Toos woont in Den Bosch-Oost, ze is vijftig jaar, haar hele familie woont in Oost, ze is getrouwd en heeft drie zonen. Op aanraden van haar huisarts komt Toos meedoen aan de ontspanningscursus voor vrouwen. Toos is klein, gedrongen, ze heeft levenslustige ogen en een lijf zo gespannen als een veer.
Binnenshuis behandelt hij Toos als 'niks'
Ze is vele keren overspannen geweest, aan medicijnen verslaafd geraakt en opgenomen geweest in de psychiatrie. Door gesprekken met hulpverleensters is duidelijk geworden dat haar problemen in haar relatie liggen. Sinds die relatieproblemen bespreekbaar zijn, kon ze het gebruik van medicijnen en alcohol afbouwen. Ze heeft ook echtpaargesprekken gevoerd. Een leven samen is een hel, maar de stap om te scheiden zet ze niet. De situatie zit vast.
Haar gespannen lijf, haar hoofdpijn en slapeloosheid zijn de redenen dat ze mee gaat doen aan de ontspanningscursus. Toos is enthousiast over de oefeningen, ze doet ze thuis vaak en ze geniet van de positieve aandacht voor haar lijf. Het oefenen thuis roept weerstand op. Haar man vindt het haar zoveelste gekkigheid. Na afloop van de ontspanningscursus wil Toos door en ze besluit te gaan deelnemen aan de FORT-groep in de wijk. FORT staat voor Feministische Oefengroep Radikale Therapie.
In de groep vertelt Toos haar levensverhaal. De jarenlange vernedering en minachting. Buitenshuis speelt haar man de fijne echtgenoot. Binnenshuis behandelt hij Toos als 'niks'. Ze kan niks, ze weet niks en ze is niks. Hij vergelijkt haar met de vrouwen op t.v. en ze ziet eruit als niks. Haar zonen nemen dit 'waarderingsgedrag' van hun vader deels over. In de groep krijgt Toos juist waardering voor haar uiterlijk, voor haar fiere houding, voor haar humor, voor haar kracht en voor haar ‘diepe’ gevoel. Het brengt haar in verwarring. Dit alles is zo tegengesteld aan wat ze tot nu toe gehoord heeft.
Haar man, haar zonen, haar broers, iedereen valt over haar heen.
Haar 'diepe' gevoel werd altijd haar gekte genoemd. Toos huilt soms, heeft plezier met de andere vrouwen in de groep, beeft vaak over haar hele lijf, heeft hoofdpijn en slapeloze nachten. Maar ze verandert langzaam, ook thuis. Ze is niet langer meer het sloofje. Wie ze wel is, weet ze (nog) niet. Haar man gaat het huis uit, naar zijn moeder. Hij houdt het niet langer uit bij Toos, Ze doet zo raar.
Hij is wel eens eerder weg gegaan en speelde dan de zielige man, totdat Toos hem uit medelijden vroeg weer thuis te komen. Maar deze keer is het anders. Toos wil volhouden. Maar gaat dat lukken? Haar man neemt zijn salaris mee en Toos en haar nog thuiswonende zoon hebben geen inkomen. In de groep hoort ze dat ze recht heeft op een bijstandsuitkering. Ook al is ze nog niet met een echtscheidingsprocedure bezig. Haar man heeft haar verlaten en zij heeft geen inkomen. Dit is nieuwe informatie voor Toos. Ze vraagt een uitkering aan.
Toegangsdeur van de Gemeentelijke Sociale Dienst aan het Emmaplein, 's-Hertogenbosch, ca. 1980. Bron: Collectie Erfgoed 's-Hertogenbosch, nr. 0012274.
Haar man, haar zonen, haar broers, iedereen valt over haar heen. Deze mannen beleggen een bijeenkomst en bespreken wat ze Toos en die hulpverleenster aan zullen doen en ze spelen verkeerde informatie door aan de sociale dienst. Er volgt een spannende tijd met vele contacten met instanties.
Toos besluit te gaan scheiden. Alle stappen hiervoor bereidt ze zorgvuldig voor en ze krijgt steeds meer zelfvertrouwen. Ze praat in de groep over haar eenzaamheid. Ze heeft een groot houvast aan de groep, maar voelt zich ook vaak alleen. Ze legt aan de groep uit, dat ze zich niet altijd begrepen voelt door de groepsgenoten. Er worden nogal eens te kort door de bocht conclusies getrokken en adviezen gegeven. Dit is aanleiding om in de groep te oefenen met het luisteren naar elkaar en wat een goedbedoeld advies soms aan teleurstelling en onbegrip bij een ander kan oproepen.
Toos sluit de deelname aan de FORT-groep af en wil zich verder ontwikkelen. Ze gaat meedoen aan een basiseducatiegroep in de wijk en daarna gaat ze naar de moedermavo.
Bron: Dit verhaal is een bewerking van een hoofdstuk uit: Mariet Paes, Buurtgericht vrouwen gezondheidswerk (Sittard 1991).
Reageer hieronder, deel je herinneringen aan de vrouwenbeweging en vul deze pagina aan! Foto's kun je sturen naar info@bhic.nl. Wij voegen ze dan hier toe. Vragen en opmerkingen kun je ook plaatsen op het forum.
Marilou Nillesen
bhiczei op 3 december 2019 om 09:18
Indrukwekkende bijdrage, Mariët. Een geluid uit een andere tijd, zo lijkt het wel, en waarschijnlijk voor veel mensen herkenbaar. Wie weet meer over de FORT-groepen, of heeft herinneringen aan de moedermavo? We zijn heel benieuwd!
