Oorlog door de ogen van een kind

Er waren inwoners van Berchem die in Oss op de kolentreinen klommen en de kolen er in Berchem afschoven. Eén keer is het voorgekomen dat er een trein met snoepgoed pech had en dat deze door mensen geplunderd werd.

Wat we toen niet wisten, maar nu wel, zijn de vele goederentreinen die met mensen vol geladen waren en ons voorbij reden, als we aan het rapen waren. Soms zag je de vingers door de kleine tralies steken en we hebben zelfs briefjes op geraapt, niet wetende dat hier zo’n groot drama achter schuil ging.

Ik weet nog dat we zelf ook een keertje in zo’n goederentrein van Den Bosch naar Oss hebben meegereden. Vele jaren later heb ik me dit gerealiseerd. Ook de mensen die uit Oss kwamen met een ster op hun jas. Zij gingen op bezoek in Berchem. We hebben zelfs wel eens gevraagd waarom wij niet zo’n mooie ster mochten dragen.

Als wij bij de boer aan de overkant van ons gingen spelen, troffen we er in de hooizolder dekens en kleding aan. Wij vertelden dit aan de boer, maar deze reageerde er niet op. Het bleek een onderduikersadres te zijn voor spoedgevallen. Zo ook in de bomen van de pastorie waren schuilplekken voor onderduikers. Er waren ook gaarkeukens in Berchem, soms dreven er tientallen broden in de sloot. Dan gooiden de Duitsers ze er in.

Dan niet te vergeten de munitie die rijenlang gestapeld stonden in de straten. Duizenden kisten met munitie. Een keer is het voorgekomen dat in Oss aan de Landweerstraat zo’n opslag in brand vloog en ontplofte. Duizenden kogels gingen door de lucht. In heel de omgeving kon men dit zien en horen. Een aantal boerderijen is toen afgebrand.

We hebben ook wel eens in een dergelijk schuilputje gezeten dat soldaten langs de weg gegraven hadden. De boer die tegenover ons woonde, had zelf een schuilkelder gebouwd. Als er iets aan de hand was, kwam hij ons op halen en konden wij en hun gezin er in schuilen. Soms waren we bang, maar het was ook spannend en avontuurlijk.

Wij gingen net de schuilkelder in. Honderden vliegtuigen vanuit Engeland vlogen 's nachts en overdag over Berchem om hun bommen af te gooien in de Duitse steden. Urenlang kon men het ronken van de bommenwerpers horen, zo ook het bombardement in Nijmegen door de Engelsen. Hier zijn ook mensen uit Berchem dodelijk getroffen en gewond geraakt, toen we de eerste contacten met de bevrijder hadden. Twee militaire tanks die in het donker door de straat reden en de weg in het Engels vroegen naar Heesch. Daar stond het een en ander in brand. We hebben heel wat afgespeeld en afgesjouwd bij de boer.

Deze boerderij staat er niet meer. Er is nu nieuwbouw geplaatst.