skip naar content skip naar hoofdnavigatie spring naar service navigatie
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic
Menu
sluit
Hualp nodig?

Chat is online op maandag t/m vrijdag van 10.00 - 16.00 uur en van 19.00 - 22.00 uur.

Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag stellen via e-mail of WhatsApp: 06-12887717 (alleen berichtjes)

Meer informatie over de chat-service? Klik hier

Online op dit moment

Stel je vraag

Lisette Kuijper
Lisette Kuijper Bhic

Archieven

200 Familie van Lanschot, 1294 - 1982

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Historisch overzicht
Algemeen
Politiek
Economie
De Van Lanschots als kooplieden
Boekhouding
Maatschappelijke positie van de Van Lanschots
200 Familie van Lanschot, 1294 - 1982
Inleiding
Historisch overzicht
Maatschappelijke positie van de Van Lanschots
Voor een korte levensbeschrijving van de verschillende leden van het geslacht Van Lanschot wordt verwezen naar de kopnoten in de inventaris in de rubriek 'Stukken betreffende hun persoonlijk leven en hun functies'.

Tot aan de Bataafse omwenteling waren de Van Lanschots, als katholieke Brabanders, uitgesloten van bestuursfuncties. Een van de weinige functies die wel bekleed mochten worden, was die van blokmeester. 's-Hertogenbosch kende sedert 1471 blokmeesters. Zij maakten geen deel uit van het stedelijk bestuur, maar hadden desondanks veel gezag. Hun belangrijkste taak was de armenzorg in hun wijk (blok) te organiseren waarvoor zij middelen ter beschikking hadden. Daarnaast waren zij ook belast met de volkstelling, schatting van de huizen voor de belasting en de zorg voor de watervoorziening, blusmiddelen en nachtlantaarns. De blokmeesters werden door de voornaamste burgers in de wijk gekozen. *  De eerste Van Lanschot die zich in 's-Hertogenbosch vestigde, Cornelis (1711-1789), was blokmeester van het blok van de Markt.

Pas aan het einde van de achttiende eeuw werden de mogelijkheden voor de Van Lanschots zich in het maatschappelijk leven te profileren ruimer. Met de opkomst van de patriottische beweging in Nederland groeien ook in de generaliteitslanden de mogelijkheden om zich op het maatschappelijk vlak te bewegen. Zo kwamen de oude schuttersgenootschappen weer tot leven. Zowel Godefridus (1743-1799) als zijn zoon Franciscus (1769-1838) maakten enige tijd deel uit van het schuttersgenootschap van de Colveniers. Vader en zoon behoren ook tot de oprichters van de patriottisch gezinde Vaderlandsche Sociëteit.
Met de komst van de Fransen in 1795 kwam er definitief een einde aan de achterstelling van de katholieken. De eerste Van Lanschot die met volle teugen genoot van de mogelijkheid bestuursfunkties te bekleden was Franciscus Antonius Augustinus van Lanschot. Tot aan zijn dood in 1851 bekleedde hij tal van bestuursfunkties zowel op gemeentelijk als op departementaal en na 1813 op provinciaal niveau. Gedurende de gehele negentiende eeuw zien we leden van het geslacht Van Lanschot sleutelposities innemen in Brabantse bestuurscolleges. De familie Van Lanschot voelde zich nauw verbonden met het katholicisme. Dat blijkt onder andere uit de goede relaties met de geestelijkheid en de materiële steun die wordt gegeven aan katholieke organisaties en kerken. Huwelijken werden bij voorkeur gesloten met leden uit gegoede katholieke geslachten zoals Van Rijckevorsel uit 's-Hertogenbosch, Oomen uit Breda, Fuchs en Van der Kun uit Rotterdam.
In de negentiende eeuw behoorden de Van Lanschots tot de bestuurlijke en financiële elite van Brabant. Zij genoten veel aanzien en lieten zich ook graag zien in de vele Bossche sociëteiten en genootschappen. *  Trefpunt van elite en burgerij in 's-Hertogenbosch was de afdeling van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen, die in 1819 was opgericht en waarin Augustinus Cornelis (1794-1874) zich van meet af aan actief betoonde.
Een ander belangrijk trefpunt van de elite waren de vergaderingen van het in 1837 opgerichte Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant. Met name Franciscus Augustinus Josephus (1833-1903) was hierin actief. Het genootschap organiseerde regelmatig lezingen over culturele, historische, economische en politieke onderwerpen. Het genootschap schreef onder andere een prijsvraag uit met als onderwerp een restauratieplan te ontwerpen voor de Sint-Jan. Op 26 oktober 1858 werd door de bisschop een 'Commissie voor de uitwendige herstelling van de Sint-Jan' opgericht. Hiervan was Franciscus A.J. van Lanschot lid. Onder leiding van architect Veneman werd in 1860 met de restauratie van het Noorderportaal begonnen.
Verschillende leden van het geslacht Van Lanschot hebben deel uitgemaakt van de zeer exclusieve Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. De broederschap dateert van 1318 en is verbonden aan een kapel in de Sint-Jan. Sinds 1642 bestaat zij uit 18 katholieken en 18 protestanten. Met name de Maria-verering is sindsdien geleidelijk verloren gegaan. Ongeschreven regel om tot de broederschap toegelaten te worden was dat men geen inkomsten verwierf uit kleine handel of arbeid. Verder was enige maatschappelijke welstand vereist.

Veel minder exclusief waren de herensociëteiten waarvan 's-Hertogenbosch er een aantal heeft gekend. Binnen deze sociëteiten vond het informele verkeer van de elite plaats. De oudste Bossche sociëteit was De Harmonie (1763), gevolgd door De Vaderlandsche Sociëteit (1786), en het daarvan in 1789 afgescheiden Amicitia. In 1809 werd de Nieuwe Sociëteit gevormd die in 1821 werd omgedoopt tot De Zwarte Arend, en in 1895 het predikaat 'alleen voor katholieken' kreeg. In 1826 werd de sociëteit De Unie en in 1828 Het Casino gesticht. Enkele sociëteiten kenden religieuze exclusiviteit zoals De Katholieke Kring (1867). In de negentiende eeuw waren verscheidene leden van het geslacht Van Lanschot lid van de sociëteiten Amicitia, Het Casino en De Zwarte Arend.
Samengevat kan worden geconcludeerd dat de Van Lanschots zich in de negentiende eeuw bevrijd hebben van de beperkingen waaraan zij in de periode voor 1795 waren onderworpen en op alle fronten van het maatschappelijk leven in 's-Hertogenbosch en Noord-Brabant een vooraanstaande rol hebben gespeeld.
Maurick
Geschiedenis van het archief en inventarisatie
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen
Inventaris

Kenmerken

Datering:
1294-1982
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch
Openbaarheid:
Deze toegang bevat een of meer stukken die tot 1 januari 2300 niet zonder meer openbaar zijn.
Het precieze jaar van openbaarheid kun je per inventarisnummer vinden.

Bij vragen kun je contact opnemen met het BHIC.