Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok een flink aantal taxateurs of schattersdoor de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien. Dat was voor de nieuwe grondbelasting die de regering wilde instellen. Natuurlijk was het vaststellen van de belastbare opbrengst (de huurwaarde, zouden we nu zeggen) een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Vierlingsbeek te melden hadden in hun Tabel van klassificiatie der grond-eigendommen.
Algemeen
Ligging
De gemeente Vierlingsbeek ligt op 5 uur loopafstand ten zuiden van de stad Grave en op 1 uur loopafstand ten zuiden van Boxmeer. Boxmeer is de hoofdplaats van het kanton.
Aangrenzende gemeenten
Ten noorden van Vierlingsbeek ligt Sambeek, ten oosten Bergen (Limburg) en Maashees, ten zuiden Maashees en ten westen Venray (Limburg) en Sambeek.
Rivieren en beken
De rivier de Maas stroomt langs het oostelijk gedeelte van Vierlingsbeek. Door overstroming worden de hooilanden die aan deze rivier liggen vruchtbaar gemaakt. De Vierlingbeekse beek, die in Venray (provincie Limburg) ontspringt en uitmondt in de Maas, drijft op de grens van Maashees en Vierlingsbeek een watergraanmolen aan.
Grote wegen en buurtwegen
De grote weg van Grave naar Venlo loopt van het noorden naar het zuiden. Vierlingsbeek heeft drie buurtwegen die meestal in goede staat zijn.
Reliëf
De oppervlakte van de grond is over het algemeen vrij gelijk.
Graad van vruchtbaarheid van de grond
De grond is over het algemeen van goede kwaliteit en wordt goed bebouwd in grote, middelmatige en kleine percelen.
De heidegronden zijn zeer uitgestrekt, maar meestal vanwege hun bodemgesteldheid en ligging niet goed ontgonnen gebracht.
Land- en tuinbouwproducten
De land- en tuinbouwproducten zijn rogge, gerst, haver, tarwe, klaver, erwten, aardappelen en hooi. Voor eigen gebruik worden nog groenten en vlas geteeld.
De schaarbossen in deze gemeente zijn niet zo uitgestrekt.
Paarden- en veefokkerij
Er worden geen paarden gefokt. Er wordt voldoende hoornvee gefokt voor eigen gebruik van de landbouwer. Er zijn verschillende schaapskuddes binnen de gemeente, de grootste bestaat uit 50 en de kleinste uit 25 schapen.
Nijverheid
De enige tak van nijverheid voor de inwoners is de landbouw. De enige vorm van handel bestaat uit het verkopen van land- en tuinbouwproducten, eieren en boter.
Huizen
De gemeente bestaat uit het dorp, gelegen aan de zuidkant van de weg van Grave naar Venlo, en het gehucht Groeningen.
Het dorp bestaat uit ongeveer 70 huizen die min of meer goed zijn gebouwd. Het gehucht Groeningen bestaat ook uit redelijk gebouwde huizen van herbergiers en landbouwers en uit arbeiderswoningen.
Het kasteel Hattert is sterk gebouwd en verkeert in een goede staat van onderhoud.
De woningen van de vier 1
e
klassen zijn vrij groot, goed gebouwd en goed onderhouden. De overige klassen zijn minder ruim, minder comfortabel en minder goed onderhouden, naarmate het om een lagere klasse gaat.
Bevolking
Er wonen 1.298 mensen in deze gemeente.
Ongebouwde eigendommen
Bouwlanden
De bouwlanden zijn in 5 klassen ingedeeld.
De 1
e
klasse bestaat uit een lichte bruine zandgrond vermengd met kleiaarde, met een diepte van 4 decimeter. Ze ligt op een vochtdoorlatende zandgrond en is geschikt voor het telen van allerlei soorten vruchten. Geschatte waarde per bunder is ƒ 36,00.
De 2
e
klasse bestaat voor een gedeelte ook uit een lichte bruine zandgrond vermengd met kleiaarde, met een diepte van 4 decimeter en voor een ander gedeelte uit een kleiachtige aarde met vaste samenstelling en een roodachtige kleur. In de winter wordt deze grond regelmatig overstroomd door de rivier de Maas, vandaar dat de ondergrond vochtdoorlatend is. Deze grond is voor een groot gedeelte geschikt voor de teelt van allerlei vruchten en voor een ander gedeelte geschikt voor de teelt van zomervruchten. Geschatte waarde per bunder is ƒ 28,00.
De 3
e
klasse bestaat uit grijze zandgronden die niet vermengd zijn met klei, met een diepte van 3 decimeter. Zij ligt op gele vochtdoorlatende zandgronden en dient voornamelijk voor de teelt van rogge. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
De gronden van de 4
e
klasse zijn schrale zandgronden met een diepte van 3 decimeter, gelegen op gele vochtdoorlatende zandbedden. 12,00.
De 5
e
en laagste klasse bestaat uit zeer schrale lichte zandgronden met een diepte van 2 à 3 decimeter, die alleen door zeer zware bemesting vruchtbaar kan worden gemaakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 4,00.
Moestuinen
De tuinen zijn verdeeld in 2 klassen.
De 1
e
klasse bestaat uit gronden gelijk aan die van het bouwland van de 1
e
en 2
e
klasse. De tuinen zijn aan de woningen gelegen, meestal beplant met vruchtbomen en omgeven door heggen. Hierbinnen worden de groenten zorgvuldig en voor eigen gebruik geteeld. De waarde per bunder is op 1/3 hoger dan het bouwland van de 1
e
klasse geschat: ƒ 48,00.
De tuinen van de 2
e
klasse zijn ook aan de woningen gelegen en door heggen omgeven. Zij bestaan uit minder goede gronden dan die van de 1
e
klasse. In deze tuinen worden alleen grove groenten geteeld voor eigen gebruik van de landbouwer. De waarde per bunder is gelijk geschat aan die van de bouwland van de 1
e
klasse: ƒ 36,00.
Boomgaarden
Deze zijn in 3 klassen verdeeld.
De 1
e
klasse bestaat uit kleine aan de woningen gelegen boomgaarden, regelmatig beplant met goed groeiende appel-, peren-, noten- en andere vruchtbomen. Ze staan op goede, met gras begroeide, gronden. Geschatte waarde per bunder is ƒ 48,00.
In de 2
e
klasse komen minder regelmatig beplante boomgaarden voor. Ze staan op grond van een minder goede kwaliteit en de vruchtbomen groeien minder goed. De boomgaarden zijn aan de woningen gelegen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 36,00.
3
e
Klasse: Dit zijn boomgaarden waarin jonge vruchtbomen staan op schrale zandgronden en die alleen door een goede bemesting kunnen groeien. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
Hooilanden
De hooilanden liggen langs de Maas, waardoor zij geheel of gedeeltelijk bemest worden. Ze zijn omgeven door heggen. Het gras wordt in Vierlingsbeek, maar ook in Maashees en Sambeek verbruikt. De hooilanden zijn in 4 klassen verdeeld.
1
e
Klasse: Ligt voor het grootste gedeelte langs de Maas. Bestaat uit een goede kleigrond met een diepte van 4 decimeter gelegen op een kleigrond van mindere kwaliteit. Zij levert overvloedig, zeer goed en gezond gras op. Geschatte waarder per bunder is ƒ 65,00.
2
e
Klasse: Deze bestaat ook uit een goede kleigrond met een diepte van 3 à 4 decimeter op een kleigrond van mindere kwaliteit. De 2
e
klasse levert minder in hoeveelheid, maar toch een zeer goede kwaliteit gras op. Geschatte waarde per bunder is ƒ 55,00.
3
e
Klasse: Bestaat uit een minder goede kleigrond met een diepte van 3 decimeter, gelegen op een leemachtige zandgrond. Gedeeltelijk levert het veel gras op maar van een mindere kwaliteit en voor het andere gedeelte levert het minder gras op maar van een goede kwaliteit. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
4
e
Klasse: Bestaat uit een middelmatige kleigrond met een diepte van 2 à 3 decimeter, gelegen op een leemachtig geel zandbed. Gedeeltelijk zijn deze gronden hoog en leveren zij weinig maar wel gezond gras op. Voor het overige gedeelte zijn ze laag gelegen, waardoor ze veel gras opleveren voor de paarden en het jonge hoornvee, echter van middelmatige kwaliteit. Geschatte waarde per bunder is ƒ 30,00.
Weilanden
Deze weilanden zijn aan of bij de woningen gelegen en worden door een goede bemesting in stand gehouden. Zij worden enkel door de regen bewaterd.
Ze zijn in 5 klassen verdeeld.
De 1
e
Klasse bestaat uit een leemachtige grijze zandgrond met een diepte van 2 à 3 decimeter, gelegen op een geel zandbed. Het gras is vrij gezond en overvloedig. Geschatte waarde per bunder is ƒ 28,00.
De 2
e
klasse bestaat uit een donker grijze zandgrond met een diepte van 2 à 3 decimeter, gelegen op een leemachtig zandbed. Het gras is redelijk gezond en redelijk overvloedig. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
De 3
e
klasse bestaat uit een leemachtige lichtgrijze zandgrond met een diepte van 2 à 3 decimeter, gelegen op een geel zandbed. , maar minder overvloedig dan de 2
e
klasse. Geschatte waarde per bunder is ƒ 12,00.
De 4
e
klasse bestaat uit een schrale grijze zandgrond met een diepte van 1 à 2 decimeter, gelegen op een geel zandbed. Zij levert weinig en zuur gras op voor het jonge vee. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
De 5
e
klasse bestaat uit schrale, meestal laag gelegen heidegronden. Zij levert een zeer slecht soort gras op, met biezen vermengd. Geschatte waarde per bunder is ƒ 4,00.
Hakhout
De schaarbossen zijn in 3 klassen verdeeld.
De 1
e
klasse bestaat uit regelmatige bossen met goed groeiende eiken en berken op leemachtige zandgrond. Het hout wordt om de 6 à 7 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 14,00.
De 2
e
klasse is redelijk beplant en bestaat uit redelijk groeiend eiken schaarhout, op minder goede grond dan die van de 1
e
klasse. Het hout wordt om de 7 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
De 3
e
klasse bestaat uit zeer onregelmatig beplant en traag groeiend eiken-, beuken- en ander schaarhout, gelegen op heidegrond. Het hout wordt om de 8 à 9 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 3,00.
Dennenbos
De 1
e
klasse bestaat uit zware, goed groeiende dennenbomen, vrij regelmatig beplant en gelegen op geschikte grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 14,00.
De 2
e
klasse bestaat uit jonge, regelmatig beplante en vrij goed groeiende dennenbossen, gelegen op een vrij goede grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
De 3
e
klasse is samengesteld uit heidegronden, onregelmatig met jonge, langzaam groeiende dennen beplant. Geschatte waarde per bunder is ƒ 2,00.
Opgaand geboomte
De 1
e
klasse is samengesteld uit redelijk goed groeiende eiken- en beukenbomen, gelegen op redelijk geschikte grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
De 2
e
Klasse bestaat uit langzaam groeiende eiken en heesters, gelegen op een schrale zandgrond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 2,00.
Water tot vermaak
Dit bestaat uit een gracht rondom het kasteel Hattert. Aangezien deze gracht enkel tot vermaak dient heeft men de waarde geschat op die van het bouwland van de 1
e
klasse, dus per bunder ƒ 36,00.
Heide
De heidegronden zijn in 2 klassen verdeeld.
De 1
e
klasse bestaat uit heidegronden die vanwege hun ligging en samenstelling geschikt zijn voor ontginning. Geschatte waarde per bunder is ƒ 1,00.
De 2
e
klasse omvat heidegronden die vanwege hun samenstelling en ligging niet goed geschikt zijn voor ontginning of voor duurzame verbetering. Daarom zijn ze geschat op het wettelijk bepaalde mininum ofwel ƒ 0,25 per bunder.
Water als omliggend land
Dit water is, omdat het niet tot vermaak dient en verder geen voordeel oplevert, op dezelfde manier getaxeerd als de omliggende landerijen, omdat daar de grond van afgenomen is. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
Water
Dit bestaat uit waterplassen in de heide. Aangezien deze plassen zonder opbrengst zijn is de waarde hiervan geschat op het wettelijk mininum, ƒ 0,25 per bunder.
Visserij op de rivier de Maas
Het recht van visserij is voor de helft in deze gemeente begroot geworden en wel voor een bedrag van ƒ 30,00.
Gebouwde eigendommen
Brouwerijen
In deze gemeente zijn drie brouwerijen, die allemaal door de eigenaren zelf worden bestuurd.
Een van de brouwerijen, kadastraal sectie C399, is een klein en redelijk onderhouden gebouw, met een ketel ter grootte van 15 vaten en 53 kannen. En een roerkuip ter grootte van 15 vaten. In het jaar 1829 is in deze brouwerij 746 vaten bier gebrouwen. Huurwaarde is ƒ 24,00.
De andere brouwerijen, kadastraal sectie C384 en A675 bevinden zich beide in kleine, redelijk onderhouden gebouwen. De eerste brouwerij heeft een ketel ter grootte van 9 vaten en 90 kannen, een roerkuip ter grootte van 10 vaten en 6 kannen en een koelbak. In het jaar 1829 heeft deze brouwerij 180 vaten bier geproduceerd. De derde brouwerij heeft een ketel en een roerkuip met een grootte van 14 vaten en 55 kannen. Deze brouwerij heeft 320 vaten bier gebrouwen in 1829. Huurwaarde is ƒ 14,00.
Ros-oliemolens
Er zijn twee oliemolens in de kom van het dorp, kadastraal sectie B694 en C320. Deze bevinden zich in goede, daarvoor ingerichte gebouwen. Zij hebben beide een paar goede lopers en een slagbank en zijn beide in eigendom. Huurwaarde is ƒ 40,00.
Watergraanmolen
Deze ligt aan de Vierlingbeekse beek en heeft een waterrad en twee paar molenstenen die gelijktijdig kunnen werken. Het gebouw waarin deze graanmolen zich bevindt is van steen en goed onderhouden. De molen heeft per jaar gemiddeld 9 maanden voldoende water om in werking te zijn. De molen is vroeger door Domeinen verhuurd en is nu het eigendom van M. van Dinter te Vierlingsbeek. Netto huurwaarde is ƒ 500,00.
Windgraanmolen
Deze is van steen gebouwd en goed onderhouden. De molen bestaat uit een bovenkruier met 2 paar stenen die niet gelijktijdig kunnen werken. De windgraanmolen is gelegen tussen het dorp en het gehucht Groeningen. Huurwaarde is ƒ 300,00.
Veerpont
Dit is een gierpont op de rivier de Maas tussen de dorpen Vierlingsbeek en Bergen. Deze veerpont, alsmede de hoeve genaamd De Staaij en de daarbij behorende landerijen, wordt door de heer Baron van Overschie verhuurd aan J. Peters. De veerpont behoort voor de helft tot de gemeente Vierlingsbeek en de huurwaarde is ƒ 150,00.
Voetveer
Dit voetveer ligt bij de veerpont op het dorp Offerden, het dient alleen om voetgangers te vervoeren. Huurwaarde is ƒ 10,00.
Huizen
De huizen in deze gemeente zijn onderverdeeld in 1 buitenklasse en 10 gewone klassen. Het grootste gedeelte van de huizen wordt door de eigenaars zelf bewoond of samen met de landerijen verhuurd. Van de woningen die afzonderlijk worden verhuurd zijn pachtcontracten ontvangen.
De taxatie van de huizen is tot stand gekomen door de afzonderlijk verhuurde huizen te vergelijken met de huizen die in eigendom zijn en deze in te delen naar gelang hun comfort, hun inrichting, de staat van onderhoud en de ligging.
In de buitenklasse valt alleen het kasteel van de heer A. Stedman. Dit kasteel is vrij groot, goed gebouwd en goed onderhouden. Het heeft ruime stallen en een koetshuis. Het staat kadastraal bekend als sectie B 823 en heeft een huurwaarde van ƒ 150,00.
De 1
e
, 2
e
en 3
e
klasse van het gewone tarief bestaan uit de grootste, goed ingerichte en onderhouden huizen. Ze zijn gelegen in het dorp en worden door particulieren bewoond, voornamelijk landbouwers en herbergiers.
Representatief voor de twee huizen van de 1
e
klasse is het huis van de weduwe van J.H. van Mook, sectie C 401 met een huurwaarde van ƒ 63,00.
Representatief voor de 2
e
klasse (huurwaarde ƒ 54,00) is sectie C 369, eigendom van F. Soetens. In de 2
e
klasse vallen in totaal ook twee huizen.
Representatief voor de 3
e
klasse (huurwaarde ƒ 45,00) zijn sectie C 317, eigendom van J. Agten en sectie C 382, eigendom van de weduwe van W.D. Rink. In de 3
e
klasse vallen in totaal 9 huizen.
In de 4
e
en 5
e
klasse van het gewone tarief vallen minder ruime huizen, die redelijk goed onderhouden zijn. Ze worden bewoond door particulieren en door voorname landbouwers.
Representatief voor de 4
e
klasse (huurwaarde ƒ 36,00) zijn sectie B 694, eigendom van J. van den Bosch en sectie C 383, eigendom van M. Jansen. In de 4
e
klasse vallen in totaal 16 huizen.
Representatief voor de 5
e
klasse (huurwaarde ƒ 27,00) zijn sectie B 423, eigendom van L. Klaassen en sectie C 407, eigendom van de weduwe van J. Huibers. In de 5
e
klasse vallen in totaal 22 huizen.
In de 6
e
en 7
e
klasse van het gewone tarief vallen minder uitgebreide huizen van landbouwers, winkeliers en mensen zonder beroep.
Representatief voor de 6
e
klasse (huurwaarde ƒ 21,00) zijn sectie A 818, eigendom van J. Smits en sectie C 396, eigendom van P. Usener te Sambeek. In de 6
e
klasse vallen in totaal 35 huizen.
Representatief voor de 7
e
klasse (huurwaarde ƒ 15,00) zijn sectie A 605, eigendom van de weduwe van M. Siebers te Sambeek en sectie C 311, eigendom van de RK-kerk. In de 7
e
klasse vallen in totaal 48 huizen.
In de 8
e
en 9
e
klasse van het gewone tarief vallen kleine woningen van eenvoudige landbouwers, dagloners en ambachtslieden.
Representatief voor de 8
e
klasse (huurwaarde ƒ 9,00) zijn sectie A 684, eigendom van de weduwe van A. van de Staaij, sectie A 684, eigendom van Th. Koenen en sectie C 308, eigendom van de RK-kerk. In de 8
e
klasse vallen in totaal 40 huizen.
Representatief voor de 9
e
klasse (huurwaarde ƒ 6,00) zijn sectie A 678, eigendom van W. Ambrosius en sectie A 682, eigendom van J. Toebarts en sectie C 329, eigendom van De Armen van Vierlingsbeek. In de 9
e
klasse vallen in totaal 26 huizen.
In de 10
e
klasse van het gewone tarief vallen hutten van leem en rijswerk, die slechts één deur en één venster hebben en slecht onderhouden zijn. In deze hutten wonen vooral arme mensen.
Representatief voor de 10
e
klasse (huurwaarde ƒ 3,00) zijn sectie A 595, eigendom van M. van der Wouw en sectie B 775, eigendom van P. Janssen. In de 10
e
klasse vallen in totaal 15 huizen.
Het totaal aantal getaxeerde huizen bedraagt 216.
Gedaan en gesloten te Den Bosch, 4 augustus 1831.
De schatter, I.M. du Bois
De controleur, P.L. de Geep
