Nadeche Diepgrond was van maart t/m juli 2023 gastonderzoeker bij het BHIC in het kader van onze Fellowships. Hieronder lees je daar meer over. Ook vind je hier de eindresultaten.
Doodsoorzaken Oss, 1866-1906
In de negentiende en twintigste eeuw vonden ingrijpende ontwikkelingen in de volksgezondheid plaats. De levensverwachting steeg in Nederland van circa 40 jaar halverwege de negentiende eeuw naar ongeveer 70 jaar midden twintigste eeuw. In dezelfde periode veranderde ook het zogeheten doodsoorzakenpatroon: infectieziekten zoals cholera, pokken en tuberculose werden teruggedrongen, terwijl degeneratieve ziekten (met name kanker en hart- en vaatziekten) juist aan belang toenamen.
Er is echter nog altijd veel onduidelijk over waarom de levensverwachting toenam en de ziektepatronen veranderden door de tijd heen. Aan de hand van doodsoorzakenregisters of 'doodsbriefjes' is het mogelijk om binnen historisch onderzoek de dood en ziekte op individueel niveau te contextualiseren en analyseren. In tegenstelling tot algemene sterftestatistieken kan men aan de hand van individuele doodsoorzaken exact nagaan wie (naam, geslacht, leeftijd, burgerlijke staat, beroep, religie, …), waar (plaats van overlijden), wanneer (datum van overlijden) en waaraan (doodsoorzaak) overleed.
Als fellow van het BHIC onderzoekt Nadeche de geschiedenis van ziekte, gezondheid en sterfte in Oss (Noord-Brabant) in de periode 1866-1906: wie was er kwetsbaar en had een grote kans om te overlijden? Wie of welke groepen werden door welke ziekten geteisterd? Bestonden er verschillen in sterfterisico’s en doodsoorzaken tussen man en vrouw, jong en oud, arm en rijk, gehuwd en ongehuwd, migrant en autochtoon (de sociale ongelijkheid in sterfte)? Welke rol speelden externe factoren zoals seizoensinvloeden, epidemieën en de leef- en werkomstandigheden? En hoe veranderden de sterftekansen, het doodsoorzakenpatroon en de sociale ongelijkheid in sterfte in de loop der tijd?
Het onderzoek zal worden uitgevoerd aan de hand van de individuele doodsoorzaken zoals geregistreerd in de ‘Overlijdensregisters ten behoeve van de sterftestatistiek (1866-1906)’ uit de collectie van het BHIC. Voor de meeste steden en gemeenten in Nederland geldt dat de registers met overlijdensoorzaken niet zijn bewaard. Maar die van Oss zijn dat wel en deze bevatten uitgebreide en unieke gegevens over daarin geregistreerde overledenen, waaronder hun naam, leeftijd, beroep, adres, burgerlijke staat en doodsoorzaak. Bovendien is het mogelijk om de gegevens uit de overlijdensregisters te koppelen aan de gedigitaliseerde overlijdensakten van de Burgerlijke Stand (BS) van Oss, tevens in het beheer van het BHIC, waardoor aanvullende informatie over de overledenen kan worden verzameld, zoals waar zij zijn geboren.
Het onderzoek zal zich voornamelijk richten op het creëren van een open access databank op basis van de overlijdensregisters. Daarin wordt informatie verzameld over de meer dan 7.000 overleden Ossenaren in de onderzoeksperiode. Deze databank vormt tevens de basis voor een van de beoogde eindproducten: een doorzoekbare personenindex op basis van de overlijdensregisters voor op de website van het BHIC. Hiermee kan iedereen zelf onderzoek doen naar de doodsoorzaken van voorouders en dient het onderzoeksproject ook het maatschappelijk belang. Verder zal op basis van deze database onderzoek worden gedaan naar de geschiedenis van ziekte, gezondheid en sterfte in Oss op individueel niveau aan de hand van kwantitatieve analyses en beschrijvende statistiek.
Doodsoorzaken Oss, 1866-1906
Als fellow van het BHIC onderzoekt Nadeche de geschiedenis van ziekte, gezondheid en sterfte in Oss (Noord-Brabant) in de periode 1866-1906: wie was er kwetsbaar en had een grote kans om te overlijden? Wie of welke groepen werden door welke ziekten geteisterd? Bestonden er verschillen in sterfterisico’s en doodsoorzaken tussen man en vrouw, jong en oud, arm en rijk, gehuwd en ongehuwd, migrant en autochtoon (de sociale ongelijkheid in sterfte)? Welke rol speelden externe factoren zoals seizoensinvloeden, epidemieën en de leef- en werkomstandigheden? En hoe veranderden de sterftekansen, het doodsoorzakenpatroon en de sociale ongelijkheid in sterfte in de loop der tijd?