Hallo Hans,

Ik bespeur enkele te snel getrokken veronderstellingen in je berichten.

de Aquis = inderdaad een verlatijnsing van de plaatsnaam Aken.
Dat etiketje pas enkel en alleen bij heer en meester Gerlach van Ghemert, o.a. kanunnik te Aken en zijn broer heer Emont van Ghemert, o.a. kanunnik te Aken, zonen van Jan Elien en jonkvrouw Beel van Ghemert. Dat etiketje mag dus niet op het hele gezin Elien-van Ghemert geplaatst worden. Verwaandheid is iets van alle tijden. Je ziet in deze en latere tijden dat personen die wat gestudeerd hadden hun achternaam gingen verlatijnsen. Ten opzichte van Den Bosch was Aken destijds een veel voornamere stad. Die twee priesterzonen waren kanunnik in Aken vandaar dat ze zich op momenten ook lieten voorstaan dat ze “van Aken” kwamen, dat Aken hun thuisbasis was.

Ayken is een koosnaam voor de naam Adriaan. Ayken wordt ook als Aijke/Aijen geschreven. Omdat het een voornaam was werd het ook als patroniem gebruikt. Patroniemen kunnen na 1-2 generaties snel verstenen tot “achternaam”. Zodoende zie je rond 1300 twee zonen genaamd Jan en een Arnt van een Aijken en van een Hilla (Hillegont) van Anscot. De kinderen van zowel Jan als Arnt gaan als Aijkens door het leven, al dan niet vergezeld van hun vaders patroniem Jan of Arnt.

Over het familiewapen van deze tak Van Ghemert hoef ik niet in herhaling te vallen van wat ik en anderen al hebben geschreven en gepubliceerd.

Willem Eelkens, vermeld 1346-1370, schepen 1366 en 1370, behoorde tot een vleeshouwersfamilie die als familiewapen een staande gekroonde leeuw voerde met een dwarsbalk met een kruisje midden daarop. Willem is een zoon van een Elyas genaamd Eleken vleeshouwer (dood voor 1346). Hij heeft een aantal broers en zussen en neven maar hoe dat nu precies in elkaar zit moet nog een keer uitgezocht worden. Het familiewapen is echter totaal anders dan dat van de Bosche Van Ghemert tak.

>> de 3 voornamen van Jenneke nl. Johanna Jan Emont. <<
Dit is wat gek verwoord en snap ik niet.
Johanna (in de volksmond Jenneken genaamd) had maar één voornaam (Johanna) en ze was dochter van Jan Emonts zn van Ghemert, + voor 1368, hertogelijk leenman voor het leengoed Vroonhoven te Son. Jan van Ghemert “van Zonne” had meerdere kinderen: Emont, Johanna, Jan en Lodewijk. Johanna zal bij de erfdeling het vaderlijke leengoed geërfd of gekocht hebben. Ze staat in ieder geval in het Spechtboek (van 1374 -> ) ingeschreven als “leenman” voor het goed Vroonhoven.

In 1312 werd in de hertogelijke kanselarij een aanvang gemaakt met het schriftelijk registreren van de nieuwe leenverheffingen van de hertogelijke leengoederen, zoals die zich voordeden. Dat eerste leenboek noemt men het Casselboek dat tot dik 1350 werd volgeschreven. Vóór 1312 zullen er ongetwijfeld leenverheffingen bij opvolging van overleden vaders, broers, ooms, of door koop, zijn geweest, maar die werden niet op schrift gesteld. In 1312 is dus voor wat Brabant betreft de “bureaucratie” begonnen. Feitelijk mag je alleen stellen dat voor wat het goed Vroonhoven te Son betreft, Emont van Ghemert, zoon van Emont, heer van Ghemert, de eerste geregistreerde leenman was.

De vorige leenman kan goed de moeder van Emont zijn geweest. Haar voornaam is niet bekend maar kan goed [Aleijt] geheten hebben. Deze voornaam zien we terug bij haar oudste kleindochter, de dochter van Dirk II van Ghemert. Omdat haar naam een beredeneerde gis is en niet verder te onderbouwen valt, plaats ik haar naam tussen hypothetische [haakjes]. Deze moeder zal hoogstwaarschijnlijk uit de familie Rover (van Anscot) stammen. Deze familie was namelijk behoorlijk gegoed in Sint Oedenrode, Son en Breugel en omgeving. Bij haar huwelijk zal het hertogelijke leengoed Vroonhoven en de helft van de tienden van Son (“die Hoever Tyende”) als huwelijksgift hebben meegekregen. Omdat het aannemelijk is dat vader Emont, heer van Gemert, al in of vóór 1293 is overleden en omdat we weten dat het leen pas ergens na 1312 is verheven, lijkt het me waarschijnlijk dat moeder [Aleijt] Rover (van Anscot) de voorafgaande leenman is geweest. Zij zal dan ergens na 1312 zijn overleden waarna haar jongere zoon Emont het Sonse leen toebedeeld heeft gekregen en bij het hertogelijk leenhof te Brussel zal hebben verheven.

Dag allemaal, ik heb de discussie inhoudelijk niet gevolgd, maar kan wel melden, dat studiezaalbezoek bij het BHIC - op afspraak - wel weer tot de mogelijkheden behoort. Zie: https://www.bhic.nl/over-ons/dienstverlening-in-coronatijd

Dat geldt even zo voor de studiezaal van Erfgoed 's-Hertogenbosch (voormalige stadsarchief). Zie: https://www.erfgoedshertogenbosch.nl/actueel/studiezaal-open-op-afspraak

Beste Hans. Ik heb via jouw link naar de Bossche schepenen gekeken. Er komt alleen een Willem Eelkens in voor. Dus heb ik even naar het tijdschema rond 1310 gekeken. Wat mij opviel en ik nu dus aan het onderzoeken ben, is de naam Jan van Ayken (Jan van Aken - De Aquis). Denk aan: De kinderen van Jan Elias en Beel worden steeds Van Gemert genoemd, naar hun moeder. Zij dragen echter niet het familiewapen van de Heren van Gemert, maar een wapen van keel met daarop drie hanen van goud. Waarschijnlijk het wapen van vader Jan Elias. Soms worden de nakomelingen niet alleen met de naam Van Gemert aangeduid, maar met de alias De Aquis (Van Aken). Twee priesterzonen werden kanunnik in Aken. Wellicht was Jan Elias afkomstig uit die stad. Of niet.
Verder vond ik in het schepenregister: 1316.02.12 (THG 93a)
Jan Dicbier jr.
Jan z.v. Ayken. Twee kunnen meer ontdekken dan één, dus ik kan elke hulp gebruiken die ik kan krijgen. Binnenkort kan ik het BHIC hier mee lastig vallen.
Blijf met mij mee denken Hans. Avast bedankt, Hans

Ik bedoel: Petrus van Vroonhoven (ca 1490 - ?????) x Ida van den Lach.

Beste Hans. Ik ga helemaal met je mee wat betreft Emont, zoon van Emont heer van Gemert, als eerste leenman van het goed Vroonhoven. Ook gezien de 3 voornamen van Jenneke nl. Johanna Jan Emont. Elyas laat ik zonder meer vallen, want hij is in geen enkel opzicht interessant voor mij. Er is een schepenzegel van Jan Eelkens, maar daar kan ik nog niet bijkomen. De toegang tot de fiches en de bibliotheek is nog gesloten. Ik wacht het schepenzegel van Jan Eelkens af, voordat ik connectie ga zoeken bij andere families, waaronder Hanegraaf, Woudenberg, Utrecht en nog enkele. Of Mabelia actief leenheer is geweest, weet ik niet, maar zij is wel de zus van Jan Emonts, 2e leenheer van Vroonhoven. Ik mis ook nog een paar (van Gemert) van Vroonhovens. Vanaf Jan (ca 1393-1444), zoon van Johanna en Aart van der Venne tot Petrus van Vroonhoven (ca 1390-????). Ik zal blij zijn als ik de fiches kan gaan bestuderen.

Voor de Bossche schepenen kan ik verwijzen naar:
http://www.bossche-encyclopedie.nl/bronnen/schepenen%20(1230-1629)/1230-1629.1.htm?p1=../_index.1.htm?title=Bronnen&t1=Bronnen&title=Schepenen%201230-1629

De 3 hanen is iets wat je met de familie Hanegreve/Hanegraaf mag associëren. Begin 14e eeuw en vroeger is de informatie over dat geslacht schaars. Een Elyas is niet bekend van het beetje wat we weten. Het zal derhave een onbeantwoorde vraag blijven waar Elyas vandaan komt en hoe ze aan hun familienaam zijn gekomen.

Wat ik graag wil weten is of Jan Elyen/Eelkens ook schepen was in Den Bosch. Elyas Gewandsnijder in ieder geval wel en ook de zoon van Jan en Mabelia was schepen. Maar ik kan van Jan Eelkens geen wapenschild vinden en dat zou ik bjizonder interessant vinden. Waar komen die 3 hanen vandaan. De zoon van Mabelia heeft aan een oorlog deelgenomen met een schild met 3 stappende gouden hanen op een rood veld. Ook in het schepenboek staat zijn naam bij dat wapenschild en ook de naam van diens zoon Jan Jans van Gemert.

Het is twijfelachtig of Elias Pannicida (ook wel Elyas Gewandsnijder genoemd), wel de vader is van Jan Elyen/Eelkens die met jonkvrouw Bele (Mabilia van Ghemert huwde. Elias, + na 1344, heeft in 1331 namelijk een ander familiewapen (vair met leeg schildhoofd) als het nageslacht van Jan Elien, + voor 21-9-1344. Het nageslacht voerde 3 stappende gouden hanen op een rood veld (zie artikel en/of wapenboeken ILVBroederschap van DB). Verder kan opgemerkt worden dat Elias gewandsnijder was en Jan Elien een vleeshouwer (terugvermelding uit 1402/03).

Jonkvrouw Mabelia is gezien een zoon met naam Emont en de benaming Van Gemert bij haar nageslacht waarschijnlijk een dochter van Emont van Gemert heer Emonts zn. Het geboortejaar ca.1305 voor haar (in het artikel) zou ik zelf beter als ca. 1310 willen schatten. Het huwelijksjaar voor Dirk (Diederik) heer Emonts oudste zoon wordt door mij op ca. 1305 ingeschat. Zijn jongere broer - gezien zijn voornaam wellicht de derde - zal denk ik eerder rond 1310 gehuwd zijn.

Het is wellicht muggenzifterij maar feitelijk kun je slechts stellen dat Emont heer Emont van Gemerts slechts de oudst bekende hertogelijk leenman voor het goed Vroonhoven zal zijn geweest. Het vererfde op Emonts zoon Jan van Gemert en verder op diens dochter Johanna gehuwd met Aart van den Venne.

Emont van Gemert, heer van Gemert had 6 kinderen, zijn zoon Emont werd eerste leenheer van het goed Vroonhoven en ook zijn zus Mabelia werd leenheer.

Onderstaande link zal veel duidelijk maken over Mabelia. Groeten Hans

https://www.heemkundekringgemert.nl/wp-content/uploads/2019/06/GH-2018-02-Gemertse-voorouders-Willem-Alexander.pdf

Beste Willem,

Ik heb het betreffende stuuk nagelezen, delen ervan waren mij reeds bekend, en het geeft niet veel meer informatie prijs over hetgeen ik tijdens mijn onderzoek tegen kwam.
0ver de door mij gezochte Jonkvrouw Bele (Mabilia van Ghemert tast ik nog in het duister.

Ik kwam wel een Edmondus Willems van Gemert, geb. ca. 1180, tegen, er zou gesteld worden dat hij een dochter had die met Gevardus van Baeckel was. gehuwd. Alleen de tijdlijn met Mabelia en deze vroege van Gemert is te groot.

MvG

Dank je Willem,

Heb het gevonden online over o.a. Gherlacus de Ghemert. Zal dit op mijn gemak doornemen. Ghelecus wordt vermeld dat hij voor 1431 is overleden, docht kort na 1425, gezien hij in 1425 nog wordt genoemd, maar hierna niet meer.

Mvg
Alex

zie ook Bossche Encyclopedie over Gherlacus de Ghemert.

m.v.g.