Uit oude pachtbrieven blijkt dat tot in de tijd van keizer Karel (16e eeuw) een hoeve nog wel eens verhuurd werd zonder bijgebouwen. De pachter moest die zelf opstellen of oprichten, aldus Dr. Jozef Weijns. Werden de gebouwen dan als roerend of als onroerend goed beschouwd?
Van bijgebouwen zoals schuren waren de verbindingen van gebinten, het houtstelsel, onderling met houten wiggen en pennen geborgd. Wanneer een houten gebouw op de ‘verkeerde plaats’ stond, werd het geraamte gedemonteerd en elders moeiteloos weer opgebouwd met behulp van merktekens. Vader bracht met een houtbeitel de tekens aan in Romeinse schrift.
Soms werd het complete gebouw verplaatst, soms werd het aanwezige roggestrooiendak intact gelaten, zoals op de foto van een schuurverplaatsing op Buurtschap Hoenderbosch. Daarvoor was de hoogkar (en die van de buren) nodig. Van vier boerenkarren werden de burries verwijderd, daarna werden twee hoogkarren aan een balk gekoppeld. Tijdens het transport reden de wielen over een planken ondergrond.
Vader, de heer Van Duinhoven en twaalf buurtbewoners klaarden het karwei. Een boerin kwam een kijkje nemen en kapelaan Mutsaerts legde de gebeurtenis vast.
Soms werd de verplaatsing uitgevoerd met de ‘uitgeklede kar’: het voertuig werd dan ontdaan van de laadbak. Met een dommekracht of wein werd de stijl omhoog gedraaid en met touw of kettingen aan de stalen karas bevestigd. Met mankracht werd het karrewiel daarna met gebruik van de spaken in beweging gebracht en daarmee het bouwwerk verplaatst.
De ongeveer 7 x7 meter grote houtloods - op de blauwdruk - werd in 1935 van de Maasstraat naar een 600 meter verder gelegen locatie gebracht. Tot tweemaal toe werd vanwege een barrière de route via een akker gekozen. Bij het transport over de onverharde weg was een van hindernissen een in de weg staande boom. Hoe de hoge schuur het bovengrondse lichtnet passeerde, is niet bekend.
Op de camping verplaatsten we op dezelfde manier met zes personen onze complete bungalowtent: ieder tilde een tentstok.
De houtschuur had voor mij veel geschiedenis. De schuur lag vol gezaagde bomen. Wanneer Vader een plank nodig had, was daarbij hulp nodig en meestal was ik de klos. Misschien omdat ik naar hem genoemd was. De eikenhouten plank die op dat moment nodig was, zat natuurlijk onderin de stapel, opgetast met latjes tussen elke plank.
Wanneer tijdens het spel de bal tussen de houtstapel terecht kwam, meestal op een onvindbare plek, mochten we niet over de stapel lopen, omdat we er dan zand achter zouden laten. Tijdens de oorlog sliepen Vader en Martien bij gevaar van Duitse praktijken regelmatig op de schuurzolder. In de zestiger jaren had mijn broer het plan de schuur een praktischer gebruik te geven door een dakzijde omhoog te brengen.
Vader vertelde ons altoos dat de voorraadschuur door middel van karren verplaatst was, we konden ons dat niet voorstellen. Maar toen ik de foto van zo’n verplaatsing zag, werd het me duidelijk en dat was voor mij de reden voor dit verhaal.
Het bovenstaande verhaal met interesse gelezen. Het deed me denken aan krantenberichten uit "Boekel in Oude kranten" d.d. 15 juli 1908 het volgende.Een echt Amerikaans kunststuk is hier uitgevoerd. Een stevig gebouwde schuur, 16 m. lang en 6 m. breed, is onder leiding van den timmerman Althuizen uit Boekel over een zeer oneffen terrein een 100 tal m. verplaatst. En met succes dat moet gezegd worden, want nog het zware dak nog de gebinten of wat dan ook, heeft het minst geleden. Op 19 mei 1913 zien we dat die zelfde Althuizen een schuur van 6 bij 12 meter
verplaatste bij de kinderen A. v.d. Elzen in het Kromstraatje te Gemert, en in april 1914 hetzelfde bij de landbouwer W. Strijbosch te Gemert. Ook in Uden werden door J. Althuizen schuren verplaats zoals we lezen op 17 mei 1924 dan bij de Wed. Klaassen op den Hengstheuvel. De grote schuur van hout en stro vervaardigd, werd zachtjes omhoog gedraaid en zo op een achttal karren gehesen en 150 m. verplaatst. Het werk duurde 2 en een half uur. Al dus de krant.
Marilou Nillesen
bhiczei op 24 juni 2014 om 10:28
Ja wonderbaarlijk dat er destijds - met beperkte technische middelen - dit soort hoogstandjes werden uitgevoerd. Mooie aanvulling Bart!
Rini de Groot.
zei op 24 juni 2014 om 23:16
Ja Bart, het lijkt achteraf niet zo moeilijk als de middelen en kennis binnen handbereik zijn, bedankt voor je aanvulling.
Het bedrijf Althuizen is al oud, later maakte het bedrijf toch Wanmolens en in de jaren ,50 kisten voor Emigranten.
Op welke manier eind jaren ,40 het baldakijn in de St. Petruskerk, waaronder het Hoogaltaar stond, verplaatst is, is voor mij interessant.
Bart van de Ven.
zei op 25 juni 2014 om 17:27
Ja Rini, niet zo moeilijk als je zoekt en het gezochte ook nog opslaat. De familie Althuizen hadden niet alleen een timmerwerkplaats en een bomenzagerij, in den Bosberg in Boekel hadden ze ook nog een herberg met de mooie naam "Berg en Dal" Harry Althuizen maakte wel verhuiskisten voor emigranten, maar geen Wanmolens. Dat deed de firma Rijken onder de naam wanmolen fabriek "De Roem". Over de baldakijn van de St.Petrus kerk, zul je in Uden moeten zijn. Groeten Bart.
Gerard H.A.A. de Bie
zei op 9 december 2014 om 00:31
Wat die wanmolens maken betreft, hoorde ik zeer recent dat ook de firma Mickers in Boekel wanmolens maakten in die tijd. Maar die van de firma Rijcken die gingen zelfs naar de andere kant van de wereld. Heemkundekring Sint Achten op Boeckel heeft 'n periode in 't gebouw wat na waar eens 't wanmeule - fabriek van Rijcken was, vertoefd. Ook heet hun 2x per jaar verschijnend blad "De Wanmeule".
Pieter Parel,
zei op 8 september 2015 om 20:09
Inderdaad mooie verhalen op het verplaatsen van schuren. Ik heb de informatie doorgestuurd naar oa de redacteur van onze Nieuwsbrief.
Ook heb ik diverse mensen gewezen op de open dag, 12 september as. bij de Tiendschuur in Best en dan mn voor het belemen van de vitselstek wand.
Pieter Parel, bestuurslid/ webbeheer SdBB Stichting de Brabantse Boerderij
Mariët Bruggeman
bhiczei op 9 september 2015 om 09:54
Bedankt Pieter, voor je positieve reactie. En ik denk dat Rini de Groot het ook enorm leuk zou vinden dat een verwijzing naar zijn verhaal in de nieuwsbrief van Stichting de Brabantse Boerderij komt te staan.
Jan Timmers
zei op 10 september 2015 om 09:51
Toevallig ben ik ook bezig met het boek over de Aarlese Hoeve in Best
en wilde graag een foto erin hebben van de schuur op wielen.
Jan Timmers.
Redactie: Stichting de Brabantse Boerderij (SdBB).
Rini
zei op 17 augustus 2017 om 22:30
30 September 1935 voerde Vader een 30 cent kostend telefoon gesprek met houthandel Raaijmakers uit Helmond betreft de verhuizing.
Met de vrachtwagen (N-27401 ?) werden in 3 dagen eikenplaten vervoerd en op de laatste, 5 oktober de houtschuur verreden, totale kosten fl.22.00. (Eikenplaten (10 cm dik) waren bestemd voor karvellingen.)
Rini de Groot.
zei op 14 april 2018 om 00:13
De geslaagde en veel gevraagde afbeelding genomen door de kapelaan in Uden Mutsaerts, werd later Pastoor in Cromvoirt. waarvan ik het verhaal schreef;
“De nieuwe dorpsherder van Cromvoirt”
Rini de Groot.
zei op 14 april 2018 om 00:28
Rien Visser (Heeswijk) vertelde tijdens een lezing over boerderijen,
voor de Heemkundekring in Uden, dat daken tegenwoordig allemaal
met riet werden gedekt zelfs in het Openluchtmuseum van Arnhem.
Ik corrigeerde hem, behalve in het Pre-Historisch Museum Eindhoven.
Heel uniek heeft men afgelopen jaar het dak voor een nieuwe schuur
met stro gedekt, hand gemaaid en in verschillende dekvormen bekleed.
Hoi Rini,
Wat een mooi verhaal ik had het nog niet eerder gelezen.
En een zeldzame foto! goed te zien dat de bouw op poeren
het gebouw mobiel maakten.
Hartelijke groeten,
Nico Arts.
Archeoloog Eindhoven.
Rini.
zei op 24 januari 2019 om 19:34
Vermoedelijk heeft de vrachtwagen niet alleen het hout verplaatst,
maar ook gebruikt, als het paard voor de kar, de 'Schuur' getrokken.
Rini de Groot.
zei op 12 mei 2020 om 21:47
De Udensche Courant van 8 juli 1936 vermeld :
Gepasseerden Donderdag werd onder leiding van Timmerman Reinier de Groot van de Maasstraat de groote schuur van Adr. van Roosmalen op Koolder verplaatst over een afstand van wel ruim 200 meter. De Groot had er 5 boerenkarren ondergewerkt en met 30 personen werd ze toen getrokken. Er was veel volk dat het krachtwerk kwam gadeslaan, hetwelk uitstekend tot z,n recht kwam. De Groot schatte het gevaarte op 7500 kilogram.
en eeuw geleden had hier timmerman zekere Schoonwaters een standaardwindkorenmolen op de Molenhei, een 300 meter verplaatst. Dat was toen een roep door de gansche omgeving en van den verren omtrek kwam men er naar kijken. We gelooven dat Reinier de Groot z’oon werk ook wel klaar zou spelen.
Een week later: 15 juli 1936.
Uit Vroeger Tijd; een landbouwer van Koolder kwam ons zeggen, dat we bij dit bericht van het verplaatsen van de kolossale voorraadschuur van landbouwer Adri. van Roosmalen, er nog bij hadden moeten vermelden, dat de twee buurlui Petrus van der Pol en H. Donkers vóór 60 jaar, die schuur ook mee verplaatst hadden en nu wederom bij het verplaatsen mee hielpen.
Rini de Groot.
zei op 12 mei 2020 om 21:58
In april 2019 ontving een mail van Nico Arts;
Wat een mooie en zeldzame foto! Goed te zien dat de bouw op poeren het gebouw mobiel maakten.
Ik ga deze foto ook afbeelden in mijn proefschrift (als dat mag), dat waarschijnlijk komend voorjaar (2020 ! ) in Tilburg verdedigd gaat worden.
Rini de Groot.
zei op 18 september 2020 om 18:42
Op dezelfde manier voerde ik jaren later uit met m'n schuurtje.
Met twee dommekrachten draaide ik gelijkmatig het dak omhoog
en kreeg daardoor meer werkruimte.
Rini de Groot.
zei op 24 juli 2021 om 21:31
Juni 2020 promoveerde Nico Arts bij o.a. prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld.
In het proefschrift ‘Stad en platteland op het zand,’ op de Tilburgse Universiteit.
In verband met Corona, met minder aanwezige, ontving ik het 4 Kg. wegend boekwerk, met daarin de foto van de schuurverplaatsing, per post.
Egbert
zei op 25 juli 2021 om 12:31
In de Kroniek van Jan Goort Hoeben uit Liessel komt een aantekenig voor van een schuur die dwars over de weg werd verplaatst. Op welke manier dat gebeurde vermeldt het verhaal niet.
"In het jaar 1841 is de schuur van Dirk van Doorne van het weers over de straat gedreven en aldaar een woonhuys van gemaakt voor Arnoldus Francis Aarts, die was met zijn dogter getrout en Jan van Doorne, die heeft het oude huys behouden; het is gebeurt den 15n en 16n Juny".
uit:
Verzameling van eenige der voornaamste gebeurtenissen welke in Liessel en deszelfs omstreken zijn voorgevallen. Bijeenverzameld en Ingeschreven door Jan G. Hoeben geboren en woonachtig te Liessel.
Gepubliceerd in: Kroniek van Liessel. 125 jaar parochie 1851-1976", door Mr. G.A. Engels.
Van bijgebouwen zoals schuren waren de verbindingen van gebinten, het houtstelsel, onderling met houten wiggen en pennen geborgd. Wanneer een houten gebouw op de ‘verkeerde plaats’ stond, werd het geraamte gedemonteerd en elders moeiteloos weer opgebouwd met behulp van merktekens. Vader bracht met een houtbeitel de tekens aan in Romeinse schrift.
De ongeveer 7 x7 meter grote houtloods - op de blauwdruk - werd in 1935 van de Maasstraat naar een 600 meter verder gelegen locatie gebracht. Tot tweemaal toe werd vanwege een barrière de route via een akker gekozen. Bij het transport over de onverharde weg was een van hindernissen een in de weg staande boom. Hoe de hoge schuur het bovengrondse lichtnet passeerde, is niet bekend.
Wanneer tijdens het spel de bal tussen de houtstapel terecht kwam, meestal op een onvindbare plek, mochten we niet over de stapel lopen, omdat we er dan zand achter zouden laten. Tijdens de oorlog sliepen Vader en Martien bij gevaar van Duitse praktijken regelmatig op de schuurzolder. In de zestiger jaren had mijn broer het plan de schuur een praktischer gebruik te geven door een dakzijde omhoog te brengen.
