Willem Hersmis, onechte koningszoon?

Op de ansichtkaart staat Willem Hersmis, geboren in Tilburg. Zoon van Arnoldus Hersmis uit Arnhem en Willemijn Hendriks uit Arnhem. Willemijn is de jongste dochter van Wilhelmina Hocksbergen/Hoksbergen. Willem was dus een kleinzoon van Hoksbergen en daarmee familie van mij. Het Tilburgs archief doet veel onderzoek naar onwettige kinderen van koning Willem II en zo ook naar Willem. Toegegeven, Willem, met zijn baard en snor lijkt een klein beetje op koning Willem II. Hij gaf zelf de ansichtkaarten uit aan reizigers op station Tilburg, waarschijnlijk als bijverdienste. Hij zal de mythe ook zelf hebben gecreëerd.

In de beschrijving van de foto slopen echter foutjes:
“Willem Hersmis geboren te Tilburg op 2 december 1832 en aldaar overleden op 18 april 1902. Hij was toen weduwnaar van Maria Baptist en pakjesdrager van beroep. Hij werd geboren met de familienaam Hermsemus. Aangifte deed Arnoldus Hersemus, soldaat bij de infanterie, gelegerd in Tilburg. Hij verklaarde niet dat hij de vader was, maar noemde als moeder Wilhelmina Hendrikx, 21 jaar oud, mede verblijvende in Tilburg. Getuigen waren de soldaten Leonardus Stegeman en Johannes van Leeuwen. Twee jaar later, op 30 mei 1834, trouwde Arnoldus, onder de familienaam Hersmis, met Wilhelmina Hendriks. Hij was toen dienstknecht in Tilburg. Bruid en bruidegom werden geboren in Arnhem. Willem Hersmis zou een zoon zijn van koning Willem II.

Leuk verhaal om een mythe in stand te houden. Echter, er staan een paar onwaarheden in dit verhaal. De familienaam was geen Hersemus. Zo werd de naam waarschijnlijk uitgesproken en de ambtenaar schreef dat zo op. Arnoldus kon niet schrijven en had een Arnhems of Nederduits dialect. In een kantmelding bij de geboorteakte van Willem staat dat de naam Hersmis is na de huwelijksvoltrekking. Ook dat de vader niet aangeeft dat hij de vader is, is pertinent onwaar. Hij geeft daar aan dat het kind van hem en Wilhelmina is. Ook bij de huwelijksakte is dit gebeurd, evenals de toevoeging op Willem's geboorteakte dat hij met dit huwelijk een wettig kind is van genoemde ouders.

Wie was Willem Hersmis?

Willem Hersmis was een crimineel. Op 21 april 1845 werd hij veroordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf vanwege een gepleegde diefstal. Hij was toen 14 jaar oud! Koning Willem II stak er een stokje voor en op 27 juni 1845 werd Willem Hersmis' straf kwijtgescholden. Een Koninklijk Besluit ligt hieraan ten grondslag, dus uitzoeken wat ZM (Koning Willem II) hiervan vond. Waarschijnlijk zijn leeftijd en niet omdat het zijn zoon was.

Op 11 augustus 1846 is het alweer raak. Weer voor diefstal, hij stal drie konijnen op verschillende adressen. Op 17 augustus 1846 ingeschreven in het gevangenisregister. Oud 15 jaar. Op 10 februari veroordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf waarbij Willem op 19 februari 1846 een rekest heeft ingediend.

15 januari 1850: aangeklaagd voor een niet vermeld vergrijp, twee dagen later ingeschreven in het Huis van Bewaring in Den Bosch door de brigadecommandant van deze plaats. "Uit het archief van Hoorn blijkt Willem, 18 jaar oud, 1-4 dagen in de gevangenis van Den Bosch te hebben gezeten."

Veel hielp de eerste kwijtschelding niet, op 22 mei 1851 werd Willem veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf, weer voor diefstal. Hij stal pakketjes uit de jas van de man met paard en wagen die hem een lift gaf van Tilburg naar Vught. Onderweg heeft hij de pakketjes, waar geld en poeders in zaten, meegenomen en na het voorwendsel dat hij een natuurlijke boodschap moest doen zich uit de voeten gemaakt. De marechaussee die hem arresteerde heeft hem dit doen bekennen. Die straf mag hij gaan uitzitten in Hoorn. Hier is hij 19 jaar oud. De inschrijving te Hoorn vermeldt dat Willem is veroordeeld tot “5 jaaren confinement met het zwaaijen van het zwaard boven het hoofd.” Dat laatste is net zoiets als een schavot waarbij de veroordeelde moet knielen en de beul het zwaard over zijn hoofd zwaait als zijnde een onthoofding. Niet echt, maar maakt de veroordeelde bang en vervult deze (hopelijk) met schaamte. Vervolgens mag de veroordeelde de straf uitzitten in de gevangenis ver van zijn woonplaats. Het vergrijp was nachtelijke diefstal aan de openbare weg.

Op 20 juli 1858 op 27-jarige leeftijd veroordeeld tot een maand eenzame opsluiting, omgezet in een geldboete van 8 gulden, voor openlijke geweldpleging. In dronkenschap iemand slagen en stoten toegebracht waardoor het slachtoffer 5 dagen niet kon werken.

Op 2 oktober 1865 veroordeeld voor "het moedwillig toebrengen van eene slag door welke gewelddadigheid op geenerlei ziekte of beletsel van te werken gedurende meer dan twintig dagen is ontstaan." Op 28 februari 1866 is de straf van 15 dagen eenzame opsluiting en eenen dag eenzame opsluiting ingegaan. Oud 33 jaar, de akte vermeldt 35 jaar.

Op 13 maart 1869 werd Willem veroordeeld tot twee dagen gevangenisstraf vanwege een "visch delict"... Oud 37 jaar.

Op 27 februari 1872 een dag gevangenisstraf voor "nachtelijke burgerucht". Oud 39 jaar.

1878 1 maand gevangenisstraf voor “frauduleuse invoer” door de rechtbank in Breda. Dit omdat hij, in de bossen bij Nieuwkerk onder Goirle gepakt werd voor het invoeren van 20 kilo zout uit België.

11 oktober 1878 drie dagen gevangenisstraf voor "beleediging van een agent in functie." Oud 46 jaar.

Op 5 september 1881 wegens nachtelijk burengerucht te Tilburg twee dagen gevangenisstraf. Oud 49 jaar.

Hierna is er in de gerechtelijke archieven geen spoor meer van Willem. Intussen heeft hij allerlei baantjes gehad. Schoenmaker(s-knecht/leerling), arbeider, machinist, werkman en pakjesdrager.

Na wat rondzoeken werd het spoor een beetje vreemd. Telkens werd de moeder van Willems kinderen Maria de Beer genoemd, hetgeen niet zou kloppen met hun huwelijksakte. Ik denk dat ik dat mysterie kan verklaren. Maria Hersmis-Baptist was een dochter van Hendrik Baptist en Dingema de Beer. Mogelijk gebruikte ze haar moeders naam om wat voor reden dan ook.

Zeker is, dat ook de kinderen van Willem en Maria geen lieverdjes waren, veroordelingen en straffen voor mishandeling, diefstal, stroperij en nachtelijk drankgelag. Ook de broers en zussen van Willem deden aan diefstal en onbehoorlijk gedrag. Eveneens heeft de pa van Willem 6 dagen gevangen gezeten voor diefstal van hout, de daad is waarschijnlijk samen met Willems zoon Johannis begaan, gezien dezelfde datum van beide aktes en dezelfde straf. Dus opa en kleinzoon op dievenpad. Opa had een winkel in Tilburg overigens.