Vaders werkhuis leek soms een plaats van zending. In de twintiger jaren vertrok zijn hulp bij het bomenrooien, Antoon Manders uit Volkel, voor SVD naar Flores. Vervolgens ging zijn krullenjongen Br. Joseph van Heeswijk voor Mill Hill naar Oeganda. Tot slot vertrokken twee van zijn zonen in de jaren veertig als timmerman naar Belgisch Congo.
Broeder Joseph
Op 6 oktober 1922 werd Br. Joseph van Heeswijk bij Mill Hill aangenomen en op 19 maart 1923 kreeg hij ‘de rokken aan’. Hij vertrok daarna in 1925 naar missie ‘Upper Nill’, het tegenwoordige Kampala. Het Missionarisleven was zwaar. Met zijn tekentalent bekwaamde hij zich later in glas-in-lood en stichtte zijn ‘Brother Joseph’s glass-shop’, nu nog veelgevraagd in Nsambya.
Joseph had bijzondere banden met Rob van Schaik van de Nederlandse ambassade in Kampala. Hij maakte voor hem als landgenoot een wapenschild van Oeganda (groot 41 x 52 cm.) in glas-in-lood en 'signeerde' dat met de in Uden vergeten windmolen van “Den Hoenderbosch”, waar broeder Joseph oorspronkelijk vandaan kwam.
Betekenis van het op 21 december 1962 ingestelde wapenschild.
De
Oegandees wapenschild
speren in het wapen symboliseren de bereidheid van de Oegandezen om hun land te verdedigen. In het schild drie afbeeldingen: golvend water als verwijzing naar het Victoriameer, in het midden de zon als symbool van de vele dagen zonneschijn en onderin een traditionele drum.
Rechts een grijze kroonkraan, de nationale vogel die ook centraal staat op de Oegandese vlag. Links de Oegandese kob, die de dierenrijkdom van het land symboliseert, zoals de groene achtergrond het vruchtbare land.
Midden onder een gestileerde weergave van de Nijl, met twee belangrijke landbouwgewassen, koffie en katoen. Helemaal onderaan het nationale motto "For God and My Country", Engels voor "Voor God en mijn land".
Rob Hartmans beschrijft in De Groene Amsterdammer van 16 september 2015 de Memoires van oud-VN-ambassadeur Rob van Schaik, die opgroeide in een kleurrijk intellectueel milieu. Werd in 1978 Nederlands ambassadeur in Nairobi, waar hij niet alleen verantwoordelijk was voor de relaties met Kenia, maar ook voor die met Oeganda.
Detail uit het wapenraam met de molen van Hoenderbosch
"Dat was een spannende tijd, want het waren de nadagen van Idi Amin. Een afgrijselijke man, en zo iemand moet je dan een hand geven. Het liep daar helemaal mis en op zeker moment moest ik een groep Nederlandse missionarissen ’s avonds over de telefoon moed inspreken, terwijl je op de achtergrond mitrailleurvuur hoorde."
Na zijn pensionering in 1992 schonk Van Schaik het tableau aan een van Br. Josephs medebroeders van het Mill Hill Jozefhuis in Oosterbeek. Met als reden: ‘waar blijft het, wanneer ik er niet meer ben.’ Van Schaik overleed in 2016 op 89-jarige leeftijd in Den Haag en werd ter aarde besteld op de begraafplaats ‘Ter Navolging’ in Scheveningen.
Het glas-in-lood-atelier in Nsambya, Oeganda
Br. Joseph overleed op Driekoningen, 6 januari 1990 in Oeganda. Bij het 150-jarig bestaan van Mill Hill in 2016 werd een maandkalender uitgegeven met tientallen afbeeldingen van glas-in-loodramen van Br. Joseph die in Oost Afrika geplaatst zijn.
Met dank aan Yvonne de Haan, Nederlandse Ambassade in Kampala voor de ‘bij het krieken van de dag’ aangeleverde kopij omtrent Rob van Schaik.
Marilou Nillesen
bhiczei op 28 augustus 2019 om 14:53
Buitengewoon verhaal, Rini! Wat bijzonder, die connectie: vanuit de werkplaats van je vader naar Oeganda. Heel interessant om te lezen, dank je wel.
Rini de Groot.
zei op 28 augustus 2019 om 20:28
Vóór het in te sturen verhaal reisde ik jl. zaterdag naar Den Haag en liet de tram naar het 5 km verder gelegen Scheveningen staan. Een bezoek aan het graf van Robert van Schaik op de begraafplaats ‘Ter Navolging’ genoemd als de Ambassadeur van Oeganda. Het was destijds de eerste niet Joodse begraafplaats, een kerkhof ligt rondom het kerkgebouw, en om hygiënische redenen in 1778 in de duinen aangelegd. (Lag nu natuurlijk in de bebouwing.) De terugweg natuurlijk ook lopend een bezoek aan Panorama Mesdag. Thuis gekomen realiseerde ik me, toen Mesdag in 1875 het Panorama schilderde de begraafplaats in de duinen al aanwezig was. Een ontdekking bij het volgend bezoek.
Rini de Groot.
zei op 6 september 2019 om 08:54
Marianne van Heeswijk schrijft me:
Bijzonder Rini, heel hartelijk dank weer!
De kalender heb ik gezien, echt indrukwekkend. Ik hoop ze nog eens live te kunnen gaan zien! Klopt het dat er ook ramen van zijn hand in de grote kathedraal in Oeganda zitten, ergens in de woestijn?
Die zou groter zijn dan de Sint Pieter wist een tante te vertellen...
Rini de Groot.
zei op 5 september 2021 om 20:34
Marianne komt met het onderzoek naar Br. Joseph meerdere exemplaren Oegandese Wapenschilden tegen uit de hand van de glazenier Br. Joseph.
Jule van Dam-van Heeswijk
zei op 1 maart 2022 om 18:18
Echt bijzonder dat verhaal over de broer van mijn vader die in de eerste jaren in Oeganda bijna overleed aan malaria.
Als kind van een jaar of 6 was ik gebiologeerd door een meterslange tekening van een processie die ik zag bij grootmoeder op den Hoenderbosch. Ze woonde bij de molen. De figuren in zwart-wit op de foto's hieronder doen me er erg aan denken. Ik weet niet of de rol nog bestaat.
Mijn broer Vic van Heeswijk is in de woelige zestiger jaren vanuit Congo, waar hij in Bondo directeur van een seminarie was, liftend naar Oeganda gereisd om een raam voor 'zijn' kerk op te halen. Het reisverslag leest als een thriller maar het raam kwam op wonderbaarlijke wijze heel aan.
