis Pallant’. Verder staat er dat het kind is erkend bij het huwelijk tussen de dominee en Catharina op 13 mei 1759.
Na het afleggen van de verklaring door de dienstmeid is iedereen in het dorp uiteraard al snel op de hoogte van het gebeuren. Er zijn zoveel mensen aanwezig bij het afleggen van de verklaring dat dit voorval niet onbesproken blijft in Drunen. Kennelijk heeft de dominee daarom besloten, om verdere schande te vermijden, om alsnog met de dienstmeid te trouwen. Gerardus Petrus Schonenberg is geboren in Goch in Duitsland en vanaf 1753 dominee te Drunen, daarvoor in Berghem. Hij is in Drunen overleden en begraven op 23 december 1763. Over zijn vrouw en kind is verder niets bekend. Zijn zuster Anna Margareta trouwt als weduwe in 1758 met Antonij Heijmans, secretaris van Sprang en schepen van Drunen.
Ook de protestanten hebben dus te maken met allerlei soms onaangename verwikkelingen.
Schout en secretaris wordt katholiek
Jarenlang hadden de protestanten in Drunen op bestuurlijk gebied de dienst uitgemaakt, met de komst van de Fransen kwam daar een einde aan. De belangrijkste functies werden door protestanten uitgeoefend, zoals de functie van schout en secretaris. Cornelis Kouwens was Petrus Heijmans in 1757 opgevolgd. Hij was tevens ouderling van de Hervormde Kerk van Drunen. Kouwens was in goeden doen en had een mooi en groot huis laten bouwen dat de naam kreeg van “Middendorp". Cornelis Kouwens was eerst gehuwd met Maria Rosetta de Sille en na haar overlijden met Anna van Vueren. Cornelis had het echter niet getroffen. Bij zijn eerste vrouw kreeg hij negen kinderen, die allemaal op jonge leeftijd zijn gestorven.
Links de voormalige woning van Kouwens
Al een maand zijn overlijden in 1806 werd de woning via een advertentie in de krant te koop aangeboden. In de memorie van successie (een overzicht van de bezittingen en de schulden van de overledene) die werd opgemaakt van zijn overlijden wordt zijn vermogen geschat op afgerond 2.041 gulden. De woning werd omschreven als een wel doortimmerd huis gelegen tegenover het gemeente huis, Met drie kamers beneden en vier kamers boven, een grote en een kleine keuken en een ruime kelder. Daarnaast een koetshuis en stallen voor vier paarden, een grote tuin met exquise vruchtdragende vruchtbomen. Het werd de woning van burgemeester Steinbach en weer later de pastorie van de RK kerk. In 1944 is de woning bij de bevrijding van Drunen verwoest.
Aankondiging van de veiling (bron: Opregte Haarlemsche Courant, 11 maart 1806)
Kouwens was eerst protestant maar hij liet zich kort voor zijn overlijden katholiek dopen. Waarschijnlijk was Cornelis een praktisch aangelegd man en zag hij de bui al hangen. De Roomsen kregen de overhand en het kiezen voor dat geloof was wel handig om zijn functie te kunnen behouden. Was hij als ouderling eerst medestander van leden van de Hervormde Kerk van Drunen, plotsklaps veranderde hij in een tegenstander. Mede door zijn toedoen kregen de katholieken de Grote Kerk. die na de reformatie in handen van de protestanten was gekomen, weer in hun bezit.
Rouwadvertentie voor Cornelis Kouwens (bron: Opregte Haarlemsche Courant van 13 februari 1806)
Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, oud-rechterlijk archief van Drunen, 1542-1810, toegang 0327b, diverse akten
