Op 23 september 1980 werd het pand Noordhoekring 65 in Tilburg gekraakt door een aantal woningzoekenden. In de eerste plaats om het pand te bewonen, verder wilden zij aandacht vragen voor de schrijnende woningnood en het feit dat hier (vrijwel) niets tegen gedaan werd.
Op 23 september 1980, omstreeks 18.30 uur, kraakte een groep van dertig jongeren (‘aktieve woningzoekenden’) het leegstaande pand Noordhoekring 65 in Tilburg, schuin tegenover het politiebureau. Jack Kantelberg, eigenaar van het pand, kreeg lucht van de actie. Hij had zijn rijschool in het naastgelegen pand op nr. 63. ‘Gewapend met ’n brandblusapparaat’ wist hij een aantal krakers uit het huis te verwijderen, maar was uiteindelijk niet opgewassen tegen de overmacht. In het gedrang viel Kantelberg door een winkelruit en werd per ambulance afgevoerd naar het ziekenhuis. De politie arresteerde een van de krakers wegens vernieling. Kort daarop sleepten de krakers houten en stalen balken het pand binnen om alles te barricaderen. Naar eigen zeggen had Kantelberg het pand pas enkele maanden in zijn bezit, ook zou hij er potentiële huurders voor hebben. Volgens de krakers was Kantelberg sinds maart '80 eigenaar van het pand, dat al anderhalf jaar zou leegstaan. Kantelberg zou het pand gekocht hebben om ermee te speculeren; samen met zijn rijschool op nr. 63 zou het veel meer opbrengen.
Protest tegen de woonruimtewet
De kraakactie van Noordhoekring 65 stond niet op zichzelf. De dagen voorafgaand aan 23 september waren er ook panden gekraakt in de Mariastraat, Elzenstraat en de Prof. Cobbenhagenlaan (…) In een verklaring van PSP, AHJ, Advokatencollectief, JAC, CPN en Opbouwwerk Binnenstad lieten de actievoerders weten dat de vier kraakacties een protest waren tegen de woonruimtewet, die de woningnood juist zou vergroten, 'omdat het een verkapte antikraakwet is'. De krakers en bovengenoemde groeperingen eisten van het college en de Tilburgse gemeenteraad 'een praktisch en slagvaardig beleid tegen de woningnood en meer geld en bevoegdheden voor de vorderingsadviescommissie, die er onlangs het bijltje bij neer gooide'.
Escalatie
Enkele dagen later, op 25 september, vond er een ware veldslag plaats op de Noordhoekring toen een knokploeg, onder aanvoering van Kantelberg, omstreeks 15.00 uur het pand Noordhoekring 65 probeerde te ontruimen. Zij bespoten de krakers met gas, vervolgens probeerde de knokploeg de bewoners met breekijzers hardhandig uit het huis te verwijderen. De krakers vluchtten en waarschuwden de politie. Ondertussen smeet de knokploeg huisraad en meubilair op straat. Volgens het Nieuwsblad ging dit er niet bepaald zachtzinnig aan toe. De krakers gebruikten vervolgens het meubilair om barricades op te werpen, waardoor er een enorme verkeerschaos ontstond. De politie greep in eerste instantie niet in toen enkele leden van de knokploeg klappen uitdeelden aan krakers en sympathisanten. Zij ging pas over tot actie toen er versterking was gekomen en er zich een grote toeloop had verzameld. ’Met zachte dwang’ kon Kantelberg ertoe worden overgehaald het huis te verlaten en konden de krakers er weer in. Volgens het Nieuwsblad verklaarde Kantelberg dat hij geen klappen had zien vallen. Ook kon hij gewoon via een open deur het pand betreden.
De inval van Kantelberg en zijn knokploeg was een daad van huisvredebreuk: in strafrechtelijke zin deed het er niet toe of de krakers (on)rechtmatig in het pand verbleven. Zij verwierven het huisrecht door het feit dat ze er waren. Krakers, het Klachtenbureau voor politieoptreden en het Advokatencollectief belegden een vergadering over de gebeurtenissen. J. de Brouwer, gemeenteraadslid van de PSP, kondigde aan om een interpellatie in de gemeenteraad te houden over de gebeurtenissen. Dezelfde dag vaardigde de Actiegroep Huisvesting Jongeren (AHJ) een persverklaring uit namens de bewoners van Noordhoekring 65 waarin zij liet weten dat ‘de strijd doorgaat’.
In de avond was er een manifestatie voor het kraakpand met muzikale ondersteuning van de Fanfare van de Altijddurende Bijstand. Het bleef nog lang onrustig op straat.
Verdere escalatie
Het is 29 september 1980. Tegen middernacht werd er op de eerste verdieping van Noordhoekring 65 een ruit ingeslagen, vervolgens werden er twee emmers met bijtende stof naar binnen gegooid. Twee personen werden hierdoor getroffen. Door de gaswolk raakten de aanwezigen in ademnood, vluchtten naar buiten en waarschuwden de politie en brandweer. De twee slachtoffers van de ‘moordaanslag’ werden per ambulance overgebracht naar het Sint Elisabethziekenhuis. Het ene slachtoffer kon na behandeling weer naar huis, de ander lag op de intensive care met brandwonden en beschadigde longen.
Al snel na het incident stond er een flinke menigte voor het pand. Emoties liepen hoog op, en voor- en tegenstanders van de kraakacties dreigden met elkaar slaags te raken. Omstanders wisten de gemoederen tot bedaren te brengen. De brandweer adviseerde de krakers om het pand te verlaten. Toen zij dat weigerden gaf de brandweer het advies om in elk geval niet te roken. Een eerste analyse van de giftige stof wees uit dat het om formaldehyde gaat, dat in geconcentreerde vorm zeer gevaarlijk kan zijn. Kantelberg kreeg politiebegeleiding toen hij zijn naastgelegen zaak wilde verlaten.
De dag daarna, op 30 september, kwam de Tilburgse Muurkrant met een extra editie, ‘Kantelberg Koele Killer’, met daarin de oproep om niet meer bij Kantelberg te lessen: “waarom zouden we deze profiteur nog langer steunen. Op blz. 476 van het telefoonboek staan nog 46 andere rijscholen”.
’Wil de publieke tribune zich niet in de discussie mengen?’
Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 6 oktober 1980 stelde PSP-gemeenteraadslid J. de Brouwer vragen van interpellatie over het politieoptreden bij kraakpand Noordhoekring 65 op 25 september. De Brouwer meende dat een uitblijven van politieoptreden het geweld bij het kraakpand had verergerd. Hij wilde van burgemeester Letschert de toezegging dat de politie voortaan onmiddellijk reageert op verzoek van krakers die door een knokploeg worden belaagd.
Volgens Letschert was de politie niet partijdig bij het optreden van 25 september. Dat het politieoptreden langer uitbleef had als reden dat juridisch moest worden afgewogen hoe verantwoord kon worden ingegrepen. Volgens Letschert moest hulp verleend worden ‘aan hen die dat behoeven’. Ook krakers die door een knokploeg uit een gekraakt huis worden gejaagd, kunnen daarom op steun van de politie rekenen, ‘al is een absolute garantie nooit te geven’. Na de slotverklaring lazen de krakers vanaf de publieke tribune nog een verklaring voor. Zij wezen daarin op de woningnood in Tilburg en de voortdurende speculatie in leegstaande panden, zoals Noordhoekring 65. De gemeenteraad werd opgeroepen een goed beleid op te stellen tegen leegstand en speculatie, maar vooral voor vorderen en bouwen. Een groot deel van de gemeenteraad zal deze speech niet gehoord hebben omdat zij de raadszaal verlieten nadat de vergadering was geschorst vanwege de ongeoorloofde interruptie. Rondom en in het gemeentehuis was die avond verscherpte politiebewaking.
Het Kantelbergtribunaal
Spotprent in de Tilburgse Aktie Krant van 11 april '81
Op 18 april 1981 organiseerde de Actiegroep Huisvesting Jongeren (AHJ) het Kantelbergtribunaal. Dit in navolging van het Nijmegentribunaal na de rellen in de Piersonstraat. Het tribunaal werd gehouden bij kraakpand de Looiersbeurs op de Heuvel. De reden: ‘Officier van Justitie Van Woensel weigert in eerste instantie Kantelberg te vervolgen. Ook heeft Van Woensel de brutaliteit om voor de gifaanslag van Kantelberg een boete te eisen van 500 gulden, een schijntje voor de ‘kriminele rijschoolhouder’.
De foto's zijn van Persbureau van Eijndhoven / Regionaal Archief Tilburg.
Heb jij nog levendige herinneringen aan de protesten en jeugdcultuur van de jaren '60, '70 en '80? Reageer dan hieronder, deel je herinneringen en vul deze pagina aan. Of stuur ons foto's en ander oud materiaal, om op de site te plaatsen. Klik hier voor alle contactmogelijkheden. Of mail direct naar info@regionaalarchieftilburg.nl of info@bhic.nl.
