Het is 27 april 1974. Op de Markt in Eindhoven komt een zee van rode vlaggen in beweging. Op spandoeken lezen we teksten als 'Internationale Solidariteit' en 'Maak van je hand een vuist'. Het Stadsjournaal Eindhoven doet hieronder verslag van deze demonstratie voor het voortbestaan van Toneelwerkgroep Proloog.
Stadsjournaal Eindhoven: demonstratie-optocht Proloog, Eindhoven 27 april 1974 (Bron: Gemeente Eindhoven / collectie RHCe, nr. 61298)
Strijdkultuur
Proloog wordt op 17 september 1964 in Eindhoven opgericht. Initiatiefnemers zijn de Stichting Het Zuidelijk Toneel en de Stichting tot Bevordering van Goed Toneel. Het doel van Proloog in deze jaren is de vorming van nieuw toneelpubliek. Ze voeren vooral 'kwaliteitsstukken' op - stukken van bekende toneelschrijvers- en zijn gericht op Noord-brabant en directe omgeving. Het initiatief wordt door het rijk, verschillende provincies en gemeentes gesubsidieerd.
In een tweede fase, vanaf circa 1968, komt de nadruk bij Proloog meer te liggen op de eigen maatschappelijke realiteit en politiek engagement. Hierin blijkt het publiek ook meer geïnteresseerd. De toneelwerkgroep richt zich blijkens een statutenwijziging in 1970 voortaan op 'de kreatieve vorming van het publiek, in het bijzonder de jeugd'. Ze doen dit door middel van kunstinleidende lessen, instructieprogramma's en het organiseren van lezingen, discussies en toneel op plekken waar weinig of geen gevormd toneelpubliek, of geen accomodatie aanwezig is. Samenwerking wordt gezogd met het onderwijs en vormingscentra.
Het gezelschap produceert steeds meer maatschappijkritische stukken en richt zich op groepen die aan de basis van de maatschappij in beweging komen om hun eigen situatie - en de maatschappij die deze situatie bepaalt - aan te pakken: vrouwen, werkende en werkloze jongeren, de aktieve basis van de (vak-)bonden, de oppositie binnen het onderwijs, aktiegroepen tegen kernwapens en kernenergie, anti-imperialisme-komitees en groepen die in verzet komen tegen racisme. Veel toneelproducties van Proloog in deze periode komen in samenwerking met deze groepen tot stand.
Tableau de la Troupe 1970-1971: (zittend) Cootje Heijnsdijk, Minque Stienen, (staand) Nan Schermey, Jos van Schaik, Geke Bello (Foto: Louis Bongers, bron: website Proloog)
Onvrede over 'linkse teneur'
Zo verschuift bij Proloog eind jaren zestig het accent van een artistieke naar een politieke doelstelling. Het gaat daarbij niet om de dominantie van het politieke over het artistieke, maar over de integratie van het politieke in het artistieke. Denk bijvoorbeeld aan de Internationale Nieuwe Scène in België en de groep van Dario Fo in Italië.
De sterkere nadruk op het politieke wordt niet overal goed ontvangen en de stichting komt in conflict met subsidie verstrekkende instanties. Het begint in 1974, wanneer de gemeente Eindhoven de subsidie voor toneelseizoen 1974-1975 intrekt. De rechtszaak die volgt wordt weliswaar door Proloog gewonnen, maar het subsidiëren van de stichting blijft een heet hangijzer en de onvrede over de 'linkse teneur' van producties groeit. De Telegraaf en een DS'70 kamerlid beschuldigden Proloog ervan een 'rode mantelorganisatie' te zijn.
Het gevolg is dat Proloog zich meer op het hele land gaat richten, zoekend naar subsidie en een afzetgebied. Ook organiseert het gezelschap manifestaties en demonstraties voor behoud van zichzelf én de 'strijdkultuur' in het algemeen: alle politieke en geëngageerde kunst, gericht op verandering van maatschappelijke patronen.
Begin jaren tachtig wordt overal flink bezuinigd (Bestek '81) en dit treft ook Proloog, wanneer het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM) het subsidiëren van de stichting stopt. Deze slag komt de toneelgroep niet te boven en in de zomer van 1983 volgt, in en rondom het Proloog-Gebouw, een laatste voorstelling
Op 1 september 1983 wordt Proloog opgeheven. (Oud-)medewerkers ronden nog wel het seizoen 1983-1984 af met de voorstellingen 'Waarom de hond zijn baas verliet' en 'Pamflet voor het leven'.
Reageer hieronder en deel je herinneringen aan de protestbewegingen van de jaren zestig, zeventig en tachtig. Ook zoekt het BHIC voor dit thema foto's en ander oud materiaal, om op de site te plaatsen.
