Prinses Paulientje. Johanna Paulina Musters (1878-1895)

Bij haar geboorte was Johanna Paulina al bijzonder klein: slechts 30 centimeter lang, terwijl een normaal voldragen baby gemiddeld tussen de 49 en 53 cm meet. Omdat de kleine Johanna Paulina nauwelijks groeide, werd ze een opvallende verschijning in Ossendrecht. Ze leed niet aan normale dwerggroei, want bij haar bleven de verschillende lichaamsdelen in gelijke mate in groei achter. Dat verschijnsel wordt geproportioneerde dwerggroei genoemd.

In 1967 schreef de redemptorist P.C. Krüter uit Ossendrecht een levensschets van Johanna Paulina op basis van de herinneringen van haar inmiddels hoogbejaarde leeftijdgenoten. Volgens deze verhalen ging het meisje op haar zesde gewoon naar school. Maar de schoolperiodes werden onderbroken door reizen langs allerlei markten en kermissen, waar Johanna Paulina door haar vader tegen betaling aan het geïnteresseerde publiek werd getoond.

Haar zus Cornelia, die later trouwde met de Belgische kermisreiziger Joseph Verschueren, zat achter de kassa. Verschueren had zelf een gebakkraam, maar ging na het overlijden van Michiel Musters in maart 1889 met zijn schoonzusje op tournee.

Dat was eerst alleen in Nederland en in België, maar al snel volgden ook reizen naar Duitsland en Frankrijk. En in plaats van markten en kermissen werden er theaters aangedaan. Volgens Krüter was Verschueren de bedenker van haar nieuwe naam “Prinses Pauline”. Tijdens zo’n voorstelling sprak Paulientje enkele zinnen in verschillende talen en deed ze een paar dansjes, als bewijs dat ze een echt mens was.

Van de opbrengst van haar optredens had vader Michiel verschillende stukken grond gekocht en een fraai huis laten bouwen in de Dorpsstraat in Ossendrecht. De voorgevel was getooid met het opschrift “Maison Princesse Pauline” in gouden letters. Dankzij Pauline verkreeg de familie een welstand die zij anders nooit zou hebben bereikt.

Paulientjes laatste tournee voerde haar in december 1894 naar Amerika. Daar overleed ze echter na een kort ziekbed op 15 februari 1895. De familie weerstond een Amerikaans bod van ƒ 60.000,- op haar lichaam en liet het na balseming naar Ossendrecht vervoeren. In de veranda van Maison Princesse Pauline werd ze als een sprookjesprinses opgebaard in een blauw zijden jurkje met een gouden kroontje op haar hoofdje, versierd met diamanten en granaten. Heel veel mensen kwamen haar de laatste eer bewijzen. Pauline werd op 8 maart 1895 in een grafkelder op het plaatselijk kerkhof begraven.

Na haar dood groeide Pauline voor Ossendrecht uit tot mythische proporties. Kleding die aan Pauline had toebehoord, foto's en andere herinneringen aan haar werden en worden door de inwoners gekoesterd. Op haar negende was ze 55 cm lang en woog ze 1500 gram. Uiteindelijk bereikte ze een lengte van 59 cm met een gewicht dat schommelde tussen de 3,4 en 4 kilo.

Dit is een samenvatting van de uitgebreide biografie door S.M. Dumont op Brabants Erfgoed.

Greet Burger stuurde ons nog een foto van Johanna Paulina Musters, die te zien was in het Zandvoorts Museum. Dank daarvoor, Greet!