Voorheen was ik op zaterdagmorgen iedere maand met IVN Best bezig in de natuur van het buitengebied. De werkzaamheden varieerde zoals de omgeving van een kikkerpoel opschonen of bv. knotwilgen snoeien.
Struik van de kardinaalsmuts
Op Landgoed Heerenbeek Oirschot werd de poel en omgeving onderhanden genomen en het struikgewas afgezet d.w.z. enkele tientallen centimeters boven de grond afzagen, waaronder ook de kardinaalsstruik.
En las bij Tuinen.nl: ‘In de lente ontwikkelt hij lichtgroene bloempjes, die als kleine kruisjes in grote aantallen bij elkaar zitten. Ieder bloempje heeft 4 kroonblaadjes, 4 kelkblaadjes en als je goed kijkt ontdek je bij de manlijke bloemen 4 meeldraden.’ (Volgend jaar kijken!)
Normaal wordt ieder jaar de struik belaagd door de rupsen van de stippelmot. Zij weven tussen de takken talloze spinsels en vreten de struik geheel kaal, maar kort erna verschijnt er weer nieuw blad. Mijn vraag: vóór of ná de bloei? Hovenier Paul Schiebaan antwoordt: ‘Dat is afhankelijk van de situatie in de omgeving, ook temperatuur speelt een rol. Het is een aantasting, geen ziekte! De rupsjes spinnen webben om zich te beschermen tegen predatoren zoals vogels.’
Kardinaalsmuts met vruchten
Het ‘kaalvreten’ heeft dit jaar niet voorgedaan. Daarom maak ik me ongerust over de snelle afname van de insectenwereld. Mei 2011 had Universiteit Wageningen de website, splashteller.nl, om automobilisten na een autorit het aantal dode insecten op de voorruit / kentekenplaat te tellen. Met de enkele honderden kilometers had ik er ook een bijdrage geleverd, bemerk nu één enkele, ‘aanvaring’ op de voorruit! Hiermee is er ook minder voedsel voor o.a. de zwaluwen en vleermuizen.
Thuis stak ik van het snoeihout een tak in de grond en nu is na jaren een boom op het ogenblik getooid met talloze bessen, misschien door het wegblijven van de stippelmot.
Bij deze struik staan de zijtakken tegenover elkaar en bij de volgende erboven soms een kwartslag gedraaid. Ideaal voor het ‘staartje’ aan een rozenkrans en tegelijk de Roomse benaming ‘kardinaalsmuts.’ De bessen met 1,0 cm doorsnee hebben de vorm van een mijter en openspringende kleppen met 1- 4 zaden en 0,5-0,8 cm grote oranje vruchtjes. Het is herfst, dus de bladeren kleuren al karmijnrood.
Blad en vruchten van de kardinaalsmuts
Bij een begeleide IVN Natuurwandeling in het najaarsseizoen nam ik een echte kardinaalsmijter (vroeger gedragen door bisschop James Holmes Siedle; White Fathers) mee. En de rozenkrans gemaakt van de Staphylea pinnata, de grote pimpernoot. Eerder schreef ik daarover Een tientje bidden. Bij het voorgesprek bracht ik de gids op de hoogte van de invulling. Aangekomen bij zo’n struik wees de gids na z’n praatje naar mij, want ondertussen had ik m’n hoofd bedekt met de paarse kardinaalsmijter.
Tuinadvies.nl: De Engelse (spindle tree) en Duitse (Spindelsträucher) naam duidt erop dat men vroeger van het hout spindels voor spinnewielen vervaardigd heeft. Het oud-Engelse woord prick-wood en prick timber heeft te maken met het gebruik van het hout als vleespennen. En het is zeer geschikt om er (potlood-)houtskool van te maken.
Bij m’n eerste natuurwandeling zei de gids: ‘Onthoud bij iedere wandeling één plant boom of struik.’ Met boven beschreven ‘opvoering’ blijven deelnemers zich zeker de kardinaalsstruik herinneren.
