Nadat m’n oudere broer ‘de boer ging dienen’ kreeg ik in 1947 als tienjarige de verzorging van onze veestapel, het varken, melkgeit en de kippen. En bezocht daardoor met regelmaat de molen van Toon van Heeswijk, op buurtschap Hoenderbosch in Uden.
Onlangs kwamen de herinneringen weer naar boven, al lopend tussen de buries van de kreuge, de kruiwagen beladen met een zak rogge op weg naar de kilometer verder gelegen molen. Onderweg op mijn route eindigde van rechts het Zoggelspedje; daar was een klein watervalletje waar jongens kikkervisjes verzamelden. Ik keek naar hun bezigheid maar het had niet m’n interesse.
De molen met een schaalmodel ervoor
Door de wagenwijd geopende deuren reed ik de molenromp binnen, achterin zag ik een gestald rijtuig. Er daalde een touwstrop en de knecht sloeg de lus om de bovenzijde van de jute zak. De lading werd getild en boven onze hoofden openden twee luiken, die na het passeren dichtgingen. Ondertussen hoorde ik de malende molensteen en buiten gekomen het afwisselend gezoem van de passerende wieken. Graag had ik eens de maalzolder bezocht.
Later bezocht ik talloze malende windmolens en besteeg de smalle houten trap naar de maalzolder, daarbij altijd even ruikend aan het gemalen graan. Misschien een gewoonte; in de veertiger jaren vroeg Toon me om dié zak meel eens te ruiken en terwijl ik bukte drukte hij m’n gezicht erin. Ik gaf geen kik of traan, hij bekeek mij met een flinke lach, thuis geen vraag van moeke of ik ziek was. De thuisweg met gemalen rogge voor het varken of te bakken roggebrood, een zak grit, ochtendvoer of gemengd voer voor de kippen. Dat reed gemakkelijker dan met een onbeladen kruiwagen. (Op het ogenblik zegt men dat koren is voor de mens bestemd, men wist niet beter.)
Deze door de oorlog ongeschonden molen, zelfs met de laag overgetrokken gliders in september 1944 zetten zij in de directe omgeving ‘voet aan wal.’ Met m’n oudere zus betrad ik het toestel bij de naar boven geklapte cockpit.
Luchtopname van het Amerikaanse leger van de molen met gliders op het veld (coll. H. Dijkhuizen, Best)
Schaalmodel van de molen
Als aandenken maakte vader voor de bevrijders zestig cm hoge windmolens en de wieken met een vlucht van 50 cm, geschilderd met onze driekleur. Het materiaal van de romp is triplex, nog steeds gevrijwaard van houtworm en afkomstig van deze zweefvliegers. De laatste molen, voorzien van een windvaan en hoog geplaatst op een bezemsteel, gaf jarenlang thuis de windrichting aan.
Na jaren bracht ik afgelopen week weer een bezoek, het deed me pijn om ’mijn’ molen gehavend, zonder de draaiende molenwieken en als een kip zonder kop, terug te zien. Een afbeelding laat de door weer en wind verwoeste molenromp zien met er boven als een kaal hoofd met stekelharen. En maakte afbeeldingen met de meegebrachte molen op de voorgrond met herinneringen aan het Historisch monument uit 1878.
Tot in de vijftiger jaren plaatste Toon bij ‘vlagdagen’ én bij thuiskomst van zijn broer Jozef, Mill Hill missionaris in Oeganda, de driekleur op de bovenste wieken.
Na gemaakte foto,s sprak men, 'volgend jaar hangt de vlag uit.'
Door de Corona is dat natuurlijk verlaat en wacht geduldig af.
Rini de Groot.
zei op 29 januari 2022 om 23:09
Enkel jaren geleden bezocht ik de zoveelste windmolen en kreeg een ontroerende anekdote te horen. Een schoolklas bezocht de windmolen eerst op de begane grond waarna de smalle trap werd bestegen. Helaas was er voor een meisje dat niet mogelijk, zij was gehandicapt en zat in een rolstoel. Toen alle meisjes boven waren liet de molenaar een touw naar boven komen en vertelde van een te malen zak rogge. Langzaam gingen de luiken open en ipv. de zak rogge, kwam het meisje in de rolstoel naar boven, waarbij menige traan rolde.
Nu ik het beschrijf, ik zie het gebeuren, rolde er ook een traan.
Paul Huismans
bhiczei op 31 januari 2022 om 06:29
Dat zal voor de hele klas een bijzondere ervaring zijn geweest, Rini! Dank dat je het verhaal met ons deelde.
