Eind 1944 verbleven zo’n 90 geïnterneerden in kamp Grave en de situatie was onhoudbaar. Vanwege de strijd die elders in Nederlands nog steeds gaande was, konden er echter geen overplaatsingen van gevangenen plaatsvinden. Niet alleen de omstandigheden in het kamp waren moeilijk; ook de achtergebleven gezinnen kregen het zwaar te verduren.
Zonder een stukkie kool
Onder de geïnterneerden vinden we een zekere J.E. Hij maakt zich ernstige zorgen over zijn zieke vrouw, die nu hulpeloos thuis zit. J. vraagt de militaire commissaris om een onderzoek in te stellen ‘daar deze vrouw met drie kinderen dit volstrekt hart nodig heeft. Die daar nu ligt ziek zonder een stukkie kool of hout in huis en niemand die haar bijstaat.’
Z
ijn smeekbede krijgt gehoor, want we vinden in het dossier ook een briefje van de bekende Graafse dokter Kanters uit Grave. Hij vermeldt dat de echtgenote lijdt aan acute nephritis, een aandoening aan de nieren, en daarom niet in de gelegenheid is om eenige huiselijke bezigheid te verrichten. Kanters pleit met zijn doktersbriefje voor verpleging van de zieke vrouw.
Huisarrest
Deze noodkreet staat niet op zichzelf. Ook mevrouw M. pakt de pen op en vraagt huisarrest aan voor haar man. Ze schrijft niets over de schuld of onschuld van haar man, maar geeft simpelweg aan dat ze haar verantwoordelijkheden niet meer aan kan.
Zeven kinderen tussen de 1,5 en 12 jaar wonen nog thuis en haar oudste zoon is als ‘kantinebaas’ bij de RAF in dienst. Ze moet al haar kinderen verzorgen en tegelijkertijd het café draaiende houden, terwijl ze zelf nog onder doktersbehandeling is. Enkele dagen later krijgt mevrouw M. goed nieuws; uit onderzoek is gebleken dat haar echtgenoot onschuldig is en zelfs per direct uit het kamp wordt ontslagen.
Alles stuk en vuil
Tot slot kijken we naar dhr. Van K. Zijn vrouw is geïnterneerd omdat ze ‘een Duitsche’ van geboorte is. Haar vader zou bovendien pro Duits zijn geweest, maar zijzelf niet. Integendeel, zij zou zelfs mee hebben geholpen met het smokkelen van Nederlandse jongens uit Duitsland.
Dhr. Van K. pleit voor de vrijlating van zijn vrouw en is de wanhoop nabij: ‘En nu zit ik hier met drie kleine kinderen alles stuk en vuil en weet niet waarheen. En dan mijn vrouw (…) onschuldig in een kamp. En als ik ga werken wie zorgt dan voor m’n kinder.’ Jammer genoeg vertelt het dossier ons niets over de afloop van deze laatste noodkreet…
Steeds meer stukken in te zien
Journalisten, historici en belangstellenden kunnen vanaf 1 januari 2023 nieuwe archieven raadplegen, want na 75 jaar vervalt voor veel dossiers de beperking van openbaarheid. De Archiefwet 1995 bepaalt dat documenten van overheidsinstellingen na twintig jaar worden overgedragen aan het historisch archief. Ruim 95 procent van de overgedragen stukken is direct in te zien. Voor de rest geldt een beperking op de openbaarheid, meestal omwille van de privacy van nog levende personen. Over particuliere archieven maakt het BHIC speciale afspraken met de schenkers. De beperkingen gelden altijd voor een van tevoren vastgestelde periode. En daarom worden er jaarlijks nieuwe archieven openbaar. Klik op de knop hieronder voor een volledig overzicht.
De stukken die per 1 januari 2023 openbaar zijn
