Op zoek naar oud filmmateriaal over Haaren kwam ik deze site tegen en daarna dit forum. Wat leuk om hier ook een foto van het eieren ophalen te zien.
Een aantal jaren geleden heb ik voor een website een stukje geschreven over het paaseieren ophalen in Haaren, dat ik graag op dit forum deel.
-------
In katholieke streken zoals in Noord-Brabant, Limburg en Vlaanderen kent men in sommige plaatsen de traditie met Pasen van het ophalen van eieren. (en geld) Vroeger waren de opbrengsten vaak voor de pastoor, de kosters of onderwijzer. Hier en daar werden de eieren ook wel verdeeld onder de kinderen.
In het kleine dorpje Haaren, waar ik toevallig ben opgegroeid, bestaat ook een eeuwenoude Paastraditie. Dit Haarens gebruik en het daarbij behorende paaslied wordt o.a. al in het in 1798 verschenen Reize door de Majorij van S. Hanewinkel gedetailleerd beschreven.
Tegenwoordig mag de Haarense schooljeugd op de woensdag voor Pasen eieren ophalen. In de zeventiger jaren was dat nog anders. In die tijd waren twee zaken namelijk enkel aan jongens voorbehouden: het misdienaarschap én het inzamelen van eieren met Pasen! Kerkelijke ambities had ik niet, maar dat ik als meisje geen eieren mocht ophalen met Pasen, dat was me een doorn in het oog. Vooral wanneer mijn vader weer eens de smeuïge verhalen oplepelde over de kwaajongenstreken die hij daarbij vroeger had uitgehaald. Op de vraag waarom ik geen eieren mocht ophalen, moest ik het doen met "Zo is het nou eenmaal." Nou, ik vond 'het' oneerlijk!
De jongens mochten op school een paasstok kerven, waarmee op de grond werd gestampt tijdens het zingen. Het paaslied werd in Hoarens dialect gezongen. Er was ook sprake van competitie. De jongens werden ingedeeld per buurt en aan het einde van de dag werd geteld welke groep de meeste eieren had opgehaald. Omdat de ene buurt wat groter was dan de andere, en de grenzen niet altijd even duidelijk, resulteerde dat nog wel eens in relletjes tussen verschillende buurten. Daarbij kwamen die eieren dan goed van pas!
Met lede ogen zag ik mijn broertje ieder jaar op Paaszaterdag vertrekken met zijn paasstok en een lunchpakketje. Gespannen wachtte ik de groep af die bij ons zou aanbellen. Een hels kabaal verderop in de buurt kondigde hun komst lang vooraf aan. Ik popelde om het schaaltje met vijf à zes eieren aan de jongens te geven. Dat was voor mij het hoogtepunt van deze traditie. Daarna was het wachten op de thuiskomst van broerlief, die vol trots zijn snoep en een mandje vol eieren liet zien, zijn deel van de opgehaalde buit.
DE PAASLIEDJES
Vrouwke vrouwke
Haarens dialect AN (laat die B voor wat het is)
Vrouwke, vrouwke doe oew best,
Hoal de aikes uit ut nest,
van die witte hennen,
God zal ze kennen,
Eén ai is geen ai,
Tweej ai is un half ai,
Drie ai is een poasai
Van die wit en van die zwart
Gif van elk henneke wat
Vrouwke, vrouwke, doe uw best,
Haal de eitjes uit het nest
Van de witte hennen,
God zal ze kennen,
Een ei is geen ei,
Tweede is een half ei,
Derde is een paasei.
Van die wit en van die zwart,
Geef van elk henneke wat.
Wanneer er tevergeefs is gezongen en de deur blijft dicht, wordt het volgende couplet ingezet:
(vroeger schenen de kinderen daarbij zelfs met de paasstok op de deur te slaan)
Er is een goatje in de deur
Doar kekt unnu gierige duvel deur Er is een gaatje in de deur
Daar kijkt een gierige duivel deur
Een minder charmante versie voor deze situatie is mij echter beter bekend. (waarbij de deur soms met eieren bekogeld werd) Deze 'explicit lyrics' zijn hier achterwege gelaten.