Ik kwam voor het eerst op de volkshogeschool tijdens de vrouwenleerdagen van 1975. Dat waren cursussen van een week voor uitsluitend vrouwen. Ze werden gegeven op de volkshogescholen Drakenburgh in Baarn en Noord-Brabant in Oisterwijk en waren opgezet door Etie Wolf, An Luttikholt en Anja Meulenbelt.
Startpunt was de eigen ervaring, waarna er in de loop van de week theorie werd aangedragen. De vrouwenleerdagen waren erop gericht een verbinding te leggen tussen persoonlijke ervaringen en de maatschappelijke positie van vrouwen.
Net als voor de meeste vrouwen was het voor mij compleet nieuw om een week lang in een groep met alleen vrouwen bezig te zijn met onze positie als vrouw in een kapitalistische, patriarchale samenleving. Het enthousiasme van al die vrouwen, de vaak nieuwe inzichten die we kregen, de solidariteit die we voelden: als je zoiets meemaakte, veranderde dat veel voorgoed. Ik ben in feite nooit meer echt uit Oisterwijk weggegaan.
Na de vrouwenleerdagen keerde ik terug met weekenden waarin de vormingscursussen werden afgesloten die Nel Willekens en ik bij Brood en Rozen hadden ontwikkeld. Ook dat was voor de deelneemsters telkens weer een unieke ervaring. In Oisterwijk hielden we bovendien de beleidsweekenden van Brood en Rozen.
Begin jaren tachtig werd ik gevraagd voor het bestuur van de volkshogeschool. Eerst als lid en later als voorzitter. Het was dan ook een schok dat de volkshogeschool in 1990 werd gesloten, waarmee het vrouwenwerk verdween. Daar ging het nodige aan vooraf.
Volkshogeschool Noord-Brabant was in 1961 opgericht om een bijdrage te leveren aan een toen wenselijk geachte sociale vernieuwing, zoals dat op veel andere plaatsen in Nederland al het geval was. Na wat omzwervingen betrok de Volkshogeschool in 1968 een eigen gebouw in de bossen van Oisterwijk. Oorspronkelijk was het werk erop gericht om mensen met verschillende achtergronden en beroepen bij elkaar te brengen, maar langzamerhand ging men zich steeds meer op verschillende (beroeps)groepen richten. Daarbij bleef maatschappelijke vorming centraal staan, wat zich ontwikkelde in een maatschappij-kritische richting.
Het paste dan ook goed in de ontwikkeling van het werk om met emancipatiecursussen voor vrouwen te beginnen. Dat leidde ertoe dat ‘Oisterwijk’ op een gegeven moment niet meer weg te denken was bij de bewustwording en deskundigheidsbevordering van individuele en groepen vrouwen uit de vrouwenbeweging in Noord-Brabant, zoals de VOS-vrouwen (Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving), de vrouwen van de Vrouw en Werkwinkels, Brood en Rozen…
In de loop der jaren ontwikkelde dit feministische vormingswerk zich natuurlijk verder: geen vrouwenleerdagen meer, maar assertiviteitstrainingen, lesbische hulpverlening, cursussen voor oudere vrouwen, loopbaanbegeleiding, politiek, woonbewustwording en spiritualiteit. Ook bij de cursusstaf werkte dat door: de cursusleidsters vormden een aparte vrouwenstaf met het doel door te groeien naar een eigen vrouwenvormingscentrum.
Die kans leek te komen toen in 1984 op gezag van WVC het vormingswerk in internaatsverband geherstructureerd moest worden. ‘Oisterwijk’ fuseerde met de Guldenberg in Helvoirt, waarbij werd afgesproken dat het emancipatiewerk in Oisterwijk zou worden gehuisvest, terwijl de rest van het werk, vooral cursussen voor ondernemingsraden, naar de Guldenberg en Kapellerput in Heeze zou gaan. Het leek er voor de vrouwenstaf en hun groepen dus goed uit te zien. Maar dat zou niet lang duren.
De cultuur van de beide vormingscentra in Oisterwijk en Helvoirt was te verschillend en dat pakte niet goed uit voor Oisterwijk. Op grond van financiële argumenten werd na een paar jaar besloten om de locatie Oisterwijk te sluiten. Dat gaf teleurstelling en verdriet bij de betrokkenen, belangrijke personen vertrokken, al bleef men hopen op een nieuwe begin. Daar kwam uiteindelijk niet veel van terecht. Het vrouwenwerk in Helvoirt ging teloor, maar dat gebeurde begin jaren negentig eigenlijk overal.
Wat onnoemelijk veel vrouwen van Oisterwijk echter hebben meegenomen - naast de inhoud, de sfeer, de inspiratie, het dansen - is de ontdekking dat er geweldig veel mogelijk is met alleen vrouwen.
Programma Vrouwenkultuur 1985
Zie ook: Anita Koster. Een broedplaats van vrij denken en voelen. De geschiedenis van de volkshogeschool in Oisterwijk: 1961-1990 (Helvoirt 1990). Interviews: Angeline van den Berg.
Reageer hieronder, deel je herinneringen aan de vrouwenbeweging en vul deze pagina aan! Foto's kun je sturen naar info@bhic.nl. Wij voegen ze dan hier toe. Vragen en opmerkingen kun je ook plaatsen op het forum.
Startpunt was de eigen ervaring, waarna er in de loop van de week theorie werd aangedragen. De vrouwenleerdagen waren erop gericht een verbinding te leggen tussen persoonlijke ervaringen en de maatschappelijke positie van vrouwen.
In de loop der jaren ontwikkelde dit feministische vormingswerk zich natuurlijk verder: geen vrouwenleerdagen meer, maar assertiviteitstrainingen, lesbische hulpverlening, cursussen voor oudere vrouwen, loopbaanbegeleiding, politiek, woonbewustwording en spiritualiteit. Ook bij de cursusstaf werkte dat door: de cursusleidsters vormden een aparte vrouwenstaf met het doel door te groeien naar een eigen vrouwenvormingscentrum.
