Wat wordt hét mooiste stuk dat de Nederlandse archieven te bieden hebben? De hele maand oktober – tijdens de Maand van de Geschiedenis – kan er worden gestemd op het Stuk van het Jaar. Met het thema Grenzen in het achterhoofd presenteert het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) een kaart die de tand des tijds niet ongeschonden heeft doorstaan. Deze kaart uit 1650 laat zien dat we nergens zijn zonder het belangrijke werk van landmeters die telkens maar opnieuw bewijsstukken moeten aanleveren voor soms jarenlange procedures. Stemmen op ‘Grensgezeik in Brabant’ kan tot 28 oktober via www.stukvanhetjaar.nl/bhic.
Waarom moet ‘Grensgezeik in Brabant’ het Stuk van het Jaar worden?
Achter ieder archiefstuk gaat een verhaal schuil, maar achter dit stuk zien we ook na al die eeuwen nog een mens van vlees en bloed die weet van de gespannen voet waarop de twee dorpen leven. Wat door de een waarschijnlijk met beste bedoelingen is gedaan, wordt door de ander als misdaad bestempeld en aan Van der Vleuten de zware taak hierin duidelijkheid te scheppen. Op dat moment bepaalt deze man heel even de loop van de geschiedenis. Want, zo zien we telkens weer, geschiedenis blijft uiteindelijk mensenwerk.
Waarom werden deze kaarten gemaakt?
Door de eeuwen heen is er in Brabant voortdurend gezeik en gezeur over grenzen. Of het nu gaat om grenzen met naburige landen, provincies en gemeenten of de erfgrens met je buurman, vaak komen we er onderling niet uit. Meer dan eens moeten de helden van de juiste grenzen, de landmeters, uitsluitsel geven. Zoals hier, waar op de heide tussen Schijndel en Sint-Oedenrode door die van Rooi twaalf zandheuveltjes als grens zijn opgeworpen, die echter volgens die van Schijndel aan hún kant van de grens liggen. Daar moet met één maat gemeten worden... Daarom een afgemeten ode aan onze landmeters!
Klik om te vergroten
En waarom nu precies déze kaart?
Kijk naar het verhaal dat het archiefstuk zélf al vertelt: waar de kaart wordt in- en uitgevouwen, heeft het papier de strijd allang opgegeven. Door het vele gebruik zijn delen losgelaten. De reden van het talloze raadplegen van de kaart? Sint-Oedenrode en Schijndel ruziën lange tijd over een stuk heide dat precies tussen de twee dorpen in ligt. Want dat Sint-Oedenrode de heide tussen 1647 en 1649 niet heeft opengesteld om te vlaggen en te turven; daar is Schijndel het absoluut niet mee eens. En dan had Sint-Oedenrode ook nog eens een sloot gegraven met zandheuveltjes erbij; Schijndel ziet het als een directe aanval op hun grond. En hoe moet dat worden bewezen? Alleen een correcte kaart kan uitkomst brengen.
Welke landmeter tekende de kaart?
Gezworen landmeter der Stad en Meierij van 's-Hertogenbosch Adriaen van der Vleuten staat voor de taak om de heuveltjes te meten en te nummeren. Uitermate nauwkeurig want op basis daarvan wordt de uitspraak gedaan. (Mocht je overigens willen weten hoe het afloopt: Sint-Oedenrode moet de grond voortaan wel openstellen, en schade vergoeden voor de gegraven sloot. Zo zie je maar dat de weg naar de Meierijstad niet zonder problemen is verlopen...).
Over Stuk van het Jaar
Stuk van het Jaar is het online publieksevenement van de Nederlandse archieven, en partner van de Maand van de Geschiedenis. Dit keer is het thema ‘Grenzen’. Alle 50 deelnemende archieven presenteren vanaf 1 oktober hun archiefstuk op www.stukvanhetjaar.nl. De winnaar wordt bekendgemaakt tijdens Nacht van de Geschiedenis op zaterdag 29 oktober in het Rijksmuseum in Amsterdam. De ambassadrice van deze verkiezing, de schrijfster Rosita Steenbeek bekend van haar onlangs verschenen boek ‘Rose’, reikt de prijs uit aan de winnaar. Stuk van het Jaar is een initiatief van BRAIN (Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland), Bedrijfshistorie Rabobank, Gemeentearchief Gemert-Bakel, Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), Regionaal Archief Tilburg en partners.
Stem op 'Grensgezeik in Brabant'!
