In 1686 stichtte Petrus van Eijnatten uit Eindhoven in het land van Achel (prinsbisdom Luik) een afgelegen kluizenaarsgemeenschap. Na een brand begon men in 1716 met de bouw van een nieuw verblijf. Sindsdien is de Achelse Kluis een centrum van gebed, beschouwing en geestelijk leven.
Door de Franse Revolutie werden de broeders uit hun klooster verdreven, maar in 1846 stichtten Trappisten van de abdij van Westmalle hier de Sint-Benedictusabdij.
In 1850 bouwde men een aantal werkhuizen en de boerderij, in 1852 het gastenhuis. De poortgebouwen dateren uit 1868. De kapel uit 1736 werd al snel te klein en in 1885 werd de eerste steen gelegd voor een neogotische abdijkerk naar ontwerp van P.J.H. Cuypers. Broeder Bonifacius Veldmans tekende de kapellenkrans.
Na de Tweede Wereldoorlog begon Jos Ritzen uit Heerlen met de bouw van een nieuwe abdij, die slechts gedeeltelijk gerealiseerd is. Architect Jo Spaas uit Sint Huibrechts-Lille (ver)bouwde in 1946-1947 de boekwinkel, de galerie, de herberg en het terras.
In 1971 werd de oude Kluis afgebroken. De materialen werden gebruikt voor een nieuwe sluitgevel, met behoud van de rococoportiek en de mergelstenen met tekst.
Ruim een eeuw waren de monniken voortrekkers in de landbouw en veeteelt en in ambachten. Ze hadden een bakkerij, kaasmakerij, schrijnwerkerij, drukkerij en koperslagerij. In 1989 zijn de meeste landbouwgronden verkocht aan Staatsbosbeheer en het Vlaamse Gewest en omgezet in natuurgebieden. De abdij was daarna aangewezen op de winkel, het gastenhuis, de galerie en de brouwerij.
In 2020 verlaten de laatste twee trappisten de Achelse Kluis. In het gebouw zijn een vergader- en evenementencentrum, horeca, een abdijwinkel en de brouwerij gevestigd. Er worden ook rondleidingen in het voormalige klooster verzorgd.
Het gebouwencomplex bestaat uit drie onderdelen en is typerend voor de ontwikkeling van de contemplatieve kloosters sinds 1850. Allereerst is er het gerealiseerde deel van het nieuwe kloosterplan van architect Ritzen: de refter met ziekenhuis en bibliotheek en de winterkapel uit 1946. Dan volgt het eenvoudige middendeel met het voormalige gasthuis, een deel van de oude kapel, de kapittelzaal uit 1852 en de kerk uit 1885. Het derde deel bevat de boerderij uit 1850, nu brouwerij, museum, winkel en kunsthal. Aan de achterzijde van het kloosterterrein liggen de werkhuizen. De bouwstijl is afwisselend ambachtelijk-traditioneel en neobarok. Kerk en kapittelzaal zijn neogotisch, de traditionalistische gebouwen van Ritzen hebben elementen van de Delftse School.
Het opschrift boven de ingang van het klooster luidt ‘ingredienti pax’: vrede aan ieder die hier binnentreedt.
Bron: J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alphen a/d Maas, 2010
Aanvulling van Jan van de Dungen over de befaamde trappist uit Achel, 20 maart 2023:
Jan van den Dungen
zei op 16 augustus 2020 om 17:08
Achelse abdij heeft sinds 2018 nieuwe toekomst
De bisschop van Hasselt (B.), mgr. Patrick Hoogmartens, heeft zijn zegen gegeven over de komst in oktober 2018 van een nieuwe katholieke gemeenschap in de Sint-Benedictusabdij van Achel, ook wel bekend als de Achelse Kluis. Met de komst van de leefgemeenschap ‘Fazenda da Esperança’ – boerderij van de hoop – blijft de abdij van Achel na 170 jaar ook in de toekomst een plaats van gebed en spiritualiteit.
De Fazenda da Esperança is een gesloten leefgemeenschap die 30 jaar geleden ontstond in Brazilië en intussen wereldwijd op 130 plaatsen actief is. Europa telt volgend jaar al 15 gemeenschappen, waarvan 7 in Duitsland. In de ‘boerderijen van de hoop’ worden mensen met een afhankelijkheidsproblematiek – maar die ‘clean’ zijn – geholpen om hun leven vanuit het evangelie weer op de rails te krijgen. Het is een gesloten leefgemeenschap met een dagindeling die even strikt is als in een klooster, dus met: gemeenschapsleven, arbeid en gebed. De bewoners nemen een jaar lang afstand van familie en vrienden, maar ook van bijvoorbeeld multimedia, alcohol en nicotine. Door hen een nieuwe levensstijl aan te leren, krijgen ze opnieuw hoop op een betere toekomst en voelen ze zich geroepen om hun verantwoordelijkheid op te nemen in de samenleving. De bewoners staan als vrijwilligers in voor allerlei taken en het onderhoud van de abdij.
Er zijn nu nog twee monniken van de Abdij van Westmalle in de Sint-Benedictusabdij en wonen voortaan in een ander deel van het complex. Ook alle economische activiteiten – brouwerij, terras, cafetaria en winkels zijn behouden en staan onder het beheer van de abt van Westmalle. Dit gedeelte is afgesloten voor de Fazenda da Esperança. De abdijkerk ten slotte blijft eveneens toegankelijk voor liturgische vieringen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 17 augustus 2020 om 10:27
Kijk eens aan, wat een bijzondere, spirituele invulling van de abdij. Een jaar lang afstand van familie en vrienden, maar ook van bijvoorbeeld multimedia, alcohol en nicotine; dat klinkt bijna als... een klooster ;)
Mooi om te lezen, Jan, dank voor deze aanvulling.
Jan van den Dungen
zei op 24 januari 2023 om 10:04
Het poortgebouw van de Achelse kluis staat thans in de steigers. Dat komt omdat momenteel een restauratie bezig is. Hier wordt straks het nieuwe VVV-kantoor van Hamont-Achel ingericht om dit voor het naderende zomerseizoen van 2023 in gebruik te kunnen nemen.
Jan van den Dungen
zei op 25 januari 2023 om 08:28
Kempische ondernemer koopt Achelse Kluis: “Einde van Trappist Achel”
De Sint-Benedictusabdij van Hamont-Achel, beter bekend als de Achelse Kluis, is verkocht. De nieuwe eigenaar is de Belgische ondernemer Jan Tormans. Dat bevestigt de abdij van Westmalle, de vorige eigenaar van de Achelse Kluis. Door de verkoop is het bier Achel niet langer trappistenbier.
Marilou Nillesen
bhiczei op 25 januari 2023 om 08:41
Jee Jan, dat is nogal een verandering! Weet je wat de vervolgplannen zijn van Jan Tormans? Verder met de verkoop van bier maar dan niet langer onder de noemer van trappist?
Jan van den Dungen
zei op 25 januari 2023 om 18:13
Jan Tormans. CEO van de Tormans Group in Geel (B.), met een uitzendbureau gespecialiseerd in technische vacatures. “Met 420 ingenieurs in dienst en we zoeken er nog meer dan tweehonderd”, zegt hij “Wij begeleiden multinationals – Pfizer, Umicore en o.m Janssen Pharmaceutica. Verder sponsort hij de wielersport.
Hij heeft grootse plannen met de Achelse Kluis en wil daar de bierproductie van nu 5.000 hectoliter bier per jaar optrekken naar 12.000 en over enkele jaren naar 40.000 hectoliter per jaar. Ook wil hij er een pilsener laten brouwen. Hij wil de abdij ombouwen tot bezinnings- en conferentiecentrum en er naast de brasserie ook een gastronomisch restaurant exploiteren, waarbij hij mikt op een Michelinster. Daarnaast wil hij ook de traditionele ambachten zoals kaasmakerij, bakkerij en whiskystokerij nieuw leven inblazen, schrijft De Tijd.
Marilou Nillesen
bhiczei op 26 januari 2023 om 08:45
Nou, aan ambitie geen gebrek, lijkt me zo. Ik ben benieuwd hoe zich dat gaat ontwikkelen. Gelukkig hebben we jou, Jan, om ons op de hoogte te houden ;)
Bedankt voor je berichtje!
Jan van den Dungen
zei op 19 maart 2023 om 09:39
Plaatselijk brouwer Koeckhofs installeerde in 1850 eerste brouwerij in Achelse Kluis
De brouwketels van de eerste brouwerij in de Achelse Kluis werden in 1850 geïnstalleerd door de plaatselijke brouwer, herbergier en kuiper Koeckhofs. De brouwketel had een inhoud van 1051 liter (10,51 hl). De brouwerij van Koeckhofs zelf in Achel had een iets kleinere brouwketel van 1040 liter.
Het water voor de brouwerij werd afgetapt van de Warmbeek (in ons land Tongelreep genoemd) en vervolgens in de Kluis gefilterd. Er werd bier gebrouwen in twee kwaliteiten: het beste bier, "het patersvaatje", had een alcoholpercentage van 12 % en was bestemd voor het gastenhuis. Voor de monniken werd een lichter refterbier gebrouwen. Niet onverstandig dit laatste !.
Aan het brouwen kwam tijdens WO-1 een einde in 1917 toen de Duitsers koper en andere metalen gingen opeisen. Pas in 1998 werd de brouwerij weer opgestart onder impuls van abt Marc Gallant.
Overigens werd in augustus 2022, na eeuwen aanwezigheid, hotel-restaurant Koeckhofs in Achel gesloten. Dit jaar 2023 is de Achelse Kluis verkocht. Is er een verband?. Dit alles volgens de heemkundige publicatie van de "Grevenbroeker Echo's.
Een lange weg van een glas Trappist
Het brouwen van trappistenbier duurt ongeveer zes uur. Dan gaat het naar de gistingskuip. De hoofdgisting duurt zeven dagen. Om verder te rijpen gaat het bier nog drie tot vijf weken op tank in de lagerkamer, afhankelijk van de soort. Vlak voor de filtering wordt geproefd. Daarna volgt nog de hergisting op fles. Vlak voor het trappistenbier wordt vrijgeven, volgt nog een proeverij, volgens Jan Adriaensens, hoofdbrouwer in Westmalle en sinds eind van deze maand met pensioen.
Marilou Nillesen
bhiczei op 20 maart 2023 om 10:20
Dag Jan, bedankt voor deze toelichting. Fijn dat je ons wat meer wijs maakt in de wondere wereld van het brouwen. Wat jammer dat de traditie van Koeckhofs niet is voortgezet.
Online vind ik dit (via Vrt.be):
"De abdij van Achel komt wellicht in handen van ondernemer Jan Tormans, eigenaar van Tormans Group. Er is een intentieverklaring voor de verkoop ondertekend. Tormans zou onder meer de brouwerij verder willen uitbouwen, de plannen voor de rest van de abdij zijn nog onduidelijk. Maar als de brouwerij in privéhanden komt, mag de naam trappist niet langer gebruikt worden voor het bier dat in Achel gebrouwen wordt."
Afwachten hoe dat verder zal gaan dan, maar hopelijk hou jij ons ook op de hoogte van dergelijke ontwikkelingen, Jan.
Jan van den Dungen
zei op 20 maart 2023 om 10:47
Beste Marilou,
Jan Tormans heeft al eerder uitgesproken, dat hij dezelfde 'trappist' wil brouwen als voorheen, ook al mag het dan officieel geen trappist (meer) heten.
"Desnoods huur ik hier iemand van de abdij van Westmalle is". Tormans is een standvastige ondernemer, dus reken maar dat hij naar een oplossing zoekt,. Ik houd deze rubriek op de hoogte over het verdere verloop.
Marilou Nillesen
bhiczei op 20 maart 2023 om 20:55
Ah, dat is goed te horen, Jan. We zijn benieuwd hoe het verder gaat.
Jan van den Dungen
zei op 5 mei 2023 om 12:14
Nauwelijks vijf jaar na de nieuwe invulling van de leefgemeenschap van de Achelse Kluis met de geloofsgemeenschap "Fazenda da Esperança", waar bewoners met een afhankelijkheidsproblematiek geholpen werden om hun leven vanuit het evangelie weer op de rails te krijgen, wordt nu in samenspraak tussen de nieuwe particulier kluiseigenaar Jan Tormans en bisschop Hoogmartens van Hasselt, naar een andere oplossing gezocht. Per 1 juli 2023 moet het handjevol bewoners het domein verlaten. Of hieraan de onverenigbaarheid tussen mensen met een verslaving en de wens van Tormans de bierproductie op de Kluis tot grotere hoogte te brengen debet aan is, is niet bekend.
Thijs de Leeuw
bhiczei op 8 mei 2023 om 13:22
Bedankt Jan voor het actueel houden van deze pagina.
Jan van den Dungen
zei op 1 juni 2023 om 08:41
Komend weekeinde 2,3 en 4 juni 2023 wordt het nieuwe inspiratiecentrum in de Achelse Kluis voor het publiek geopend. Het is een luxe VVV-infostand dat als een kloppend hart van natuurgebied gaan functioneren. De Achelse Kluis, voor het merendeel gelegen op het grondgebied van de Belgische gemeente was al hét visitekaartje van de Vlaamse grensgemeente, maar met dit nieuwe inspiratiepunt De Groote Heide wordt het kloostercomplex, dat onlangs werd overgenomen door de Vlaamse ondernemer Jan Tormans, nog meer het middelpunt van het omliggende natuurgrenspark.
Jan van den Dungen
zei op 12 oktober 2023 om 13:58
Na de eerdere berichtgeving hierboven van 5 mei 1923, heeft de Fazenda da Esperança inmiddels een nieuw onderkomen gevonden in het huis van de leef- en werkgemeenschap De Arke aan de Overstraat in Veltem-Beisem (gemeente Herent) en heeft zij na precies 5 jaar aanwezigheid in de Sint-Benedictusabdij in Achel, het complex inmiddels verlaten.
