Nieuwsgierig geworden naar wat je allemaal in de archieven kunt vinden? Dat snappen wij maar al te goed. Hier vind je verwijzingen naar de archiefstukken die aan bod zijn gekomen in de podcast.
De vondst van Margot laat ons aan tafel schuiven bij meneer pastoor want zij toont ons verschillende smakelijke menukaarten, vol met pasteitjes met regôut en blinde vinken. Lees hier meer:
Bizar gezicht eigenlijk, ouders die knielen voor hun jonge zoon. Maar die is net tot priester gewijd en dat levert opmerkelijke foto's op. Je vindt ze hier.
Stem uit het Verleden
Het is een anonieme briefschrijver die in de Graafsche Courant van 3 november 1934 de pastoor aanschrijft en zegt: “Ik krijg soms den indruk dat U bang is, dat door alles ’t gezag en de R.K. Staatspartij zal lijden.” Lees zelf mee in de krant.
Op het podium
Historicus en programmamaker René Bastiaanse weet alles over het rijke, Roomse leven en zet op levendige manier uiteen hoe belangrijk deze man in de Brabantse gemeenschap was. In augustus 2022 promoveert Bastiaanse op het onderwerp Katholieke huwelijksmoraal.
Old case, cold case
Van huis uit is hij timmerman, deze Johan van Isterdaal, totdat pastoor Van Zinniq Bergmann hem meeneemt naar de nieuwe kerk in de Noordhoek in Tilburg. Dan neemt hij de taak van koster op zich; maar wat is zijn rol bij de moord op Marietje Kessels? De koster is veelvuldig terug te vinden in het procesdossier van schilder Mutsaers maar je kunt ook meer over hem lezen in onze oude kranten.
Hoe je pastoors ook in deze tijd nog op letterlijk iedere hoek van de straat tegenkomt, vertelt Anton meer.
De krantenberichten over de Tweede-Kamerverkiezingen van 1922 komen uit juni 1922 uit het Dagblad van Noord-Brabant. Lees meer in De katholieke vrouw stemt lijst 50.
De Vlaamse Mathilde Vermeeren is gevlucht tijdens de Eerste Wereldoorlog en zoekt nu haar echtgenoot. Meneer Belleman biedt hulp. Jikke Schepers en Floris Molenaar van de Koningstheateracademie brengen ze weer tot leven.
Joost Rosendaal is historicus en weet alles over de Bataafse Republiek. Hij laat ons kennismaken met Eindhovenaar Jan van Hooff die vanwege zijn mening naar Frankrijk vlucht
Met beperkte middelen probeert de politie in Tilburg te achterhalen wie de 11-jarige Marietje Kessels heeft vermoord en hoe haar lichaam is verplaatst. Daarvoor wordt de hulp ingeroepen van een 12-jarig meisje, het dochtertje van een van de werkmannen van vader Kessels.
Net als je je afvraagt ‘wat ís dit nu weer?’ licht Mathilde het toe: het onvervalste geluid van een rommelpot. Dat komt uit een stukje film van Filmclub Haarens Journaal Meer over het rommelpotten, te zien op BrabantinBeelden.
Geen verjaardag zonder passend gedicht: de familie Hanewinckel kan niet zonder. Jikke Schepers, student aan de Koningstheateracademie in Den Bosch, geeft mevrouw Alida Hanewinckel een stem.
Ineke Strouken is meer dan dertig jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland en weet alles over tradities. Want hoe zit dat bijvoorbeeld met het Brabantse worstenbroodje?
Technisch politieonderzoek staat in 1900 nog in de kinderschoenen; hoe ziet het recherchewerk van de Tilburgse politie eruit? En is de 65-jarige inspecteur Caarls hiervoor de aangewezen persoon?
Via onze site kun je nu het hoger beroep tegen verdachte G. Mutsaers online inzien in het archief van het Gerechtshof in 's-Hertogenbosch.
Ze rookt, ze jaagt en ze draagt broeken. Pieter Jacob Costerus komt als vrijwilliger bij het Jagercorps der Utrechtse studenten door Udenhout en verbaast zich hoorbaar over deze Maria Susanna Johanna, baronesse van Dopff.
De brief wordt voorgedragen door Floris Molenaar, student Koningstheateracademie in 's-Hertogenbosch.
Onze hoofdgast is schrijfster Vrouwkje Tuinman; zij schreef het boek Tijdelijk Verblijf. In dit verhaal staat moeder Dora centraal wiens drie zoontjes kort na elkaar overlijden. Vrouwkje deed hiervoor archiefonderzoek bij het BHIC.
Er zijn inmiddels twee verdachten aangehouden maar Marietje is nog altijd niet gevonden. Dit keer volgen we de zoektocht tot aan het ontzielde lichaam van het meisje. Gebruikte archiefstuk:
Over vrouwelijke alba: Sophie Reinders, De mug en de kaars. Vriendenboekjes van adellijke vrouwen 1575-1640 (Utrecht en Nijmegen 2017).
Voor wie het album van Clara van Beers wil bekijken: helaas kunnen scans van het album van Clara van Beers niet in de juiste volgorde worden doorgebladerd. De albumbladeren zijn wel los (dus niet in de context van het boekje) te bekijken via Europeana of de website van de Koninklijke Bibliotheek.
Vier maal treedt Alfred Haighton begin vorige eeuw in het huwelijk, waarvan drie maal met een vrouw met één been. Wie is deze curieuze man die de dubieuze titel 'financier van het fascisme’ draagt, en die zo jachtig op zoek gaat naar eenbenige bruiden?
“Dan liever de lucht in!” zouden de befaamde laatste woorden van Jan van Speijk zijn geweest voordat hij zijn boot liet exploderen. Of dat klopt, valt zeer te betwijfelen: feit is wel dat er na deze gebeurtenis fysiek weinig van hem is overgebleven. Margot praat ons bij over deze bijzondere tekening.
De brief bevat alle ingrediënten voor een mooie afscheidsbrief: prachtig dichtgelakt met een rood zegel, een onberispelijk handschrift en vol venijn in de staart. Het gaat om het schrijven van C.H. de Kock aan haar waarde Vriend Roomer. Lees hier mee.
Mark Traa is beheerder van Liefde van toen en duikt in de wereld van contactadvertenties. En vertelt meer over de man met een voorliefde voor eenbenige vrouwen.
familie Kessels met links vader Mathieu, met Philomena links daarvan met kindje op de arm. Marietje helemaal rechts
Uit welke familie komt Marietje Kessels? Is het belangrijk dat haar vader directeur is van een gerenommeerde fabriek? En waarom duikt de pastoor telkens op cruciale plekken en tijden op? Christian en Marilou banen zich een weg tussen de dossierstukken, op zoek naar het ware verhaal. Hieronder de plattegrond, met achter de schutting de tekst 'plaats waar het gillen is gehoord'.
Terwijl in de oorlog alles op de bon is, treft de politie van Vught in november 1944 grote hoeveelheden boter, suiker en kaas aan in huize Zionsburg te Vught: het onderkomen van de familie Marggraff. Achtergelaten door de Duitsers, stelt de familie. En dan zijn er nog bijna 480 oude munten van de Marggraffs, waar komen die nu weer vandaan? Margot legt uit.
De brief is gevonden in het archief van Gemeentepolitie Vught (toegangsnr. 5109, inv.nr. 628).
Ze is jong, vriendelijk en welbespraakt. Maar het leven van Christina Bergman, Stien voor bekenden, verandert binnen een paar jaar in een nachtmerrie. Iris Schröder leest een fragment uit haar dagboek voor, Noah Oelderik haar bidprentje.
De voorgelezen brief is te vinden in het archief Collectie Vught en Cromvoirt (toegangsnr. 5231). Daarin zitten diverse mooie archiefstukken van en over Christina:
Als koopman Reinier van Arkel in 1439 overlijdt, wordt met zijn erfenis de basis gelegd voor een instelling voor zes 'sinnelosen' in Den Bosch. Rut Stokman, zelf bijna een halve eeuw werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg, vertelt alles over het oudste psychiatrische ziekenhuis van Nederland.
Christian en Marilou duiken in de archieven om te zien wat zij vertellen over deze tragische moordzaak. Dit keer openen ze het archief van advocaat Frans Pels Rijcken op zoek naar antwoord op de vraag: wie is Marietje Kessels? Maar ook heeft collega Emiel de iconische foto van Marietje van kleur voorzien.
In de bonus bij deze aflevering vertelt Emiel hoe hij dat heeft aangepakt. Wij zijn heel benieuwd wat jij van het inkleuren van de foto van Marietje Kessel vindt. Voegt het iets toe of kun je het beter laten?
Anton laat zijn scherpe blik gaan over... scherpe blikken.
Het levensverhaal van dominee Schouten van Sprankhuizen kun je hier in uitgebreidere vorm nalezen. Voor wie meer wil weten over de gevaren van staaroperaties in het verleden is de podcast Wie doofde het licht in Bachs ogen een aanrader.
Margot praat je bij over doodsbriefjes en wat daarin staat vermeld. En die dokter Wiegersma, die kun je kennen uit het bekende boek van Antoon Coolen, Dorp aan de Rivier.
Onze hoofdgast is universitair docent Jan Julia Zurné die onderzoek doet naar criminaliteit tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo probeert ze onder meer de vraag te beantwoorden hoe het komt dat mensen in oorlogstijd makkelijker lijken te vervallen in criminaliteit.
Die komt dit keer uit het archief van advocaat Frans Pels Rijcken. Het is een brief van August Mutsaers, hoofdverdachte van de moord op Marietje Kessels, die hij schrijft aan de koster, en waarin hij stelt dat deze schuld moet bekennen. De brief wordt voorgedragen door Floris Molenaar, student Koningstheateracademie in 's-Hertogenbosch.
In de bonus bij deze aflevering stellen Floris en zijn medestudenten zich aan je voor.
Ook voor de serie over Marietje Kessels maken Christian en Marilou gebruik van dit archief. Zij duiken in de archieven om te zien wat die vertellen over deze tragische moordzaak. En vinden onder andere deze plattegrond van de precieze route die Marietje liep tussen haar huis en de kerk, waar ze voor het laatst werd gezien:
Wil je zelf eens op onderzoek uit? Klik dan hier en dan zie je het overzicht van onze boevenbronnen. Daar je bijvoorbeeld het Geheim Register van Ontslagen Gevangenen of kun je kijken of je boeven hebt in je familie.
Op het podium 
Margot laat ons een bijzondere plattegrond zien; die van onze oud-archivaris Louis Pirenne; zelf zoon van een Belgische vluchteling
Vondst van de Maand
Anton laat zijn licht schijnen over bijzondere vrouwen:
Bonus romantiek
Op het podium
