Protestanten in Grave

Dat komt doordat Grave lang garnizoensstad is geweest. De militairen van buiten waren vaak protestanten. Het begin van de reformatie in de eerste helft van de 16e eeuw ging aan Grave voorbij. Pas in 1578, nadat Grave in 1576 de zijde van de opstand tegen Spanje had gekozen, vormde zich een protestantse gemeente in de stad.

De eerste predikant heette Thomas Spranckhusius. Hij was (zoals zoveel predikanten in deze tijd) een gewezen pastoor. Hij kwam uit Thorn en scheen aanvankelijk nog niet echt te hebben gekozen voor een bepaalde richting binnen het protestantisme. Pas later werd hij een overtuigd calvinist.

Deze eerste Nederduits-Gereformeerde gemeente in Grave had al gauw te weinig ruimte om de toestroom van nieuwe aanhangers aan te kunnen. Het Graafse stadsbestuur weigerde de nieuwe gelovigen aanvankelijk een grotere ruimte ter beschikking te stellen. Daarom namen de aanhangers van de nieuwe religie het heft in eigen handen en betrokken begin maart 1579 de Sint Elisabethkerk. Dat dat de verhouding tussen de beide religies niet ten goede kwam, is voorstelbaar.

De Sint Elisabethkerk zou in de loop der tijd nog een aantal malen van geloofsrichting wisselen. Stond de stad onder protestantse leiding dan zaten de Nederduits-Gereformeerden erin. Hadden de katholieken het voor zeggen, dan moesten protestanten weer plaats maken. In 1586, toen Grave weer Spaans werd, ging de kerk terug naar de katholieken.

Na de verovering in 1602 door prins Maurits eisten de “Nederduytsen” de kerk weer op. Zeventig jaar bleef de kerk vervolgens in protestantse handen, tot in de jaren 1672-1674, toen Grave door Frankrijk werd bezet, de kerk weer even katholiek werd. Na het vertrek van de Fransen bleef de kerk opnieuw lange tijd in handen van Nederduits-Gereformeerden.

Pas toen opnieuw de Fransen de dienst uitmaakten, in 1800, kwam de kerk definitief terug in het bezit van de katholieken. De Nederduits Gereformeerden (wat later de Nederlandse Hervormde kerk ging heten) kregen de kerk van het voormalige Tertiarissenklooster Maria-Graf aan de Bagijnenstraat in gebruik.

Afsplitsingen van de Nederlandse Hervormde kerk in de 19e eeuw zorgden voor een lappendeken van kleinere en grotere kerkgenootschappen. Ook in Grave heeft een tijdlang een gereformeerde gemeente bestaan, die jarenlang gekerkt heeft in de voormalige synagoge.

De gereformeerde en hervomde gemeenten gingen in 1982 samen in de protestantse gemeente Grave. Daarmee liep Grave ver voor op de landelijke ontwikkelingen richting een kerkfusie tussen hervormden, gereformeerden en lutheranen.