Lambertus Jans Rommen werd rond 1595 geboren, dus in het midden van de Tachtigjarige Oorlog met Spanje. Lambertus stierf in 1650, twee jaar na het einde van die oorlog. Hij was olieslager en ook katholiek. Twee van zijn zeven dochters werden non in het klooster Nazareth in Waalwijk
Lambertus was de zoon van Jan Jans Rommen, ook olieslager, en Joostken Adriaans. De familie woonde op de Kaatsheuvel, in Loon op Zand, maar vlakbij Sprang. Loon op Zand was deel van de Meierij van s’Hertogenbosch, terwijl Sprang in de protestantse provincie van Holland lag.
Lambertus woonde in een grensgebied. 's-Hertogenbosch en de Meierij werden in 1598 veroverd door het Spaanse leger en bleven Spaans (en katholiek) tot 1629. Lambertus’ oudere broer was soldaat in het Spaanse leger, maar overleed in 1629 ten tijde van het beleg van 's-Hertogenbosch.
Gezin van Lambertus Jans Rommen
Van 1621 tot 1637 was de Langstraat een oorlogsgebied met veel onrust, vernieling, ziekte en dood. Gedurende deze tijd trouwde Lambertus drie keer. In 1626 overleed zijn eerste vrouw Engeltken de Bont, en in 1631 stierf zijn tweede vrouw Adriaanke de Bruijn. Lambertus’ derde vrouw, Cornelia Cleijn, kwam van Sprang en haar familie was waarschijnlijk protestant.
Prins Frederik Hendrik en graaf Ernst Casimir bij het beleg van 's-Hertogenbosch, 1629
In 1626 waren ook Lambertus’ ouders gestorven, en Lambertus kocht de aandelen voor zijn ouders’ oliemolen van zijn broer en zussen, en werd olieslager. Olie was belangrijk voor licht en het braden van voedsel. Het werd meestal geperst uit kool- of raapzaad. De zaden werden geweekt met water, geplet en fijngewreven met behulp van kantstenen. Een olieslager had een slag- of oliemolen.
Lambertus was ook schepen van Loon op Zand. De schout en heemraad van schepen spraken recht en zorgden voor wetgeving en bestuur. Ze maakten ook plaatselijke verorderingen of keuren. Ook moesten ze de openbare veiligheid handhaven, en de dijken en waterwegen onderhouden.
In 1635 besloot de heemraad om een lening van 1.000 gulden aan te gaan, omdat het dorp zo veel schade geleden had door de legers op weg naar Breda. De stad werd veroverd door het Hollandse leger in 1637. Daarna werd het rustiger in de Langstraat.
Een paar jaar later, in 1640 en 1641, was Lambertus borgemeester met Aert Oostvogel. Zij moesten de belastingen innen en waren verantwoordelijk voor de financiële administratie van Loon op Zand. Ook waren ze verantwoordelijk voor de begaanbaarheid van wegen, bruggen, paden en de beveiliging tegen brand.
In 1647 trad Lambertus’ dochter Adriana toe tot het Nazarethklooster in Waalwijk, gevolgt door haar zusje Josijntken in 1648. In hetzelfde jaar doet Lambertus afstand van zijn rechten op goederen ten behoeve van zijn twee dochters in het klooster. In 1648 werd ook de vrede tussen Spanje en de Nederlandse republiek gesloten. Nederland, en dus ook Loon op Zand werd protestant.
Lamberus stierf in 1650. Lambertus’ enige zoon, Jan, verkocht de oliemolen in 1656. Het Nazarethklooster kwam onder druk te staan en in 1731 vertrokken de meeste nonnen naar Antwerpen.
Klik op de kaft voor de inhoudsopgave
Het verhaal van Lambertus verscheen ook in: Theo J. ter Borg, People in History: My ancestors from Capelle, Loon op Zand and Sprang from 1500 to 1970, Auckland, New Zealand (Capelle Press, P O Box 147121, Ponsonby 1144, Auckland), 2021.
Bronnen: Han Verschure, Overleven buiten de Hollandse tuin : Raamsdonk, Waspik, 's-Gravenmoer, Capelle, Sprang en Besoijen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. (Han Verschure, 2004). Stichting Adriaen Snoerman Fonds, Geschiedenis van Loon op Zand en Udenhout. Regionaal Archief Tilburg. Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). Historische en genealogische bronnen van de gemeente Sprang-Capelle.
Illustraties: Rijksmuseum Amsterdam (Rijksstudio): Frederik Hendrik en Ernst Casimir van Nassau-Dietz bij het beleg van 's-Hertogenbosch, 1629, door Pauwels van Hillegaert, SK-A-607en Jan Luyken, De Olislaager, 1694, RP-P-OB-44.497.
