De watertoren aan de Antoon Coolenlaan is niet alleen de allerlaatste watertoren die er in Nederland gebouwd is, hij is ook veruit de grootste. Bovendien wijkt de markante constructie met zijn drie grote stalen bollen compleet af van het traditionele beeld van de Nederlandse watertoren.
Deze opvallende watertoren staat bijna op dezelfde plek als zijn voorganger, die in 1970 is afgebroken. Deze oude toren was behoorlijk bouwvallig geworden. De Rotterdamse architect Wim Quist kreeg de opdracht om een ontwerp te maken. Hij kwam met een futuristisch model, dat op het Eindhovense stadhuis wel eens gekscherend de “ballen van Hustinx” werd genoemd. Hustinx was in de aanloopfase van de bouw directeur van het gemeentelijk waterleidingbedrijf.
De constructie die Quist ontwierp, bestond uit drie grote stalen bollen met elk een opslagcapaciteit van 500.000 liter water. Daarmee was de nieuwe Eindhovense watertoren veruit de grootste van heel Nederland. Die enorme capaciteit was nodig om een nieuwe watertoren nog bestaansrecht te geven. Want in deze jaren begon het proces van het buiten gebruik stellen van watertorens, omdat ze meestal niet meer in staat waren aan de groeiende vraag te voldoen. Je kunt achteraf concluderen, dat dit bijzondere staaltje van watertorenarchitectuur eigenlijk de laatste stuiptrekking van het hele fenomeen watertorens is geweest.
Het bouwwerk was voor zijn tijd niet alleen uitzonderlijk wat betreft zijn vorm, ook de bouw zelf kende spectaculaire momenten, zoals het plaatsen van de bollen op de kolommen. Elke bol heeft een doorsnede van 10 meter en weegt 60 ton. Om de bollen op de kolommen te plaatsen was een 165-tons kraan van 65 meter hoog nodig.
Wim Quist heeft veel bekende bouwprojecten op zijn naam staan. In Noord-Brabant ontwierp hij het hoofdkantoor van de CSU in Breda en was hij verantwoordelijk voor de uitbreiding van het Noordbrabants Museum, eind jaren ‘80. Van 1968 tot 1975 was hij hoogleraar aan de TU Eindhoven en van 1975 tot en met 1979 Rijksbouwmeester.
Toen de gemeente Eindhoven in 2000 het idee kreeg om de waterbollen uit te dossen als voetballen (in het kader van het EK voetbal, dat toen door Nederland en België werd georganiseerd), stuitte dat op fel protest van de architect. Het is bij een plannetje gebleven. De Nederlandse Watertorenstichting rekent inmiddels de bollentoren van Quist tot de 20 toptorens (meest waardevolle torens) van Nederland.
Het doet mij genoegen een zo uitgebreid bericht te zien over de bouw van deze watertoren.
Ik had het voorrecht toen dagelijks opzichter te zijn bij deze bouw.
Een anekdote:
De ingebruikstelling werd verricht door staatssecretaris Stuyvenberg (DS70), oud wethouder van Eindhoven.
Omdat de toren door scheepsbouwer Verolme was gebouwd hadden we voor de ingebruikstelling bedacht dat met een fles champagne te doen, zoals het dopen van schepen.
De voorbereidingen werden door mij gedaan. Ik had een touw op bijna 40 m hoogte vastgebonden en daaraan de fles bevestigd. Tussen de kolommen, vlak boven de grond, een stalen balk geplaatst waartegen deze fles kapot moest slaan. Daarna zou ik de machinist in de machinekamer een sein geven dat hij de pompen vol zou laten draaien waardoor de overstorten er voor zorgde dat over de drie bollen zouden worden "gedoopt" met heel veel water. Echter, ik had de afstand gemeten met een LEGE fles. Toen de staatssecretaris met een bijl de fles in beweging zette kwam hij, door de rek in het touw, onder de balk uit en ging niet kapot. Mijn hfd van de afd. rende er naartoe om hem alsnog kapot te slaan maar werd tegelijkertijd overspoeld door het water!
Annemarie van Geloven namens BHIC
bhiczei op 29 juni 2011 om 14:08
Heerlijk, zulke verhalen waarbij de mond al lezende in de lachstand springt, omdat het verhaal zich als een film voor je ogen voltrekt ...
Zijn er van dit 'moment supreme' nog foto's gemaakt? Als dat zo is, zijn deze natuurlijk van harte welkom. Hartelijk dank voor uw spontane reactie!
Albert Ketelaars
zei op 2 juli 2011 om 00:31
Omdat ik dagelijks aanwezig was heb ik honderden foto's en dia's gemaakt van de bouw. Ook zijn er films gemaakt, vooral van het omhoog hijsen van de ballen.
Deze zullen wel in het archief van het GEWAB aanwezig zijn. Zelf heb ik nog enkele tientallen dia's (ergens) liggen maar niet van het beschreven moment.
Hanneke van der Eerden, namens BHIC
bhiczei op 15 juli 2011 om 19:41
@Albert, als je de dia's 'ergens' tegenkomt houden we ons aanbevolen. En je weet vast bij de plaatjes nog meer smakelijke anekdotes!!!
Albert Ketelaars
zei op 8 oktober 2011 om 15:28
Dag Hanneke. Ben een hele tijd op reis geweest vandaar de late reactie.
Ik heb de dia's gevonden en wil ze graag aan het bhic afstaan.
Laat op mijn E-mailadres weten wie ik op welk nummer het beste kan bellen.
Marilou Nillesen, namens BHIC
bhiczei op 11 oktober 2011 om 10:51
@Albert: Da's mooi om te horen, Albert. We houden via de mail contact hierover.
R.Hartholt
zei op 23 september 2012 om 00:08
Leuke Watertoren om te Zien.
Maar Zijn er ook bouwtekeningen van deze watertoren?.
Want ik zou deze graag op schaal willen nabouwen voor mijn modelspoorbaan.
En zo ja waar kan ik deze dan opvragen indien het mogelijk is?
Mariët Bruggeman, namens BHIC
bhiczei op 25 september 2012 om 11:45
Beste Meneer Hartholt,
Het is inderdaad een hele mooie watertoren om te zien.
De bouwvergunningen (met bouwtekeningen) van de gemeente Eindhoven zijn in te zien bij het <a href="http://www.rhc-eindhoven.nl" target="_blank">Regionaal Historisch Centrum</a> in Eindhoven.
Veel succes en met vriendelijke groeten,
Bert Booden
zei op 6 oktober 2014 om 16:33
Mag ik vraagtekens zetten bij het gewicht van 560 ton? Een 165 tons kraan krijgt dat niet omhoog. Bij een diameter van 10m is het opp. van de bol ca. 314 m2. Bij een wanddikte van 22 mm kom je dan op ca 54 ton. Lijkt mij reëler. Doet verder niets af aan al de verhalen op deze site.
Rini de Groot.
zei op 6 oktober 2014 om 19:09
Met de beste wensen voor 2 000
Ik zag een Nieuwjaars kaart waarmee de afzender heel creatief was geweest.
Op de gemaakte foto van de 3 bollen was ervoor het cijfer 2 geplaatst.
Paul Huismans
bhiczei op 7 oktober 2014 om 09:56
@ Bert Booden. Dank voor je opmerkzaamheid! Je hebt natuurlijk helemaal gelijk. Waarschijnlijk is er sprake van een tikfout. Volgens de website van het <a href=" http://www.rhc-eindhoven.nl/artikel/966/De-bollen-van-Quist" target="_blank"> Regionaal Historisch Centrum Eindhoven</a> wegen de bollen 60 ton per stuk. Het verhaal is intussen aangepast, zoals je kunt zien.
Albert Ketelaars
zei op 23 november 2016 om 23:05
@Bert Booden en @Paul Huismans. De bol werd ZONDER de 500 ton water gehesen. Zij waren uiteraard leeg. De wanddikte van de bollen is 10 mm, in verhouding dunner dan een eierschaal. In de bol zit een grote draagconstructie de zgn. "spinnekop". De bol met draagconstructie woog 60 ton. De eerste bol werd in ochtendmist gehesen en op mijn foto's was maar weinig te zien.
Paul Huismans
bhiczei op 24 november 2016 om 12:22
@Albert Ketelaars. Dank voor de aanvulling. Zo wordt het helemaal duidelijk.
Met vriendelijke groet
Deze opvallende watertoren staat bijna op dezelfde plek als zijn voorganger, die in 1970 is afgebroken. Deze 
De constructie die Quist ontwierp, bestond uit drie grote stalen bollen met elk een opslagcapaciteit van 500.000 liter water. Daarmee was de nieuwe Eindhovense watertoren veruit de grootste van heel Nederland. Die enorme capaciteit was nodig om een nieuwe watertoren nog bestaansrecht te geven. Want in deze jaren begon het proces van het buiten gebruik stellen van watertorens, omdat ze meestal niet meer in staat waren aan de groeiende vraag te voldoen. Je kunt achteraf concluderen, dat dit bijzondere staaltje van watertorenarchitectuur eigenlijk de laatste stuiptrekking van het hele fenomeen watertorens is geweest.
Wim Quist heeft veel bekende bouwprojecten op zijn naam staan. In Noord-Brabant ontwierp hij het hoofdkantoor van de CSU in Breda en was hij verantwoordelijk voor de uitbreiding van het Noordbrabants Museum, eind jaren ‘80. Van 1968 tot 1975 was hij hoogleraar aan de TU Eindhoven en van 1975 tot en met 1979 Rijksbouwmeester.
