Neergestorte Duitse vliegtuigen in Tilburg 1940-1945

De geallieerde vliegtuigen waren heel vaak bommenwerpers die bij bombardementsmissies op doelen in Duitsland geraakt werden door Duits afweergeschut (de zogenaamde Flak) of onderschept werden door Duitse jachtvliegtuigen (vooral ’s nachts, tijdens de zogenaamde Nachtjagd).

Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.

In en om Tilburg is een aanzienlijk aantal militaire vliegtuigen neergestort, waaronder opvallend veel Duitse. Hier laat zich naar alle waarschijnlijkheid de invloed gelden van de nabijheid van het vliegveld Gilze-Rijen. Duitse bommenwerpers op weg naar of terugkerend van acties voor de Britse kust, zochten in geval van motorpech of andere problemen het vliegveld op voor een noodlanding, maar haalden lang niet altijd de veilige haven. Dat begon al in 1940.

Op 13 november van dat jaar stortte rond 06.30 uur in de bossen van Waranda een Junkers Ju 88A-1 (werknummer 4180) van 4./KG 30 neer als gevolg van een haperende motor. Op 24 november daarna kwam er een Ju 88A-5 (werknummer 0298) van 6./KG 30 neer. KG 30 was getraind in het aanvallen van schepen op zee met hun lichte bommenwerpers.

Ook andere Duitse eenheden die vooral acties uitvoerden boven Engeland met nachtjagers en lichte bommenwerpers, leden verliezen rondom Tilburg. Op 31 mei 1942 stortte bij sluis III van het Wilhelminakanaal een Ju 88 van /NJG 2 neer. En op 11 juni 1943 kwam rond 17.15 uur in diezelfde buurt een Gotha Go 145C, een trainingsvliegtuig van 5./KG 40 (werknummer 265) neer. De vlieger Lt. J. Apelt en boordschutter Ofw. H. König overleefden de crash.

Op 19 augustus 1943 crashte even na 20.00 uur een onbekende piloot met zijn Messerschmitt Bf 109G-6 op zo'n 200 meter ten zuidwesten van de boerderij de Heidebloem (niet ver van Dongen). Het toestel behoorde tot het 3./JG 3 en is waarschijnlijk door een vijandelijke jager neergeschoten

Op 4 december 1943 stortte er ook nog een Dornier Do 217K-1 (werknummer 4531) van 7./KG 2, gevlogen door Oblt. Paul Macha (27) neer. De hele bemanning kwam hierbij om: co-piloot Fw. Friedrich Krone (24), waarnemer  Uffz. Alois Zaubek (20) en boordschutter Uffz. Werner Jürgens (19) liggen met hun piloot begraven op de Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn, graven CQ-8-176-178 en CQ-8-180. Van de radiotelegrafist Gfr. O. Kortmann is geen graf bekend.

Op 22 juli 2019 kregen we van Fred Munckhof aanvullende gegevens over Gefr. Kortmann: die was 21 jaar oud toen hij bij deze crash omkwam. Samen met de andere bemanningsleden werd ook zijn stoffelijk overschot aanvankelijk begraven op de Tilburgse begraafplaats Vredehof. Ze zijn allemaal in juli 1954 herbegraven op Ysselsteyn, maar ruim een jaar later, op 13 oktober 1955, werd Kortmann alsnog afgevoerd naar Duitsland. Overigens meldde Fred ook nog dat Zaubek volgens zijn bidprentje Jonbek geheten zou hebben, maar dat berustte op een mislezing van het Duitse Frakturschrift. Er staat Zonbek. (Zie de reacties hieronder).

In de zomer van 1944 crashten opnieuw twee Duitse toestellen in Tilburg. Op 17 juni, rond 02.15 uur crashte Uffz. K-H. Starkwoldt van 7./NJG 1 met zijn Messerschmitt Bf 110G-4 (werknummer 440268) ten noorden van de Moerzijstraat. De piloot en zijn bemanning, bestaande uit radiotelegrafist Uffz. H. Stüwe en boordschutter Gfr. K. Kopperberg overleefden de crash, al raakte Stüwe wel gewond.

Uit gegevens van de Luchtbeschermingsdienst Tilburg weten we dat de nacht van 16 op 17 juni wisselend bewolkt was met regenbuien en een West-Noord-Westen wind. Om 03.45 uur kwam de kapitein van politie De Boer om inlichtingen vragen over een neergekomen Duitse piloot. De buitenpost Merelstraat had namelijk gemeld, dat de heer Schoone, woonachtig aan de Groenewoudstraat 8, had laten weten dat hij een Duitse piloot in huis had die door zijn dak gevallen was (bij nader onderzoek de volgende dag bleek overigens dat hij niet door het dak, maar langs de gevel gevallen was). De parachute lag nog op het dak en de man was aan beide benen gewond. De man werd met een ziekenauto naar het ziekenhuis in Tilburg gebracht. Vermoedelijk ging het hier om Uffz. H. Stüwe.

De post Merelstraat meldde later ook nog dat “op Broekhoven bij de Wolwasscherij” een andere Duitse piloot was neergekomen met zijn parachute. Ook hij was gewond en werd naar het ziekenhuis overgebracht, nadat hij aan hulpagent Hessels had opgegeven Gfr. Kopperberg te zijn van het 7. Staffel, afkomstig van vliegveld Leeuwarden.

Op 8 juli 1944, om 23.45 uur, kwam er in de Van Hogendorpstraat (bij huisnummer 48) een Dornier Do 217 K/M van 2./KG 2 neer. De vlieger van dit toestel was Fw. F. Rauch.

Behalve Duitse vliegtuigen stortten er in Tilburg ook vier geallieerde bommenwerpers neer en op het einde van de oorlog ook nog eens vijf geallieerde jachtvliegtuigen, een bevoorradings- en een verkenningsvliegtuig.

Over de Duitsers is dit zo’n beetje wat we weten. Maar wellicht zijn er Tilburgers die beter op de hoogte zijn en hun kennis met ons willen delen.