Van potstal... tot watercloset!

Als men zijn behoefte moest doen ging men even in een rustig hoekje zitten in de potstal of... als er een balk op hoogte was, die ook diende voor afscheiding van de stal, kon men ook even over die balk gaan hangen, dat was net zo handig! In een dorp of gehucht had men een gezamenlijk huiske met achter de deur een ton die de boeren graag leeg kwamen maken. In de stad maakte de gemeente het huiske leeg of het liep in de gracht.

De potstal verdween, het werd moderner, de koeien stonden op een stenen vloer tussen stalhouten en met een beugel vastgezet. Achter de koeien had men een groep (geut), daar kwam al het mest in en het gier liep naar de gierkelder. Het dikke mest ging met het stro naar de mesthoop!

Dit was voor de boer en boerin ook een luxe, ze hoefden niet meer in de potstal te zitten of over de balk te hangen! Want men zette een kist die van onder open was tegen de buitenmuur over de groep (geut) heen die naar buiten in de gierkelder liep. Aan de bovenkant zat een rond gat waar men lekker op kon zitten om je behoefte te doen en omgeven met papier om te vegen. Deze zetel noemde men het gemak! Het was een hele vooruitgang…..  dat was een gemak! Ik hoorde eens een boerin zeggen: "Willem ik ga even op mijn gemak… naar het gemak om te kakken voor ik ga bakken." En ze kwam er voldaan van af!

In de dorpen was er ook een vooruitgang; hier ging men naar het huiske of de plèè. In de plèè was een muurtje gemetseld met er op een houten plank met rond gat, en erop lag een deksel, met buiten de gierkelder. Deze bovenkant noemde men ook wel den bril, want het achterwerk keek er doorheen!

Dit huiske of plèè stond los, of was ook vaak een onderdeel van een bakhuisje schuur of stal. Met soms een mooi hartje in de deur, zodat je het bezoek aan zag komen en een spijker in de muur met gesneden krantenpapier eraan om te kunnen vegen. Closetpapier was er toen nog niet! Een Frans hurkcloset kon ook, maar dat is zo`n gehannes dat wilde men hier niet. Daar moet men mee geboren zijn

Na de oorlog, de tijden veranderden, plaatste men in de bijkeuken een WC met rioolafvoer. Dat was weer een  vooruitgang, men hoefde niet meer naar buiten en toen kwam ook het closetpapier!

In de jaren 60 was het weer standaard, een WC en douche beneden (bij nieuwbouw!). Boven mocht dat pas jaren later, want dat was luxe. Heden kan je het zo gek niet meer bedenken of je hebt boven een luxe badkamer met alles erop en eraan en zelfs beneden in de hal ook nog een toilet met fonteintje!