Oorlogsslachtoffers in 's-Hertogenbosch: Adriana van Heijnsbergen-van Helvoort, haar ouders en kinderen

Vader Ruthgerus staat te boek (overlijdensregister ’s-Hertogenbosch) als houtbewerker. Moeder Johanna stond voor het huishouden. De moeder ging regelmatig met de mand onder de arm en de poffer op het hoofd naar de markt van ’s-Hertogenbosch om haar spulletjes te verkopen.

Adriana trouwde op 29 oktober 1928 met Marinus van Heijnsbergen uit Berlicum, rayonmonteur in dienst van de PNEM. Zij hadden aan de Milrooyseweg een ruime woning met een omvangrijk achterterrein – dat aan de achterzijde aansloot op de Westakkers aldaar. Zij kregen samen twee kinderen: Johanna Maria Gerarda, geboren op 23 juli 1931 en Rudolphus Gerardus, geboren op 26 december 1939.

Op 10 oktober 1944 kregen de bewoners van Berlicum opdracht om per onmiddellijk huis en haard te verlaten met het oog op de op korte termijn te verwachten gevechten tussen de Duitse bezetters en de geallieerden die vanuit het zuiden door gingen stoten naar ’s-Hertogenbosch. Het gezin van Adriana en Marinus vond, samen met de ouders van Adriana, een liefderijk onderkomen in Abeelenstraat 11 bij het grote gezin van Petrus van Nistelrooij en Theodora de Laat.

Op 22 oktober ging het daar gruwelijk mis. Om 12.00u was er groot alarm. Vliegtuigen naderden de nieuwe omgeving van het gezin. Marinus ging naar buiten om poolshoogte te nemen. Even later verloor de neerstortende Typhoon van de Canadese vlieger F/O R.V. Smith een 1000-ponder die op de woning Abeelenstraat 11 viel en het huis compleet verwoestte. Allen die zich in huis bevonden werden op slag gedood: de tien leden van het gezin van Nistelrooij, de inwonende schoondochter Vogels, de vader en moeder van Adriana, en Adriana en haar kinderen. Marinus werd door de drukgolf van de ontploffing opzij geworpen en kwam onder een bank terecht die tegen het huis was geplaatst. Hij overleefde maar was zwaar beschadigd aan de rechterzijde van zijn lichaam (arm en been). In de loop van de dag werd hij naar het ziekenhuis Johannes de Deo aan de Papenhulst overgebracht.

Adriana en de beide kinderen waren op slag dood. De stoffelijke resten van Adriana en haar ouders konden worden geïdentificeerd en zijn in Berlicum begraven op een deel van de begraafplaats waar oorlogsslachtoffers bijeen werden gebracht. Op de graven werden houten kruisen aangebracht. Op een onbekend later tijdstip is het graf van de ouders van Adriana geruimd.

Van de kinderen werden geen restanten geïdentificeerd. Enkele keren kwamen onderzoekers naar het ziekenhuis om aan Marinus te vragen of hij iets van de kleding, schoentjes of andere attributen als afkomstig van zijn kinderen herkende. Met uitzondering van één oorbelletje was dat nimmer het geval.

Op 17 januari 1945 werden niet nader geïdentificeerde ‘ledemaaten’ op Orthen begraven tegelijk met de bijzetting van de stoffelijke resten van Petrus Johannes van Nistelrooij – de oudste zoon van het gezin.

Marinus kon na enige tijd het ziekenhuis verlaten maar hield zijn leven lang zichtbare en voelbare (‘jeuk’) sporen over aan de schade die bij van de ramp van 20 oktober 1944 aan zijn lichaam overhield. Na ontslag uit het ziekenhuis kon hij niet naar zijn eigen woning (een ‘dubbelwoning’ met een groter en kleiner woondeel) terugkeren omdat daarin inmiddels andere gezinnen waren ondergebracht. Toen de kleinere ruimte beschikbaar kwam kon hij daar zijn intrek nemen. Weer later kreeg hij alsnog de gehele woning tot zijn beschikking. Van het kleinere deel werd een opslagplaats gemaakt voor zijn werkgever PNEM die hem weer in de armen sloot na zijn herstel.

Na de oorlog trouwde Marinus met Wilhelmina van Zoggel (geboren 14 maart 1920 in Berlicum). Uit het huwelijk (12 september 1946) werden twee kinderen geboren.

In de jaren tachtig begon de gezondheid van Marinus achteruit te gaan. Het gezin besloot om de begraafplaats van Adriana en de kinderen nog tijdens zijn leven van een nieuwe grafsteen te voorzien. Inmiddels waren de houten kruizen op de ‘oorlogsgraven’ allemaal verdwenen.

Marinus overleed in mei 1990.

In de jaren negentig leidde hernieuwde aandacht voor de oorlogsslachtoffers ertoe dat in Berlicum in 1994 een oorlogsmonument werd opgericht in het Processiepark bij de kapel tegenover de begraafplaats. Op het monument verschenen de namen van Adriana en haar ouders (linker paneel onder) en die van haar kinderen’ (rechter paneel boven).

De tekst is aangepast en de laatste foto vervangen op 16 februari 2021. Redactie