skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Arnout van Erp
Arnout van Erp Bhic
Menu
sluit
Hulp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Arnout van Erp
Arnout van Erp Bhic

Vreemde zaken in advertenties: van kretje tot klepperpaard

Tijdens mijn inventarisatie van winkels in Bergen op Zoom tussen 1900 en 2000 kom ik nogal wat vreemde en vermakelijke benamingen in advertenties en opmerkingen tegen. In het begin van de 20e eeuw werden er nog heel andere termen gebruikt voor winkels, personen en zaken en een aantal daarvan wil ik graag met u delen.


De venter aan de deur, 

Vettewarijen: winkels die oliën, vetten en kaarsen en dergelijke verkochten. Dit soort winkels bestond veelal uit een combinatie met kruidenierswaren.

Kramerijen: de verkoop van allerlei klein huishoudelijke materialen, voornamelijk uit metaal. Dat varieerde van een haarspeld tot schroefje en dergelijken.

Pelterijen: winkels die handelden en materiaal verwerkten in bont.

Schalotten: Dit is nog een echt middeleeuws woord. Deze producten waren houten zolen met een leren kap erover heen. De oude, middeleeuwse slipper dus.


Bergse Courant 23 maart 1900 (Luitenant van Wagtenburg ontwierp een vouwbare fiets voor de Landmacht. Meer info: Burgers, de eerste Nederlandse rijwielfabriek)

Toevouwbaar rijwiel: de naam spreekt op zich wel voor zichzelf, maar het is uiteindelijk een vouwfiets geworden.

Encadrementen: dit woord komt uit het Frans en verwijst naar de winkels, die prenten en schilderijen inlijstten.


Eigendom van
openluchtmuseum
It Damshûs (Nij Beets) 

Calorifères: de ouderwetse kolom-kolenkachel. Deze kachel was een grote ronde gietijzeren-cylinder op pootjes, waarin de brandstof werd verbrand. Dat kon hout of turf zijn. Was de brandstof op, dan koelde hij al erg snel af, maar tijdens het branden werd de kolom gloeiend heet... vandaar dat er bij veel modellen een hekje omheen was gebouwd om je te beveiligen tegen verbranding.

Windhaarbedden: bedden waarmee geadverteerd werd dat zij niet stoften en slonken.


Boxmeers weekblad, 1908-09-19; 3

Wat dacht u van: gevraagd…een zindelijk dienstmeisje?

In deze huidige tijd zou je bijna denken dat het een zeer onkiese zaak betreft. Op welke leeftijd zijn meisjes zindelijk?
Ook deze benaming is door de huidige tijd achterhaald. Nu spreekt men van “Interieur – Verzorgster”.
Fluitmelkkokers: alhoewel dit apparaatje nog steeds bestaat wordt er niet meer op deze naam geadverteerd. Het is dus een gewoon een fluitdop op een ketel of kan, die waarschuwt dat de melk of het water kookt. De fluitketel dus.

Sajet: werd gebruikt als (brei) garens en dergelijken. Deze vlijtige huisvrouw was een eigen merk van
Albada Jelgersma in de Kremerstraat te Bergen op Zoom.

Diaphanies: wij zouden zeggen calceerpapier, maar dat dekt niet helemaal de lading. Het was glasachtig, transparant papier waarop patronen konden worden overgetrokken. Er kon ook op geschilderd
en getekend worden en werd dan als vensterversiering gebruikt.

Klepperpaard: de naam zegt het in principe al een paard dat werd gebruikt aan de zondagse koets, die op die dagen door de straat klepperden, Dit waren geen Vlaamsche trekpaarden, maar meer de fijn besnaarde uitvoering ervan.


Prentbriefkaart met 'kretje', West-Brabants Archief [SKRZ018]

Kretje: een typisch Bergs woord… is een handkar op wielen. Dit soort karren werden door de hoveniers, melkmeisjes en leurders veelvuldig gebruikt bij het uitventen van hun waren.

Bovenmeid: een dienstmeisje voor het huishouden boven de winkel. Voor personeel werden toch wel verschillende termen gebruikt, zoals: loopjongen of loopknecht, dagmeisje, fietsjongen, werkmeid of dienstmeid. De activiteit kunt u zelf wel invullen.

Halve gast: in België nog steeds gebruikt is een aankomende vakman,

En wat dacht u hiervan? Te koop een dubbele ponnie. Voor de leken op paardengebied brengt dit een glimlach rond de mondhoeken. Maar in de ponywereld wordt gewerkt met schofthoogten. De maximale schofthoogte is Type D en die staat voor 148 cm. Zijn de ponnies groter, dan wordt er gesproken over een “dubbele ponnie”.

 

Reacties (3)

Marilou Nillesen
Marilou Nillesen bhic zei op 25 maart 2021 om 11:42
Mooi verhaal, Hans, en wat mooi om te zien dat advertenties ook zo'n duidelijk tijdsbeeld geven, vind je niet?
Dhr. Adrie Landa zei op 8 april 2021 om 17:15
Heel leuk artikel Hans. Ik was op zoek naar de betekenis van de term "kretje" dus zo kwam ik op deze site. Ik ben bezig een stukje te schrijven over mijn hoveniersfam. Franken, vandaar.
Hans Jordans zei op 17 april 2021 om 21:30
Adrie kijk ook eens in net BN van 4 juli 1974, Daarin staat een verhaal over veiling-kisten, kretjes en er staat ook een foto van Anneke Franke - Franken in. Misschien komt dit nog van pas. Ik ben al even met een verhaal over de groffe ontwikkeling van de Hoveniers in BoZ bezig, incl enkele speciale momenten.

Reageer op dit verhaal

Heb je al een account? Log in met je gegevens.

Heb je nog geen account? Plaats zonder inloggen, of Registreer een account

Help spam voorkomen en los de volgende som op:

Lees ook deze verhalen