Waalwijks wonderkind Keesje de Ruijter laat wereld versteld doen staan met biljartkunsten

Elf jarig Keesje de Ruyter het biljartwonder, door Polygoon-Profilti (producent) / Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (beheerder), is gelicenseerd onder Public Domain Mark. 

Omdat hij nog te klein is, moet de 11-jarige jongen nog vaak languit op de biljarttafel gaan liggen om te kunnen spelen. Maar de stoten die hij dan laat zien, verbaast menig cafébezoeker in de Waalwijkse kroeg van zijn vader waar die speeltafel staat. Het zijn niet zo maar kunstjes want ook in wedstrijdverband blijkt ‘Keesje’ ijzersterk. “Series van over de honderd maakt hij haast iederen dag. Dit alles is libre maar ook voor cadre gaat Kees niet uit den weg. Zijn massé’s en pique’s zijn buitengewoon goed”, lezen we in 1939 in de Telegraaf. Keesje is in die tijd een begrip; zijn naam duikt veelvuldig op in de kranten.

Trotsche vader

Geen wonder want de jongen weet de ene na de andere overwinning aan elkaar te rijgen. Uitnodigingen om te komen spelen, komen niet alleen uit heel Nederland, maar ook uit Europa en daarbuiten. In 1937 komt er een verzoek vanuit Amerika, later volgt uit Argentinië. Dan loopt inmiddels wel een rechtszaak tegen Drik de Ruijter – de ‘trotsche vader van het Waalwijksch biljartwonder’. “Zaterdagavond heeft de gemeente-politie te Vught, op verzoek van de arbeidsinspectie, proces-verbaal opgemaakt tegen den impresario van den 12-jarigen Keesje de Ruijter uit Waalwijk, het z.g. “biljartwonder”, wegens het doen verrichten van arbeid door een kind”, meldt het Algemeen Handelsblad in februari 1938.

Kleine Kees maakt dan ook lange dagen, nauwkeurig volgepland door pa. Een tournee door Nederland brengt hem van Groningen en Den Helder, van Vlissingen tot Roermond, van Zwolle tot Maastricht – en ‘nog verschillende kleinere plaatsen van ons land’. Ter compensatie staat dat zijn vader heeft bepaald dat hij alleen “om den anderen dag mag spelen, van zeven tot half tien. Het is per slot van rekening nog een kleine jongen en die moet op tijd naar bed”, zegt vader Drik, die in één adem de Nederlandsche Biljart Bond staatsvijand nummer één noemt. In hoger beroep wordt bepaald dat biljartspel niet wordt beschouwd als ‘arbeid in de zin van de wet’. Keesjes buitenlandse tournees kunnen doorgang vinden.

Ernstig bezwaar

En hoewel Kees – volgens zeggen – daar naar uitkijkt, vindt hij het maar niets dat hij in Zuid-Amerika moet spelen in een ‘Volendammer kostuum’. “Dit laatste is het eenige waartegen Keesje ernstig bezwaar heeft gemaakt. Ten slotte is hij evenwel op dit punt voor de argumenten der ouderen bezweken”, noteert de Telegraaf in 1939. Een jaar later zien we kritische kanttekeningen bij de commerciële exploitatie van het jonge talent. In de Sumatra Post van maart 1940 wordt onder de titel “Wat Keesje per week ‘inbrengt’“ uitgerekend dat Keesje ruim veertig gulden (nu algauw een dikke driehonderd euro!) per avond verdient.

Mede dankzij de opbrengst van een loterij want in de pauze gaat Keesje’s broer met lootjes voor een ‘biljartqueue’ langs het publiek. Ook dit jongere broertje Henny is al in 1939 terug te vinden in de krantenkolommen van de Telegraaf. “Er zijn maar weinig bezoekers van zijn vaders café die het hierin [driebandenspel] van den peuter winnen kunnen.”

Los van het feit dat pa De Ruijter een buitengewoon sturende kracht achter Kees de Ruijter moet zijn geweest, is zijn sportieve prestatie van ongekend niveau: negenvoudig Nederlands kampioen en tweemaal Europees kampioen biljarten in de disciplines anker-kader en libre. Naast het biljarten werkt Kees jarenlang in het café van zijn vader. Als hij in 1950 in juli naar Amsterdam vertrekt – om gerant te worden – is hij, door heimwee gedreven, een maand later alweer in Waalwijk terug. Ook overnames van andere café’s in andere plaatsen, eindigen uiteindelijk in 1964 bij Café Kees de Ruijter aan de Grotestraat. Waar anders dan in Waalwijk.

Handeltje 

Net in als hij gesetteld is, blijkt hij halverwege de jaren zestig een spierziekte te hebben die hem het biljarten onmogelijk maakt. Hij geeft af en toe les en begint een handeltje in biljartartikelen. In 1983 overlijdt Kees de Ruijter, 57 jaar oud.

Alle foto's zijn afkomstig uit de collectie van SALHA.