skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Ans Holman
Ans Holman RA Tilburg

Molens draaien niet met de wind die voorbij is

Het zijn de blikvangers van een dorp, vaak al van kilometers ver te zien. Maar het lot is molens niet altijd gunstig gezind. Menig molen is in vlammen opgegaan. Ook in Cromvoirt, zo blijkt uit dit verhaal - gebaseerd op een interview met Corry Witlox en Wout van Mensvoort.

Het was al sowieso een molen met een bijzondere geschiedenis. Wieken zaten er niet meer aan. Die waren "door de vang geslagen". Dat wil zeggen dat de wind niet goed staat en de molen andersom gaat draaien. Dan gaat alles kapot.

Hoewel ook het verhaal gaat dat de wieken eraf zijn gehaald, omdat er bijna een kind van de familie Coppens door zou zijn geraakt. Eén ding is zeker: de wieken waren weg. Er werd een vierkante loods aan de molen gebouwd en een elektromotor zorgde ervoor dat wel kon worden gemalen. Een steen in de loods herinnert nog aan het bouwjaar: 1936.

In de oorlog diende het gebouw als kerk en was de ouderlijke slaapkamer voor de helft gewijd omdat daar de sacristie was. Na de oorlog werd de molen verkocht aan een zekere Van Ek. Nadat die daar jarenlang molenaar was geweest, werd de molen weer verkocht. Dit keer aan een dumphandelaar.

"Vijf ton legerschoenen en geen één paar dat compleet was. Tenten, kleding, bokshandschoenen, noem maar op: het lag allemaal in de molen", vertelt Wout van Mensvoort. Toen hij op een mistige vrijdagavond in 1978 of ’79 terugkwam van zijn kersverse verkering lagen er opeens allemaal brandslangen bij zijn ouderlijk huis. "Ik dacht eerst dat het ons huis in brand stond, maar het was er achter: de molen."

Corry Witlox die er als kind woonde, vertelt: "Toen ik zag dat de molen brandde, heb ik staan huilen als een klein kind." Haar zus beaamt: "Je thuis was weg." Volgens Wout hebben ze nog wel anderhalve dag moeten nablussen. "Alle jeugd liep opeens met een legerradiootje. Hadden ze nog snel weg kunnen halen. Toen mijn vader te horen kreeg dat die grond zou worden verkocht aan een autohandelaar, is hij zelf eens gaan praten. Binnen de kortste keren had ie het gekocht. Onder de voorwaarde dat ik zelf een bouwvergunning zou regelen, mocht ik er zelf gaan bouwen. En daar woon ik nu nog."

Als reactie op deze herinneringen komt deze aanvulling binnen:

Marlou schrijft veel over een tijd lang nadat de 1e is verbrand. Doordat een storm grip kreeg op de wieken (dan is er geen houden meer aan) en de molenaar zag met Lede ogen dat de wieken afbraken als waren het luciferhoutjes. Aldus zo werd verteld door mijn opa Jan Toelen.

Opgegroeid in het molenhuis aan de Loverensestraat- waar de 1e molen is afgebrand, een 2e werd gebouwd aan de Lambertusstraat.

Welke de familie Coppens kochten en deze familie hebben de molen ontmanteld (in delen verkocht) en op industriële wijze gaan malen. De voormalig eigenaar Martinus Toelen vond dat maar niks. Heeft er altijd spijt van gehad de molen te verkopen. Toen later de oudste zoon Jan na gediend te hebben op het secretariaat van de burgemeester in Haaren (zijn zus was met de burgemeester getrouwd) wilde Jan toch molenaar worden, en heeft Martinus Toelen de molen opgekocht in St.Michielsgestel (Den Dungense molen: De Pelikaan).

De Pelikaan is opgebouwd met het interieur van een molen uit Heeswijk-Dinther. Zo werd de koningsspil met een 'lange Jan' getrokken door een paard gesleept vanaf het kanaal door de spurkstraat. Ongelofelijk hoe men in die tijd zulke zware eikenhout spil van 12 meter lang hebben weten te plaatsten.

Kunstzinnig vakwerk!

Meer over de geschiedenis van molens in Cromvoirt vind je via de molendatabase.

Reacties (5)

Vincent Lokin zei op 9 december 2020 om 00:37
Beste Marilou,

Wij wonen in het Molenhuis aan de Loverensestraat 2 in Cromvoirt, tegenover de plek waar van 1850 tot 1888 de 1e molen van Martinus Toelen stond. Is er nog ergens een foto of tekening van die molen? Of een uitgebreidere beschrijving dan deze op https://www.molendatabase.org/molendb.php?step=details&nummer=12217 ?

Dank, met vriendelijke groet, Vincent Lokin
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 9 december 2020 om 15:15
Hallo Vincent, bedankt voor je berichtje. Wat een mooie plek om te wonen! Aangezien een foto of tekening ook al bij het verhaal ontbrak, had ik er al een beetje een hard hoofd in... maar we hebben geen illustratie van deze molen in ons archief.

Maar wie weet, gaat er door jouw vraag bij iemand wel een lampje branden en komt er alsnog een oude foto uit een la of zolder boven water...

Overigens, mocht je belangstelling hebben voor het leven van molenaar Toelen, hém vind ik wel - in verschillende rollen - terug in ons archief. Klik en kijk maar hier:
http://www.bhic.nl/integrated?mizk_alle=Martinus+Toelen
Carmen Toelen zei op 9 januari 2023 om 05:29
Beste Vincent,
Wellicht is het je bekent ik zag een stukje over de molen in onderstaande link over een bestaand schilderij van de ijzerenman waarbij aannemelijk is dat dit de molen is aan t einde van de ijzerenman;
Bron: https://issuu.com/lantaerntje/docs/403_2022_mei
Pagina 53-54
Naamgenoot zei op 27 mei 2023 om 08:44
Het eerste stuk in dit artikel betreft een andere molen, welke aan de lambertusweg stond. Jammer dat het niet geverifieerd is.
Want je verteld 2 verhalen door elkaar, tijdbestek is ook niet juist.
Ik geloof wel dat mevrouw haar herinneringen goed heeft verteld, het betreft de 2e molen, welke NIET aan de Lovernse straat lag: https://www.molendatabase.org/molendb.php?step=details&nummer=12217#. Hier staan feitelijkheden in vermeld. Alvast bedankt voor het aanpassen en succes met vinden van lokatie 2e molen waar mevr Witlox heeft gebouwd daarna.

Hierbij een link hoe je het op basis van gegevens kunt formuleren.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 28 mei 2023 om 12:33
Dag Naamgenoot, bedankt voor je reactie. Zoals je zelf ook aangeeft, is dit verhaal gebaseerd op interviews met twee betrokkenen. Daarbij zijn ook gegevens uit de molendatabase meegenomen (dat zie je aan de illustratie en aan het linkje onderaan het verhaal).

Desondanks kan er zeker iets mis zijn gegaan, dat is zeker niet ondenkbaar. Daarom is het juist zo fijn dat je hier dit bericht achterlaat, dan kunnen we daar aan werken (dus dank je wel!)
Want als ik het goed begrijp, gaat het eerste deel van het verhaal over de molen van Martinus Toelen? En wat klopt er niet qua tijdsbestek? Dan nemen we dat meteen mee.

Ik hoor het graag!

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.

Lees ook deze verhalen