skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

Pest te Sint-Oedenrode

Regelmatig komen we berichten tegen in de oude archieven van Sint-Oedenrode, over pest of haastige ziekte, "hetwelk God den Heere wil verhoeden." Ook over het begraven en de maatregelen die ondernomen moesten worden opdat de ziekte zich niet verder zou verspreiden.

Rond 1867 maakt de heel- en vroed meester J.H. van der Velde de gemeente er op attent dat er weer cholera heerst en door het tegenwoordige grote verkeer langs vaar-, rij- en spoorwegen, er dagelijks verspreiding van de ziekte plaatsvindt. Voor de lijders van besmettelijke ziekten is er dan een ziekenhuisje in aanbouw.

Het ziekenhuisje voor verpleging van personen lijdende aan besmettelijke ziekten

Het gebouwtje stond op grond van "de  Armen", dicht bij een dijkje vlak aan de rivier de Dommel op een geheel open terrein genaamd ‘de Meerakker’ (nu bij benadering Laan ten Bogaerde 4 en 6) en voldeed goed aan zijn bestemming. De inrichting bood plaats aan 8 à 10 lijders en twee oppassers. Voor behoorlijke luchtverversing van dit gebouw was gezorgd. De verpleging - indien nodig  - werd opgedragen aan Wilhelmina Franssen, een sterke vrouw van omtrent 50 jaren. Bij noodzakelijkheid krijgt ze de nodige hulp.

Er moest ook een begraafplaats komen voor overledenen aan besmettelijke ziektes. Er werd besloten om een gedeelte nabij de voormalige Sint Maartenskerk (de Knoptoren) te omheinen en wel dat gedeelte liggende tegen het tuintje van perceel G 446. Vanwege de verwachte tegenstand van de zijde der Nederduitse Hervormden stelt het Dagelijks Bestuur voor een scheiding te maken tussen gemelde begraafplaats en het bedoelde tuintje.

In 1880 was het ziekenhuisje in een slechte staat, maar met betrekkelijke geringe kosten konden er verbeteringen aangebracht worden. Toch werd ook nieuwbouw overwogen.

"Indien mocht worden besloten om voornoemd gebouw af te breken en een nieuw op te richten, zal o.a. de bekende plaats bij de sluiswiel perceel G 323 genaamd ‘de Vogelenpas’ (nu bij benadering het Sluisplein) zeer geschikt zijn." De bewoners van de Borchmolendijk en Eerschot protesteren hier tegen en hun argumenten zijn "dat de uitvoering nadelig zal werken op de volks gezondheid, omdat de provinciale weg en verschillende woonhuizen veel te dicht bij bedoeld terrein gelegen zijn. Bovendien, de weg naar gemeld perceel is zeer gebrekkig en laag, dat bij hogen waterstand onder loopt."
Het terrein tegen de Dommel, eigendom der familie Kemps, waar vroeger een wind-graanmolen gestaan heeft (nu Christinaweg), blijkt ook ongeschikt. Maar de plaats tussen de Dommel en de Hoef, achter wat nu de Deken van Erpstraat is, was goed gelegen en voldeed goed om daar een ziekenhuis te bouwen. Er zou dan nog een bleekje overblijven, "dat ten dienste van de buurten geschikt zal zijn."

Uiteindelijk heeft men toch het oude ziekenhuisje opgeknapt.

Foto: collectie Jo van der Kaaij

Buiten gebruik

In 1904 komt er een "voorstel door den Eerwaarde Heer Pastoor van Erp om een gebouw voor besmettelijke ziekte te verbinden met het R.K. Gasthuis."

Het oude ziekenhuisje werd in 1924 door het Burgerlijk Armbestuur overgenomen van de gemeente, het werd toen ingericht tot twee woninkjes voor twee armlastige gezinnen. Bij woningonderzoek in 1962 bleek er op A 480 nog een gezin te wonen. Het gebouwtje werd rond 1966-1967 gesloopt.

Foto's: Collectie BHIC en collectie Jo van der Kaaij
Bron: Brabants Historisch Informatie Centrum: notarisakten, schepenakten, kadaster.

Reacties (11)

Willie Damen van de Mosselaer zei op 31 maart 2016 om 08:42
De Voorzitter geeft de Leden van de Raad in overweging of het niet raadzaam zoude wezen in navolging der stad 's-Hertogenbosch en andere plaatsen tot wering en voorkoming van uitbreiding der Cholera op de binnen deze gemeente gehouden wordende jaarmarkten, tot nadere opzegging niet toe te laten, muzikanten en liedjeszangers met of zonder draaiorgels of tableau, goochelaars, vertoners van gymnastische en soortgelijke vertoningen enz. Dit voorstel vindt bij al de leden bijval en wordt met algemene stemmen aangenomen om de jaarmarkten te blijven houden, te weten zonder hoornvee, geiten of schapen, maar de hierboven gemelde landlopers tot weder opzegging niet toe te laten. Mede besloten omdat dezelve geen onwetendheid zouden kunnen voorwenden hiervan publicatie te doen drukken en in deze en omliggende gemeenten ter afkondiging en aanplakkingen te verspreiden. 1866
Annemarie van Geloven
Annemarie van Geloven bhic zei op 31 maart 2016 om 13:36
Interessant verhaal, Willy! In een brief van het gemeentebestuur van SO aan het provinciaal bestuur van 4 juni 1866, worden als desinfecterende middelen chloorkalk en ijzervitriool genoemd. Bij het uitbreken van cholera zouden deze stoffen in alle gehuchten in speciale lokalen gedeponeerd worden.
Willie Damen van de Mosselaer zei op 22 oktober 2016 om 08:59
1873 Verordening op het vervoeren van lijders aan de besmettelijke ziekten, Aziatische cholera, Tyfus en febris typhlopidae, Pokken (variola en variola Des), Roodvonk, difteritis, Mazelen. Lijders mogen alleen verplaats worden met vergunning van den Burgemeester en in voer-of vaartuigen of in draagbare vervoermiddelen uitsluiten voor zieken bestemd. De vervoermiddelen waarmede lijders aan besmettelijke ziekte worden vervoerd, moeten voorzien zijn op een zichtbare plaats op het vervoermiddel met het woord ‘ziekenvervoer’, met duidelijk geverfde letters. Er wordt geen vergunning verleend tenzij het vervoermiddel ten koste van de eigenaar wordt ontsmet. Overtreding wordt gestraft met een boete van drie tot tien gulden en met gevangenisstraf van een tot drie dagen tezamen of afzonderlijk.
Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 26 oktober 2016 om 08:55
Mooie aanvulling, Willie! Ik ben benieuwd of er inderdaad mensen zijn gestraft die zich hierbij niet aan de regels hielden. Interessante onderzoeksvraag (die komt óók op m'n lijstje ;-)
Willie Damen van de Mosselaer zei op 2 december 2016 om 19:41
1880 Aanvraag door de Gemeente aan het Algemeen Armbestuur om machtiging te bekomen tot het in opstal afstaan van een stukje grond voor een nieuw te bouwen ziekenhuis. Ongeveer twee aren en zesenvijftig centiaren in den zuidwestelijke hoek van het perceel, gelegen te Sint-Oedenrode ter plaatse de ‘Catalijne akkers’, bij het kadaster bekend sectie I 815, zijnde de plaats voor en waarop het oude ziekenhuis kadastraal sectie I 816 heeft gestaan.
Willie Damen van de Mosselaer zei op 3 december 2016 om 09:14
1880 Dat het nieuwe ziekenhuis is afgewerkt doch dat hierop bij de keuring door burgemeester en wethouders de aanmerking is gevallen, dat namelijk de voorgevel aan de bovenzijde slechts van een halve steen is genomen, verder dat er op last van het Dagelijkse Bestuur een doelmatig secreet is bijgemaakt en nog enige andere kleine veranderingen zijn daar gesteld geworden, ten gevolge van welke een en ander de kosten zijn geklommen tot fl. 780,-. Na overwogen te zijn dat door het aanbrengen van steenpilasters tegen de gezegde bovenmuur het gebouwtje hecht en sterk genoeg is, wordt de gemelde rekening goedgekeurd.
Caroline van Zwieten zei op 16 maart 2017 om 18:45
Ik heb elders gezien dat bij de onderste foto stond dat dit tbc patiënten in zogeheten draaihuisjes zijn,en daarbij stond dat dat in het Odiliaklooster was,maar begrijp ik hieruit dat het een ander ziekenhuisje betreft ?
Willie Damen van de Mosselaer zei op 16 maart 2017 om 19:40
Een stond voor besmettelijke zieken op de Armenhoef nu Laan te Bogaerde en het ander huisje werd wat later gebouwd voor voor tbc patiënten bij het Odaklooster dat achter de Markt stond. Nu met de naam Odendael in de Neulstraat.
Caroline van Zwieten zei op 16 maart 2017 om 19:48
aha ,dankjewel voor deze toelichting ,en ook erg bedankt voor alle mooie verhalen ! Ik stam af van de familie Kemps, ben bezig aan de stamboom en heb al veel kunnen genieten van al uw bijdrages hier bij BHIC !
Annemarie van Geloven
Annemarie van Geloven bhic zei op 17 maart 2017 om 11:52
Daar sluit ik me volledig bij aan, Caroline. De verhalen van Willie Damen van de Mosselaer zijn altijd erg boeiend en gefundeerd op gedegen onderzoek!
Piet van Schijndel zei op 9 april 2022 om 20:26
Delen Van de molen op de plaats waar nu de Christinaweg is, welke in dit verhaal voorkomt, zijn gebruikt voor de molen van Gerrit in het Zand aan de Bobbelnagelseweg. Wie weet hier meer van. Eventueel tekeningen of foto's?

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:
Geef mij een andere som.