Dé blikvanger van Made ligt in Hooge Zwaluwe! Het is de watertoren aan de Watertorenstraat. De bakstenen “zuil” van bijna 44 meter hoog valt natuurlijk wel op te midden van de landelijke laagbouw en is vanuit de hele omgeving al van verre te zien.
Het ontwerp van architect B. Oomen uit 1948 is vrij sober. Dat past helemaal in de periode van ontstaan van de toren, de naoorlogse Wederopbouw. De Madense toren vertoont veel gelijkenis met de watertorens van Stampersgat, Steenbergen en Zevenbergen, al zijn ze van verschillende architecten. Het zijn allemaal cilindervormig gebouwen van rode baksteen, voorzien van meerdere kleine raampjes.
De capaciteit van de later gebouwde watertorens is veel groter dan van de oudere exemplaren. Dat hangt samen met de vraag naar drinkwater die na de Tweede Wereldoorlog sterk is toegenomen. De toren van Made is dan ook gebouwd met een capaciteit van 600 m3. Toch bleek die grotere capaciteit niet heel erg toekomstbestendig: eind jaren ’60, begin jaren ’70 werden veel watertorens buiten gebruik gesteld, omdat ze hun functie van reservevoorraad en drukregelaar niet meer konden uitoefenen. De capaciteit was te gering voor de vraag.
Op de meeste plaatsen is de functie van watertorens overgenomen door moderne pompen. Ook de watertoren van Made onderging dat lot. Gelukkig is de toren niet afgebroken, zoals elders vaak is gebeurd. Een echt alternatieve functie heeft de toren van Made (nog) niet gekregen, tenzij als plek waar de aanbieders van mobiele telefonie hun zendmasten kunnen plaatsen.
Stond de watertoren van Made in 1948 nog ver buiten het dorp, midden in landelijk gebied, tegenwoordig maakt de rotonde waar Watertorenstraat, Brandestraat en Zuideindsestraat bij elkaar komen, deel uit van de bebouwde omgeving, op de grens van industriegebied en het enorme kassencomplex van het glastuinbouwproject de Plukmadese polder. De Watertorenstraat is de grens tussen Made en Hooge Zwaluwe. En de watertoren staat aan de Zwaluwse kant.
Deze tekst is aangepast op 3 april 2020 naar aanleiding van de onderstaande reacties. Redactie.
Mag ik u erop wijzen dat deze watertoren niet in het dorp Made staat, maar in het dorp Hooge Zwaluwe.
Marilou Nillesen, namens BHIC
bhiczei op 23 december 2010 om 18:15
Tjee Frank, zitten we er zo naast? Via Google Maps en Street View krijgen we de watertoren echt in Made te zien maar jij bent waarschijnlijk ter plekke beter bekend.
Enig idee waar de verwarring vandaan kan komen?
Frank
zei op 23 december 2010 om 20:36
Klopt ik ben erg goed bekend in dit gebied (mijn familie woont al generaties lang in dit gebied). Deze straat is eigenlijk de grens tussen de beide dorpen Made en Hooge Zwaluwe. Aan de ene kant van de straat ligt een industriegebied (o.a. Multimate bv, Golfland bv etc). Alle panden aan deze zijde van de straat hebben als adres Made. Aan de andere zijde van deze straat staan voornamelijk boerderijen en de lokale dierenartsen praktijk die pal naast deze watertoren staat. Zoals u wellicht ook via internet kunt zien, hebben alle panden aan deze zijde van de straat als adres Hooge Zwaluwe.
Marilou Nillesen, namens BHIC
bhiczei op 27 december 2010 om 21:00
Aha, dus zo zit het... Fijn dat je een en ander zo goed hebt uitgelegd, Frank! Is dat ook weer rechtgezet.
E. Jansen
zei op 11 november 2011 om 11:26
Het kassengebied van de Plukmadese polder ligt aan de andere (oost)zijde van Made.
Bij de watertoren liggen zoals Frank al heeft vermeld enkele boerderijen en een industriegebiedje
J.Vermeulen
zei op 13 november 2011 om 13:11
Hoi Frank,
Is de Watertorenstraat ontstaan na de bouw van de watertoren en had deze straat vroeger een andere naam?
Mvg, Joost.
Jacqueline van Schooten
zei op 14 februari 2012 om 01:03
Weet iemand misschien wie de eigenaar van deze watertoren is?
Paul Huismans, namens BHIC
bhiczei op 27 februari 2012 om 08:48
@Jacqueline,
Dat is een interessante vraag, Jacqueline. Helaas kunnen ook wij die, na enig speurwerk op internet, niet kunnen beantwoorden. De informatie waarover wij beschikken is nog uit de tijd dat hij nog van de waterleidingmaatschappij was. Maar mogelijk weet een van de lezers van deze pagina het? En anders kan de <a href="http://www.drimmelen.nl/" target="_blank">gemeente Drimmelen</a> het je misschien vertellen?
Waar ze het zeker weten is het <a href="http://www.kadaster.nl/window.html?inhoud=/particulier/" target="_blank">Kadaster</a>. Maar als je het daar navraagt zullen ze wel een tarief in rekening brengen.
Misschien leuk ter aanvulling op de voorafgaande vragen maar op wikepedia vond ik de volgende gegevens.
Watertoren (Hooge Zwaluwe)
Watertoren Hooge Zwaluwe
Plaats Hooge Zwaluwe
Bouwjaar 1948
Hoogte 43,9 m
Inhoud 600 m³
Architect(en) B. Oomen
Monumentstatus Gemeentelijk monument
Oude Watertoren Hooge Zwaluwe
Bouwjaar 1925
Gesloopt 1944 vernietigd
Hoogte 42,78 m
Inhoud 250 m³
Architect(en) Hendrik Sangster
De watertoren in Hooge Zwaluwe is ontworpen door architect B. Oomen en gebouwd in 1948. De watertoren heeft een hoogte van 43,9 meter en heeft één waterreservoir van 600 m³. De watertoren bevindt zich aan de Brandestraat, net buiten Hooge Zwaluwe.
Op dezelfde plaats stond voorheen een watertoren die was ontworpen door Hendrik Sangster, maar op 29 oktober 1944 was vernietigd. Deze was gebouwd in 1925 en ontworpen door architect Hendrik Sangster. De watertoren had een hoogte van 42,78 meter en twee waterreservoirs van 125 m³.
Externe links
Verdere Informatie op de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum.
Lisette Kuijper
bhiczei op 5 april 2018 om 16:27
Beste heer/mevrouw Kooiman, hartelijk dank voor deze mooie overzichtelijke aanvulling op de informatie over de watertoren. Heeft u zelf toevallig een bepaalde binding met deze toren?
H. Kooiman
zei op 6 april 2018 om 11:41
Hallo Mevr. Kuijper.
Watertorens en vuurtorens hebben mij altijd geboeid.
Vandaar dat je je er vanzelf wat meet in verdiept.
Ik heb in 2000 ook nog een bod uitgebracht toen de watertoren van Lage Zwaluwe in de verkoop kwam maar helaas pakte ik hiernaast.
Hiervan heb ik ook nog een complete verkoop beschrijving en bouwtekening. Ook een grote poster van alle watertorens en een boek van watertorens in Nederland
Mocht je hiervan een kopie of i.d. willen hebben of een keer inkijken benader me dan op emailadres hkooiman@ziggo.nl
Lisette Kuijper
bhiczei op 7 april 2018 om 08:21
Wat leuk dat u als grote liefhebber van watertorens op dit verhaal reageert! Jammer dat de koop van de watertoren in Lage Zwaluwe net aan u voorbij is gegaan.
Fijn dat u de mogelijkheid biedt om de poster en het boek over watertorens in te zien. Wellicht zijn er onder de bezoekers op deze website andere liefhebbers die hier zeker gebruik van willen maken! Nogmaals bedankt voor uw reactie.
Frank van den Hoven
zei op 22 februari 2020 om 01:16
Ik schrijf over verleden en heden van plaatsen in ons land, en loop daarbij ook nog weleens tegen het vraagstuk aan onder welke plaats een bepaald object valt, zeker als het 'op het oog' niet direct duidelijk is omdat het object in het buitengebied ligt en een postadres met daarin de formele woonplaats niet altijd (direct) voorhanden is. Mijn ervaringen wijzen helaas uit dat de dorps- en stadsgrenzen op Google Maps lang niet altijd accuraat zijn. Die zit er niet zelden niet zomaar een paar meter maar soms zelfs honderden meters naast. En juist in het buitengebied zit je er dan vaak naast als het om de letterlijke plaats-bepaling van een object gaat. Kennelijk maakt Google Maps geen gebruik van de officiële bestanden met dorps- en stadsgrenzen die er wel degelijk zijn. Wie daar wél gebruik van maken is OpenStreetMap. Mijn tip is dan ook om die te gebruiken als je de exacte ligging, ook qua vestigingsplaats, van een object wilt weten. Hier kun je dat bijvoorbeeld zien m.b.t. de watertoren van hierboven: https://www.openstreetmap.org/relation/1576193#map=17/51.67439/4.77472
Je kunt daar zien dat ie nog nét in (het uiterste ZO van) het dorpsgebied van Hooge Zwaluwe valt. Hij staat dan ook op de gemeentelijke monumentenlijst onder die plaats. Gezien de ligging tegen de dorpskern van Made, en hij wellicht ook aan dat dorp water heeft geleverd, kan ik me voorstellen dat hij in de praktijk als 'de watertoren van Made' wordt beschouwd. Dus beide zijn (even) waar. Het is maar net met welke 'bril' je ernaar kijkt.
Marilou Nillesen
bhiczei op 23 februari 2020 om 18:43
Kijk, wat een ongelooflijk handige en praktische tip, Frank, daar kunnen we zeker mee uit de voeten! En het leidt tot een mooie afgewogen visie ;)
Bedankt voor je reactie!
Frank van den Hoven
zei op 23 februari 2020 om 19:43
Graag gedaan! Want we benne op de wereld om mekaar te helpen nietwaar: https://www.youtube.com/watch?v=Im5RWZif5lo. :-)
Soms is iets niet of-of maar en-en d.w.z. dat er voor beide visies wat te zeggen valt en beide 'even waar' zijn. Als beide maar onderbouwd worden met valide argumenten. Dit is ook weer zo'n mooi letterlijk en figuurlijk grensgevalletje, waar er in het land vele van zijn. Een mooie hobby, topografie, die me 'van de straat houdt'. :-)
Marilou Nillesen
bhiczei op 24 februari 2020 om 10:04
Nou, dat kan ik me voorstellen, Frank. Wel grappig dat je - juist door het bestuderen van plaatsen - van de straat bent ;)
(en bedankt voor het linkje naar 't Schaep met de 5 pooten - jij weet welk liedje ik vandaag in mijn hoofd hebt ;)
Paul Huismans
bhiczei op 3 april 2020 om 08:00
Dank, alle reageerders. De bovenstaande tekst is aangepast. De titel hebben we gehandhaafd, omdat anders alle verwijzingen naar het verhaal die er gemaakt zijn ineens niet meer zouden werken.
Frank van den Hoven
zei op 4 april 2020 om 06:41
Goed gedaan Paul, ook v.w.b. het link-gebeuren. Jij snapt dat tenminste. Je moet een www-adres nooit veranderen, tenzij er een belangrijke noodzaak voor is, omdat anders de links die anderen er op hun sites naar hebben aangebracht, ineens niet meer werken en een dode link opleveren. En dat is jammer voor hen én voor jullie. Sommige 'portaalsites', met veel deeplinkpagina's naar hun specifieke objecten, snappen dat helaas niet, en veranderen de www-structuur van hun sites waardoor ook gelijk alle deeplinks niet meer werken op de sites van degenen die naar die pagina's hebben gelinkt. Zo veranderde molensite www.molens.nl hun structuur waardoor mijn 1.000 deeplinks op 1.000 van mijn pagina's naar hun specifieke molenpagina's ineens niet meer werkten en ik ze stuk voor stuk moest corrigeren. Zucht. Gemeentewapensite www.ngw.nl idem met meer dan 1.000 gemeentewapens. En als klap op de vuurpijl de Rijkdsdienst voor het Cutureel Erfgoed die de www-adresstructuur van zijn rijksmonumentenlijst enkele keren heeft gewijzigd, waardoor de 50.000! deeplinks naar even zoveel rijksmonumenten op Wikipedia ineens 'doodliepen'. Die hebben ook niet staan juichen bij zo'n megacorrectieklus. Een deel loopt er nog altijd dood.
Tonny van Gils-Pals
zei op 29 januari 2021 om 21:41
De Watertorenstraat is de grens tussen Made en Hooge-Zwaluwe. Wist je dat de kinderen aan de Zwaluwse kant naar Hooge-Zwaluwe naar school gingen en die aan de Madese kant naar Stuivezand! Ik heb het toen nooit beseft, maar ben achteraf blij dat we niet zo ver van de school woonden, nl aan de Madese kant. Vandaar ook dat we onze buurkinderen aan de Zwaluwse kant amper kenden.
Frank van den Hoven
zei op 30 januari 2021 om 01:45
Ik bedenk net pas dat deze watertoren niet op de grens van twee toenmalige gemeenten is gebouwd, maar zelfs drie! De toren grenst in het Z namelijk ook nog aan Wagenberg, en dat was gemeente Terheijden. Kleine gemeenten bouwden vaak een watertoren voor enkele gemeenten gezamenlijk. Gezien het feit dat deze watertoren precies op de grens van drie toenmalige gemeenten is gebouwd (zijnde Made en Drimmelen, Hooge en Lage Zwaluwe en Terheijden), vermoed ik dat de watertoren voor deze drie gemeenten gezamenlijk is gebouwd en in functie is geweest.
Mooi verhaal van u van die scholen, Tonny. Dat had met de toenmalige bekostiging te maken; gemeenten betaalden namelijk jaarlijks een bedrag per kind aan de scholen, maar alleen in hun eigen gemeente. Kinderen die in een gemeente afgelegen woonden, moesten daarom vaak ver lopen naar een school in hun gemeente. Soms gingen kinderen toch naar een nabijgelegen school in een andere gemeente, en dan dreigde zo'n school soms kinderen de toegang te ontzeggen omdat ze er niet voor betaald kregen. Dan wel eisten ze dat de gemeente in kwestie er toch aan mee ging betalen. Of ze streden voor een grenswijziging, waardoor het buurtje in kwestie in hun gemeente kwam te liggen. Dat speelde bijvoorbeeld in het dorpje Willige Langerak, waar de kinderen in buurstad Schoonhoven naar school gingen, waar dus een hoop gedoe over was omdat ze "wel de lusten, maar niet de lasten" hadden. Uiteindelijk is de dorpskern van Willige Langerak toch naar Schoonhoven overgegaan! Zie https://www.plaatsengids.nl/schoonhoven, 5e streepje in het hoofdstuk Statistische gegevens.
Toon Oomen, architect
zei op 2 januari 2022 om 15:37
Wat leuk hoe er gefilosofeerd wordt over de plaats van de watertoren. Om er nog een schep bovenop te doen, ik ben de zoon van de architect Bernard Oomen en heb het bureau voortgezet. Het is nu gevestigd in Breda. De tekening van de watertoren zit in ons archief en staat te boek als watertoren Wagenberg.
Paul Huismans
bhiczei op 3 januari 2022 om 06:40
Dat is wel grappig, Toon. Want Wagenberg hoorde indertijd bij een weer een andere gemeente: Terheijden. Maar tegenwoordig horen Made, Zwaluwe en Wagenberg alle drie bij de gemeente Drimmelen.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 26 maart 2023 om 15:37
@Frank van den Hoven zei op 30 januari 2021 om 01:45 : Dat deze watertoren voor de drie Gemeentes is gebouwd moet makkelijk na te gaan zijn in zijn nog tamelijk recente geschiedenis. Waar ik nu op stuitte was een fragment in de TV-serie "Ruimteschip aarde" waarin een team in Drimmelen werd getoond die in een vergevorderde ontwikkeling waren met en boot op waterstof. Even dacht ik het ; wellicht .. Maar nee dit voert te ver om dit direct te linken aan deze watertoren.
H. Kooiman
zei op 31 maart 2023 om 16:13
@Frank van den Hoven zei op 30 januari 2021 om 01:45
Ik bedenk net pas dat deze watertoren niet op de grens van twee toenmalige gemeenten is gebouwd, maar zelfs drie ! De toren grenst in het Z namelijk ook nog aan Wagenberg, en dat was gemeente Terheijden.
Om het verhaal te completeren waren er geen 3, maar destijds zelfs 4 gemeentes bij betrokken.
Te weten:
aan de noord-oost kant de plaats Made (gem. Made en Drimmelen),
aan de zuid- oost kant het dorp Stuivezand (gemeente Oosterhout),
aan de zuid-west kant het dorp Wagenberg (gemeente Terheijden)
en aan de moord-west kant de plaats Hooge Zwaluwe (gem. Hoge en Lage Zwaluwe).
De gemeente Made en Drimmelen kreeg in 1964 nog een belangrijke uitbreiding door een grenswijziging met de gemeente Oosterhout.
Het dorp Stuivezand is toen bij Made en Drimmelen gevoegd.
Tot deze tijd was het dus geen drielandenpunt, maar een vierlandenpunt.
Het ontwerp van architect B. Oomen uit 1948 is vrij sober. Dat past helemaal in de periode van ontstaan van de toren, de naoorlogse Wederopbouw. De Madense toren vertoont veel gelijkenis met de watertorens van 
hun functie van reservevoorraad en drukregelaar niet meer konden uitoefenen. De capaciteit was te gering voor de vraag.
