Van koetjes en kalfjes

Als ik ’s ochtends mijn bed uit stapte, moest ik naar de koeienstal in het achterhuis om mezelf een beetje op te kalefateren. Het water uit de handpomp was ijs- en ijskoud, maar achter me stonden een stuk of acht koeien in slagorde opgesteld om mij weer droog te föhnen.

In die stal was ook de wc, een belachelijk eufemisme voor die doos. Het was een opgemetseld muurtje, daarop een vlondertje met een cirkelvormige deksel als stankafsluiter. Da’s andere klets dan de postmoderne Geberit Aquaclean Sela Douche WC à raison de € 2.085,16. Die kon bij ons ook niet geïnstalleerd worden: geen elektriciteit, geen waterleiding en geen warmwater. In plaats van Page toiletpapier gebruikten we in repen gescheurde stukjes van de krant Het Huisgezin. Wat een symboliek dat we daarmee onze reet min of meer schoonveegden! Niet geheel toevallig grossierde ons moeder in zwarte onderbroeken. Het Belgisch mopje: “Hoe weet je hoe je je onderbroek aan moet trekken?” “Bruin achter, geel voor,” zou bij ons onbegrepen blijven. 

Onze boerderij had een zogenaamde groepstal, waarbij de koeien naast elkaar stonden vastgebonden.  Achter de koeien liep een zogeheten 'groep', een geul waarin urine en mest werden opgevangen en afgevoerd. De urine liep naar de gierkelder; de mest werd regelmatig afgevoerd naar de mesthoop en vervangen door vers stro. In het algemeen waren de koeien blij wanneer je hen verloste van hun emmer melk, maar ze hadden wel hun voorkeuren voor de verschillende melkers. Eén van mijn broers was zo haastig dat ie een keer van zijn stoeltje afgestampt is, pardoes de groep in, om na te denken over zijn ongeduldige gedrag. En zoiets gebeurt niet zomaar, want koeien kennen mensen en zijn zachtaardige dieren, als je tenminste ook zachtaardig met hen omgaat. Diezelfde broer heeft nog eens een akkefietje gehad in de wei in ons bos. ’n Bepaalde koe had duidelijk slechte ervaringen met hem, want ze kwam briesend op hem afgedraafd. Mijn broer moest rennen voor zijn leven. Vlak voor hij de prikkeldraad bereikte, werd hij op de horens genomen en dwars door de prikkeldaad gesmeten. Beter bewijs dat ie niet geschikt was voor het vak was er niet. Omdat de arme jongen ongedeerd bleef, hebben we er hartelijk om gelachen. Het boeren was niet aan hem besteed.

Indrukwekkend was de ervaring die mijn vader mij eens bood door me midden in de nacht te wekken om getuige te zijn van de geboorte van een kalf. Als het zover was, dan werd er vaak een knecht van de boerderij van de nonnen bij geroepen als assistent verloskundige of “dommekracht”. Voor een klein jongetje als ik was die geboorte indrukwekkend maar ook beangstigend. Ik stond erbij en keek ernaar met grote ogen; de volwassenen hadden enkel oog voor de koe. Ik had nog nooit gezien dat iemands hele arm in een koe verdwijnen kon. Ik had geen idee van het geweld dat gepaard ging met een geboorte. Ik wist niet ze dikke touwen vastbonden aan de voorpoten van het kalf en daar met een paar volwassenen af en toe als gekken aan trokken, zodat de koe kreunde van de pijn. Ik zag natuurlijk niet dat de mannen de weeën van de koe heel goed volgden om te weten wanneer ze de koe moesten helpen. Tenslotte verscheen ook de kop van het kalf en viel het glibberige beestje neer in een dikke laag vers stro. Er werd onmiddellijk wat zout in de bek van het kalf gestopt en er werd wat slijm weggenomen.

Als het kalfje eenmaal goed ging ademen, werd het lekker schoongewreven met stro. Daarna kreeg het kalf de biest (colostrum in het Latijn}: de eerste volvette melk met extra eiwit en immunoglobulinen. Deze melk heeft het kalf in het eerste etmaal nodig. Het kalfje werd zowat onmiddellijk van de moeder gescheiden. Toen was ik me niet bewust van hoe wreed wij eigenlijk met dieren omgingen, maar als je erover nadenkt is het in- en intriest: een pasgeborene in een nieuwe wereld scheiden van een moeder die niets liever wil dan haar kalfje schoonlikken. Die onmiddellijke scheiding  was toen de praktijk in verband met de gezondheid van koe en kalf, maar ook om puur praktische redenen. Door het kalf van de koe te scheiden kon immers ook weer snel met melken begonnen worden.

In een ontroerend filmpje dat ik op Youtube vond zie je een benadering waarbij de boer veel meer uitgaat van het dier zelf. Ik veroordeel mijn vader niet voor hoe hij het deed. Integendeel! Het was de manier waarop men dat toen deed. Bovendien weet ik dat hij goed voor zijn dieren was.

Tot slot dan het filmpje, gemaakt door Pieter Kiewied bij melkveebedrijf Indencleef in Bree (België).

Meer verhalen van Cor Dekkers over het leven op de boerderij? Klik hier