Waar woonden Geurt de Veer en zijn afstammelingen in de 19e eeuw? (4)

7. De scheiding en deling van 25 januari 1864

Op 25 jan. 1864 vindt de erfdeling tussen Joost, Giele en Peter plaats. Bijna tot het laatste moment was er ook nog Mechelien, maar die was op 14 januari gestorven, 49 jaar oud. Op 13 januari, een dag voor haar dood, heeft ze haar testament opgemaakt en daarbij Peter als enige erfgenaam aangewezen. Joost en Giele krijgen dus een kwart van de erfenis, Peter krijgt de helft. Het blijft gissen waarom ze haar andere broers passeerde. Peter was de jongste en Mechelien heeft met hem het langst bij hun vader gewoond, misschien is daardoor een hechtere band ontstaan. Het kan ook zijn dat er onmin was in de familie. Ik kom zo toe aan een klein detail uit de delingsakte dat daarop zou kunnen wijzen,

De totale erfenis blijkt een waarde te hebben van 2.500 gulden, voor die tijd een respectabel bedrag (vandaag de dag ongeveer € 28.000). Hieruit kunnen we concluderen dat Geurt redelijk 'geboerd' heeft, zeker als we daarbij bedenken dat veel erop wijst dat zijn vader Joost in behoeftige omstandigheden uit Geffen naar Lith was gekomen.

Mijn voorvader Joost krijgt Lot 1. Dit bestaat uit een huisje en de grond waarop het gebouwd is in De Heere Eng gelegen, kadastraal sectie A nr. 1536 en een huisplaats kadastraal sectie A 1418 plus de helft van de voorpoting achter het huis. Verder krijgt hij een deel van de voorpoting van het perceel sectie A, nr. 586 en 325 gulden aan waarde uit de boedel.

Machiel (Lot 2) krijgt een tuin (kadastraal A nr. 491), de overige grond bij het huisje A nr. 1536 en de helft van de voorpoting. Verder krijgt hij ook een deel van de voorpoting van het perceel sectie A, nr. 586 en 325 gulden aan waarde uit de boedel.

Peter (Lot 3) krijgt het (ouderlijk) huis met erf, tuin en boomgaard (kadastraal 486, 487 en 488) met de voorpoting achter het huis. Verder krijgt hij ook een deel van de voorpoting van het perceel sectie A, nr. 586 en 350 gulden aan waarde uit de boedel.

De kadastrale nummers Sectie A 486, 487, 488, 491 en 586 kunnen we zo van de kadastrale kaart van 1832 aflezen, maar de nrs. 1536 en 1418 zijn nieuw. Er zijn evenwel zeer sterke aanwijzigingen dat nr. 1536 het eerste huis van vader Geurt was, nr. 490, en 1418 het voormalige nr. 489. In 1832 stond er nog een huis (huisnummer C 159), maar in 1864 was het perceel 'gedegradeerd' tot een huisplaats. Uit het BR blijkt dat Joost korte tijd op dit adres heeft gewoond.

De belangrijkste aanwijzing voor de veronderstelling dat de percelen identiek zijn, is het feit dat de oppervlaktes van de percelen in 1832 en 1864 precies gelijk zijn. Nr. 489 mat 1 roede en 89 ellen, nr. 490 2 roeden en 2 ellen.

Een ander argument is een bepaling uit de scheidingsakte. Daarin staat dat Joost op de huisplaats niets mag bouwen zonder toestemming van Peter. Dat wijst erop dat de huisplaats aan de grond van Peter moest grenzen, wat zou anders Peter's belang zijn om dit te eisen? Je vraagt je af waarom hij het nodig vond deze bepaling te laten opnemen. Dit zou kunnen wijzen op de eerder vermoede onmin in de familie.

De kadastrale nummers 489 en 491 waren in 1832 het eigendom van Geurt Schuijlenburg. De scheidingsakte vermeldt dat Geurt de Veer deze percelen op 30 juni 1848 heeft gekocht. Ook de aankoop van 486, 487 en 488 in 1840 wordt daar vermeld. De erfgenamen geven aan dat ze geen koopakte of titel hebben van nr. 1536. Dit duidt erop dat het een aankoop betrof die lang geleden moest hebben plaatsgevonden, een derde aanwijzing dat het om het voormalige nr. 490 ging.

Na deze deling wordt het verwarrend, omdat er hernummeringen van de huisnummers plaatsvinden. Tussen 13 nov. 1865 en 7 sept. 1872 krijgen Peter en Johanna van der Wielen drie zonen die allemaal geboren worden op C 154. Dit moet het oude adres C 160 zijn, want in de Memorie van Successie (MvS) van Peter uit 1884, die op 22 december van dat jaar overleed, staan nog steeds de kadastrale nummers 486, 487 en 488.

C 154 wijzigt in het BR 1880 in C 47 en vervolgens in C 48. Bij Joost staat C 156; dit moet het oude nummer C 160 zijn. Daarna wordt het C 155 (dit zou het voormalige adres C 159 kunnen zijn), vervolgens C 48 en C 49. Bij Machiel staat ook C 156 en dan volgen C 50 en C 49. Het gezamenlijke adres C 49 zou erop kunnen wijzen dat Machiel enige tijd bij Joost heeft gewoond en ondertussen gebouwd heeft op de grond bij het huisje van Joost die hij geërfd had. Deze veronderstelling baseer ik op de MvS van Machiel's weduwe Maria van der Horst uit 1898. Haar nalatenschap bestond o.a. uit een huis met aangehorigheden, kadastraal sectie A, nrs. 1408, 1642 en 1690. Nr. 1408 zou dan het kadastrale nummer zijn dat aan deze grond is gegeven, anders gezegd: nr. 490 is opgedeeld in nr. 1536 en nr. 1408. Zodra ik over latere kadastrale kaarten beschik, kan ik dit controleren.

Lees hier de andere delen van dit verhaal

Dit verhaal is op 17 augustus 2021 gecorrigeerd en aangevuld op verzoek van de auteur. Redactie.