23: Ik ben een fokking Brabander, kunde gij da zien?
8 april 2024
Heb jij je ooit afgevraagd wat dat is: echt Brabants? En wanneer je een echte Brabander bent? In deze podcast spreken we onder andere met steracteur Nasrdin Dchar. Geboren en getogen in Steenbergen, Brabander in hart en nieren, en verteller van een belangrijk verhaal. Want als Brabander met een rijke achtergrond, met wortels in een ander land, zetten sommige politieke partijen je in een ander licht. Wat doet dat met je? Met je gevoel voor Brabant? En met je Brabantse identiteit?
In ons depot stuiten we tegelijkertijd op het archief van een opmerkelijke beweging uit de vorige eeuw: Brabantia Nostra. Deze club maakte zich druk over ‘ongewenste invloeden’: noordelijke Nederlanders die de rivieren zouden oversteken en de Brabantse cultuur en tradities zouden aantasten. Nog geen 100 jaar later zijn we niet meer bang voor ‘die Hollanders’ maar de angst richt zich nu tegen ‘anderen’.
Daarom een podcast over die anderen, over het andere verhaal van ons Brabant. Over feit en fictie rond de Brabander. Over verbinden, en over uitsluiten.
Lees hier meer over het andere verhaal van ons Brabant
De Moord op Marietje Kessels - 2: Een onzichtbare hand
4 maart 2024
Het 11-jarige meisje Marietje Kessels gaat op een zomerse dag in 1900 een brief posten, maar keert niet meer terug. Twee dagen later wordt haar dode lichaam teruggevonden, in de nabijgelegen kerk. Een bekend verhaal misschien, maar dat komt nu in een ander daglicht te staan. Want nu is er een archiefdoos opgedoken met onbekende documenten; allemaal over deze zaak.
Aan het begin van dit tweede en voorlopig laatste deel van deze serie zit de schilder August Mutsaers nog altijd in voorarrest, terwijl de koster Johan van Isterdael net in vrijheid is gesteld. Maar niet iedereen gelooft in de onschuld van de Kerk. Je bladert mee door de nieuw ontdekte documenten; kaartjes en briefjes, vaak anoniem, waarin vraagtekens worden gezet bij de dubieuze rol van de koster... en de pastoor. Tegenstrijdige getuigenverklaringen, maar wie liegt hier? En als er zoveel rook is, waar is dan het vuur?
Meer over de podcast De Moord op Marietje Kessels
De Moord op Marietje Kessels - 1: Nieuwe getuigen van een oude cold case
26 februari 2024
Het 11-jarige meisje Marietje Kessels gaat op een zomerse dag in 1900 een brief posten, maar keert niet meer terug. Twee dagen later wordt haar dode lichaam teruggevonden, in de nabijgelegen kerk. Een bekend verhaal misschien, maar dat komt nu in een ander daglicht te staan. Want nu is er een archiefdoos opgedoken met onbekende documenten; allemaal over deze zaak.
In het eerste deel van deze tweedelige serie hoor je hoe het kan dat er 124 jaar na de moord nieuwe archiefstukken aan het licht komen over de zaak Marietje Kessels. En je gaat mee terug in de tijd; terug naar het Tilburg van 1900. Maar ook naar de gevangenis waar de twee verdachten vastzitten: de koster en de schilder. En terwijl de schilder vanuit zijn cel smartelijke brieven schrijft naar zijn ouders en zijn vriendin, antwoordt de koster op de vraag of het kind nog leeft met… ‘zwijg maar’.
Meer over de podcast De Moord op Marietje Kessels
De Moord op Marietje Kessels - Trailer
19 februari 2024
Misschien ken je dit verhaal: van het 11-jarige meisje Marietje Kessels dat op een zomerse dag in 1900 een brief gaat posten, vlakbij haar huis in Tilburg, maar nooit meer terugkeert. En misschien weet je dan ook dat haar dode lichaam twee dagen later wordt gevonden, in de nabijgelegen kerk. Precies dit verhaal komt nu in een ander daglicht te staan. Want nu is er een archiefdoos opgedoken met onbekend archiefmateriaal; allemaal over deze zaak.
Volg Marilou en Christian in hun zoektocht naar de waarheid en luister naar 'De Moord op Marietje Kessels: nieuwe getuigen van een oude cold case'. Te beluisteren vanaf maandag 26 februari.
Lees alles over deze ontdekking
21: Verloren gewaande film laat zien hoe Brabant écht was
22 januari 2024
Ja, er moest ooit een film zijn opgenomen in 1912; de aankondiging van deze allereerste Nederlandse onderwijsfilm staat veelvuldig in de kranten van toen. Maar de film zelf? Die leek na ruim een eeuw verloren gegaan. Totdat onderzoeker Jan van Helvoirt opeens bekende beelden uit het Brabantse dorpje Esbeek herkende. Midden in een andere film. Als een ware filmdetective speurde Jan verder naar deze verloren gewaande beelden. Zijn zoektocht naar de eerste onderwijsfilm hoor je in onze podcast. Is dit dan écht de oudste film van Brabant?
De verloren gewaande film zelf zien
20: De oudste film van Brabant... gaat je verrassen
8 januari 2024
Niet alleen de jonge koningin Wilhelmina zelf is in 1913 een bezienswaardigheid, ook de uitvinding waarmee het koninklijke bezoek wordt vastgelegd zorgt voor verwondering in het centrum van Den Bosch: een imposante filmcamera. In deze podcast banen we ons een weg tussen oude filmblikken en videobanden. Op zoek naar het verhaal achter de oudste film van Brabant: wat is er te zien op de allereerste bewegende beelden van onze provincie? Collega Mathilde van BrabantinBeelden duikt in de filmgeschiedenis, over filmmakers en kermisbioscopen, terwijl Jac. Biemans van Erfgoed ’s-Hertogenbosch ons meeneemt naar de exacte plek in Den Bosch waar deze oudste film is opgenomen. Want dat is deze vondst uit 1913… of toch niet?
De oudste film van Brabant zelf zien
19: Oorlogsdrama en vredesleed: archieven geven hun geheimen prijs
18 december 2023
Waarom mogen bijna alle archiefdozen in onze depots worden opengemaakt, maar nu net die ene niet? Of in ieder geval: nog niet? In deze podcast duiken we in onze ‘geheime archieven’; archieven die pas na een bepaald aantal jaren mogen worden geopend. Met collega’s Harm en Lisette gaan we op zoek naar de dossiers die vanaf 1 januari 2024 voor de eerste keer worden ingezien. En daarmee belanden we midden in verhalen vol oorlogsdrama en vredesleed.
Lees hier meer over openbaarheidsdag
4 december 2023
Wat is toch die mystieke aantrekkingskracht van Arlenius, de 16e-eeuwse boekenwurm uit Aarle-Rixtel? In een speciale slotaflevering van de podcastserie Tijdreizen met Wim Daniëls ga je samen met deze Brabantse taalkundige op zoek naar dát geheim. Maar terwijl Wim Daniëls in zijn geboortedorp een speciale dag over Arlenius op touw zet, breekt er oorlog uit in de Gazastrook. Die zet deze dag in een heel ander licht. En tegelijkertijd blijkt het gedachtegoed van Arlenius opeens actueler dan ooit.
Lees het verhaal achter deze serie
20 november 2023
De komst van de bus in Brabant verandert het reizen drastisch. Voor álle Brabanders. De bus was snel. En goedkoop. Maar veilig? In deze podcast gaan we terug naar de jaren twintig van de vorige eeuw; de tijd dat de remmen van een bus soms met ijzerdraadjes zijn vastgebonden. Zo staat het letterlijk in de krant. Onder de grote kop 'Weer een bus-ongeluk'. Alsof het erbij hoort, net zo vanzelfsprekend als het weerbericht van die dag. Maar die toon verandert in 1925, als een busongeluk verandert in een regelrechte ramp.
Bekijk het archiefmateriaal bij dit vervolg op aflevering 18
6 november 2023
Van Tilburg naar Breda reizen? Of van Oss naar Den Bosch? Je kunt het je nu bijna niet voorstellen, maar dat was ruim 100 jaar geleden echt niet makkelijk. Daar komt verandering in door de komst van de bus. In deze podcast stap je in bij buschauffeur Robin Aarts, die achter het immense stuur zit van een Zuidooster uit 1962. Robin loodst je letterlijk en figuurlijk door de geschiedenis van de bus. En hij vertelt hoe reizen in Brabant voor altijd veranderde.
Bekijk het archiefmateriaal bij aflevering 18
16 oktober 2023
Niemand die je ziet of die tegen je spreekt. Je eten krijgen via een luikje in de deur. En als je een uurtje naar buiten mag, krijg je een kap over je hoofd. Eenzame opsluiting was ooit bedoeld als een humane straf, na eeuwen van lijfstraffen. Maar in de praktijk was het gevolg dramatisch: veel gevangenen werden krankzinnig van eenzaamheid. In deze podcast vertelt docent rechtsgeschiedenis Erik-Jan Broers hoe eenzame opsluiting zijn entree deed in ons strafrecht. Mariët Bruggeman van het BHIC geeft het een menselijk gezicht door het verhaal van Maria Verstappen uit Den Bosch.
Bekijk het archiefmateriaal bij dit vervolg op aflevering 17
2 oktober 2023
Verkeerde vrienden? Slechte buurt? Moeilijke jeugd? Waarom raakt iemand eigenlijk van het rechte pad? En vooral: hoe krijg je daarna je leven weer op de rit? Pas in de 19e eeuw bedenken mensen, dat je boeven niet alleen moet opsluiten. Je moet ze daarna ook helpen om voortaan uit de gevangenis te blijven. Erik-Jan Broers van de Tilburg University weet alles van de geschiedenis van het strafrecht. Hij is genomineerd als Docent van het Jaar 2023. En in deze podcast neemt hij je mee door twee eeuwen hulp aan schurken en schavuiten.
Bekijk het archiefmateriaal bij aflevering 17
18 september 2023
“Bep, lieveling, vergeef me wat ik je hiermee aandoe.” De jonge piloot Dick Winterdijk is ter dood veroordeeld voor spionage en vluchten naar Engeland. Vanuit zijn cel in Kamp Haaren schrijft hij aan zijn verloofde, Bep Meier in Vught. Zij zet ondertussen alles op alles om het vonnis ongedaan te maken. Door de vondst van hun liefdevolle, maar hartverscheurende brieven weten wij nu wat er precies is gebeurd. In deel 2 van deze podcast onthullen we hoe dit oorlogsverhaal afloopt.
Bekijk hier de foto's en brieven van Dick en Bep
4 september 2023
“Als alles anders gelopen was, zouden we nu al getrouwd zijn geweest.” Openhartig en oprecht, liefdevol en hartverscheurend. Dat zijn de brieven die de jonge piloot Dick Winterdijk en zijn verloofde Beppie Meier naar elkaar schrijven. Hij vanuit de gevangenis in Haaren, zij aan haar houten bureautje thuis in Vught. Want het is oorlog, en dat verandert alles. In deel 1 van deze podcast ontrafelen we het verhaal van een gewetenloos verraad, die een liefde onmogelijk maakt.
Bekijk hier de foto's en brieven van Dick en Bep
21 augustus 2023
Natuurlijk weet jij heel wat van de Nederlandse geschiedenis. Maar is dat wel het héle verhaal? Welke verhalen worden nog niet verteld? Wil jij dat onderzoeken en ben je niet langer dan drie jaar geleden afgestudeerd? Dan is een fellowship van het BHIC iets voor jou. Marilou praat met de eerste fellow van het BHIC, de jonge historicus Felix Bosch, en met haar collega’s Thijs en Christian. Over wat dat precies inhoudt, dat fellowship, hoe je fellow wordt maar vooral hoe ongelooflijk tof het is om dat te zijn!
Lees meer over het onderzoek van Felix en onze fellowships
7 augustus 2023
Of het nu gaat om het tegengaan van overstromingen, het aanpakken van dronken automobilisten, of de start van het Noordbrabants Museum: er zijn maar weinig ontwikkelingen in Brabant waarvoor de ‘ontzaglijk populaire’ politicus Alexander van Sasse van IJsselt zich níet sterk heeft gemaakt. En dat allemaal naast zijn werk als rechter, voorzitter van de Hoge Raad van Adel en zo nog wel tien functies. Een vrijgezelle workaholic die niet kon trouwen omdat hij maar één grote liefde had: Brabant! Maar wie kent hem nog?
Lees meer over deze adellijke jonkheer en zijn jonge onderzoeker
3 juli 2023
Je staat er waarschijnlijk niet vaak bij stil maar als je televisie kijkt, dan kijk je naar een Brabantse vinding. Knappe koppen bij Philips bouwen in 1948 het eerste toestel, en daarna zijn er uitzendingen die alleen in en om Eindhoven te ontvangen zijn. Tenzij je een handige techneut bent uit Sint-Anthonis en zelf een ontvanger bouwt, waarmee je boven op de kerktoren gaat staan om signalen op te vangen. Een duik in de geschiedenis van de televisie brengt je op verschillende plekken in onze provincie. De gids in deze aflevering is Bjorn Bouwens van de podcast Daar bleef je voor thuis.
Bekijk het archiefmateriaal bij aflevering 16
19 juni 2023
In deel 2 van deze driedelige podcast special van ‘Het geheugen van Brabant’ wandel je met taalkundige Wim Daniëls en reisleider Marilou Nillesen door het centrum van Florence. Samen met een bonte stoet Brabanders stap je het piepkleine antiquariaat van Roberto Cosi binnen. Want dáár zou toch het speciale boek van Arlenius moeten liggen… En je gaat op onderzoek uit, want hoe dicht bij Arlenius kun je komen? Dat hoor je in De geur van Arlenius.
Lees het verhaal achter deze serie
5 juni 2023
Wat is de aantrekkingskracht van een boek dat 500 jaar geleden werd geschreven? En hoe raakt een Brabants dorp vijf eeuwen later hiervan in de ban? In onze driedelige podcastserie Tijdreizen met Wim Daniëls volgen we de passie van taalkundige en meest bekende inwoner van Aarle-Rixtel.
In deze speciale afleveringen van onze podcast Het geheugen van Brabant gaan we op reis met Wim, met in ons kielzog een bus vol dorpsgenoten. Op weg naar Florence naar een piepklein antiquariaat, naar die àndere taalkundige – uit hetzelfde dorp maar uit een andere eeuw. Op zoek naar zíjn boek: dat van Arnout van Eyndhouts, alias Arlenius, een gewone Brabantse jongen die in de 16e eeuw furore maakt als één van de belangrijkste taalkundigen in Italië.
Lees het verhaal achter deze serie
1 mei 2023
In deze podcast gaan we tachtig jaar terug in de tijd, naar april/mei 1943. Naar de grootste openlijke staking uit bezet Europa. Ook in Brabant wordt massaal het werk neergelegd. Historicus Loe de Jong omschrijft het als ‘de heldhaftigste dagen in de geschiedenis van ons volk’ en toch wordt daarover zelden gesproken. En dat terwijl de April-meistakingen van 1943 het keerpunt markeren van de Duitse bezetting. Waarom weten we daar zo weinig van?
Bekijk het archiefmateriaal bij aflevering 15
3 april 2023
Arbeidershuisjes; klein, donker, vochtig, zonder sanitair. Met één wc voor twintig gezinnen, op het menu aardappelen met lawaaisaus (een mengsel van water, azijn en mosterd). Het lijkt misschien iets van ver weg en lang geleden maar dit is een beschrijving van de Bossche binnenstad rond 1900. Ook in andere steden en in kleinere dorpen hebben Brabanders het qua huisvesting hard te halen. Veel huisjes piepen en kraken en heel vaak ben je met je gezin niet de enige bewoner.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 14
6 maart 2023
Haar man Jan Smulders is al 18 jaar burgemeester van de Beerzen als hij in 1944 wordt opgepakt door de Duitsers en in het voorjaar van 1945 in een kamp overlijdt. Zijn weduwe, moeder van vier jonge kinderen, schrijft koningin Wilhelmina een sollicitatiebrief, en wordt benoemd. Maar daarvoor moest ze wel 14 mannelijke tegenkandidaten verslaan. Onder hen ook haar zwager. Hoe Truus Smulders-Belien in 1946 de eerste vrouwelijke burgemeester van Nederland werd, en zowel liefkozend Moeder van de Beerzen als tegelijkertijd als lastig portret wordt gezien, hoor je in deze podcast. Met als gast: Ina Adema, Commissaris van de Koning, over hoe het nu zit met vrouwen in het openbaar bestuur.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 13
30 januari 2023
In de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953 veroorzaakt een zware storm in combinatie met springtij een watersnoodramp die grote delen van het zuidwesten van ons land onder water zet. Het water overspoelt ook uitgestrekte stukken van West-Brabant. Van de ruim 1800 slachtoffers vielen er zo’n 254 in onze provincie. In deze podcast belichten we de Brabantse kant van de grootste natuurramp sinds tijden.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 12
2 januari 2023
Het was een droom van Chriet Titulaer: het populariseren van sterrenkunde en de ruimtevaart. De stichting Cosmocenter, opgericht in 1982, moest komen tot dit 'educatief-recreatief project'. Maar ondanks de grote inspanning van Pieter van Vollenhoven en Dries van Agt mislukt het project faliekant. Het enige wat overblijft, is een omvangrijk archief. En dat ligt in onze depots.
Meer over deze special en de bijbehorende bonus
5 december 2022
Een podcast op maandag 5 december; dan moet Sinterklaas vast een speciale plek innemen (en dat doet ie ook ;). Dat plus nog veel meer nostalgie rond de feestdagen.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 11
7 november 2022
Werken bij Mars in Veghel of Jansen de Wit in Schijndel: in de jaren zestig kwamen de eerste 'knappe mannen met donkerkrul haar' naar Brabant. Deze gastarbeiders uit onder meer Marokko, Turkije en Italie kregen een warm welkom en voelden zich winnaar, vertelt expert Nadia Bouras. Hoe het kwam dat dit gevoel omsloeg, hoor je in deze aflevering. En meer over een zeldzame foto', handgeschreven taalcursus en Duits dienstmeisje.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 10
3 oktober 2022
Tijdens deze Maand van de Geschiedenis zoemen we in op rampen van allerlei soorten en maten, en vanuit verschillende ooghoeken: van de allereerste ramptoerist, tot de gevolgen van hoog water of de sporen die doortrekkende legers in onze provincie achterlieten.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 9
5 september 2022
Mien met de krullers nog in het haar, of kleine Ad met zijn broertje: ze staan allemaal op de film. De cameramensen van zakenman Johan Adolfs trokken halverwege de vorige eeuw met een Volkswagenbusje door Brabant en filmden het leven van alledag. Zit je klaar? Dan zetten we de film nú aan.
Meer over deze special
Bekijk alle Brabantse dorpsfilms op de kaart
15 augustus 2022
De tweede etappe van de Vuelta vertrekt zaterdag 20 augustus vanaf onze eigen Citadel; de Spaanse Ronde is één van de drie grootste wielerrondes van de wereld. Wielersport zit in de haarvaten van de historie van Brabant en met deze speciale podcast duiken we in die geschiedenis. We graven verdwenen velodromes op, luisteren naar de indrukwekkende verhalen van karakteristieke coureurs en spreken onder andere met Stef Clement en winnaar van Tour én Vuelta: Joop Zoetemelk.
Meer over deze special
Ga naar het thema Koersen op karakter
18 juli 2022
Schrijver Wim Daniëls duikt in de geschiedenis van onze zomervakantie maar vertelt over zijn eerste keer, achterop een oranjekleurige Zundapp (en hij geeft gesigneerde exemplaren van zijn boek weg! Luister onze podcast voor meer info). Verder meer over weinig verhullende reclamemateriaal, een bijzonder zomerkamp in Eindhoven en opzienbarende ontwikkelingen in de moordzaak Marietje Kessels.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 8
20 juni 2022
Natuurlijk tref je de pastoor in de kerk; of je daar nu wordt gedoopt of wordt begraven. Maar in de vorige eeuw zit hij óók in het bestuur van je sportclub of bepaalt of jij wel een lening krijgt bij de Boerenleenbank. Of te wel: meneer pastoor is in de 20ste eeuw geruime tijd altijd aanwezig in je leven. In deze podcast gaan we terug naar de tijd van meneer pastoor.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 7
15 mei 2022
Het is een eeuwenoud onderwerp dat jammer genoeg nog altijd actueel blijft: mensen op de vlucht. Brabanders die in de 18de eeuw naar Frankrijk gaan; Belgen die hier aan de Eerste Wereldoorlog proberen te ontsnappen; de actuele stroom van ontheemde mensen.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 6
19 april 2022
Is ons worstenbroodje wel zo Brabants? Weet jij nog wat rommelpotten is? Of hoe serieus ziet het politieonderzoek naar de moord op Marietje Kessels eruit? Dat en nog veel meer in deze kersverse podcast over tradities en volkscultuur.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 5
15 maart 2022
Maart: de maand van Internationale Vrouwendag maar vooral een mooi moment om een stem en een gezicht te geven aan de vrouwen uit onze archiefstukken. Want die zijn veel minder aanwezig dan de mannen met eervolle beroepen en gewichtige posities... Maar zijn vrouwen daardoor minder belangrijk? (spoiler alert: nee!)
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 4
14 februari 2022
Valentijnsdag! Van smachtende liefdesoproepen uit vervlogen tijden tot een massale trouwerij; je vindt heel veel liefde in deze podcast. Dat, plus een bijzondere tekening van Jan van Speijk tot het onderzoek naar Marietje Kessels.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 3
20 januari 2022
Van opgesloten worden in een kooi als behandeling voor zinneloosheid tot een rij ontblote bovenlijven in Boekel; in deze aflevering duiken we in de "zorgelijke" kant van Brabant. Dat plus de munten van Marggraff (bekend van Brand in het Landhuis).
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 2
16 december 2021
Van het Geheim Register van Ontslagen Gevangenen tot fietsendiefstal tijdens de Tweede Wereldoorlog; in deze aflevering gaan we op zoek naar de rafelrandjes van onze provincie. In deze donkere maand duiken wij in die donkere kant van Brabant.
Bekijk het archief- en bonusmateriaal bij aflevering 1
Het Brabants Historisch Informatie Centrum is hét centrum voor geschiedenis en genealogie van Noord-Brabant. Met talloze mooie foto's, films en archieven komt geschiedenis tot leven. Nu ook om naar te luisteren!
