Neergestorte vliegtuigen in Sprang-Capelle 1940-1945

Wij gaan proberen de verhalen achter al deze crashes te achterhalen met behulp van iedereen die ofwel zélf nog herinneringen heeft of de verhalen gehoord heeft van eerdere generaties. Soms is er al veel bekend, soms wat minder.

Sprang-Capelle kreeg al vroeg in de oorlog te maken met de gevolgen van de luchtoorlog. Op 17 oktober 1940 stortte een Messerschmitt Bf 110D van het 4./NJG 2, gevlogen door Oblt. Paul Zimmermann in Capelle neer. De 27-jarige piloot overleed aan zijn verwondingen. Ook de boordschutter, de 22-jarige Gfr. Walter Makowsky, vond de dood. Beiden werden begraven in Breda en later herbegraven op de militaire begraafplaats Ysselsteyn in Venray, graven AZ-1-1 en AZ-1-2..

Pas veel later, in het najaar van 1944, werd Sprang-Capelle opnieuw geconfronteerd met neerstortende vliegtuigen, dit keer allemaal van geallieerde kant: in september, oktober en november van dat jaar crashten er drie vliegtuigen op het grondgebied van de gemeente.

De eerste was een Spitfire IX (MK943) van 317 Squadron, waarmee F/Sgt. Edward Lacomy op 16 september 1944 rond 14.50 uur bij Het Eendennest een buiklanding maakte. Lacomy was een Pool (317 squadron bestond sinds 1941 uit Poolse vliegers) en was die dag vanuit Noord-Frankrijk opgestegen om vijandelijke troepentransporten te bestoken tussen Gouda en Utrecht. Vermoedelijk is hij geraakt door Flak, want hij verloor op een gegeven moment alle koelvloeistof. Een noodlanding maken was de enige optie.

Sgt. Lacomy bij zijn Spitfire. Foto: Collectie HKK Onsenoort

Lacomy werd opgevangen door burgers die hem naar 's-Gravenmoer brachten, waar hij met nog twee andere geallieerde vliegers verborgen bleef tot de bevrijding op 28 oktober, waarna hij naar Engeland kon terugkeren.

Ruim een maand later, op 18 oktober 1944, crashte een Amerikaanse B-17G bommenwerper om 13.49 uur in Sprang-Capelle. De piloot van dit vliegtuig van het 96BG/337BS was 2nd Lt. E.A. Rubadue. De toen 12-jarige Roel van Achterberg heeft de B-17 zien overkomen vanaf het dak van hun boederij aan de Zuidhollandsedijk. Het toestel maakte een wijde draai over “’t Bruggeske”, blijkbaar om een goed stuk in de polder te vinden voor een noodlanding.

Roel heeft hem niet zelf zien neerkomen, maar nog wel gezien hoe het vliegtuig met zijn vleugel een serie boomtoppen aan de Hogevaart “snoeide”. Het is daarna neergekomen in een weiland bijna aan het afwateringskanaal, schuin tegenover de toen laatste boerderij aan de Hogevaart (waar nu Klijn voor Dier & Tuin zit) met zijn neus naar het zuiden gericht.

De heer Van Achterberg vertelde hoe hij samen met anderen naar het wrak ging, maar onderweg stuitte op een Duitse militair op een motor die met getrokken pistool ook op weg was. De bemanning van de bommenwerper heeft zich vervolgens aan de Duitsers overgegeven. Volgens de heer Van Achterberg hebben alle Amerikanen het dus overleefd. Hij vertelt smakelijk hoe er later nog allerlei gebruik is gemaakt van materiaal uit en van het vliegtuig. Zelf heeft hij nog een vliegerhelm in bezit. Lees meer over deze noodlanding.

De gecrashte Spitfire van F/Lt Budzik. Foto: Collectie HKK Onsenoort

Op 6 november 1944, om 16.05 uur, stortte opnieuw een Spitfire LF.IX (NH339), ditmaal van het 308 (Poolse) Squadron, neer en wel in De Dullaard. De piloot van dit ongelukkige jachtvliegtuig was F/Lt. Kazimierz Budzik. Hij was vanaf vliegveld St. Denis Westrem, bij Gent in België (codenaam B.61) opgestegen voor een missie om in de omgeving van Zwolle treintransporten aan te vallen.

Op een hoogte van 12.000-14.000 voet (zo'n 4 kilometer) werd hij geraakt door zwaar Duits luchtafweervuur. De motor werd getroffen, maar omdat hij genoeg hoogte had en de bediening normaal functioneerde, besloot hij een noodlanding in bevrijd gebied te gaan maken.

Al snel na de landing werd hij opgepikt door een Britse pantserwagen, die hem naar een commandopost bracht. Vandaar was hij snel weer terug in Gent. Zijn Spitfire was echter onherstelbaar beschadigd en kon worden afgeschreven.

Bronnen:
Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945, Verliesregister.
Pouwel Pouwels, Vliegtuigcrashes 1940-1045 in Midden-Brabant. (Onsenoort, 2018), p. 83-85 en p. 134-135.