Oordeel zelf: tussen 1825 en 1831 trok er onder verantwoordelijkheid van de Gouverneur een flink aantal taxateurs of schatters door de hele provincie om alle gebouwde en ongebouwde eigendommen van een waardering te voorzien ten behoeve van de nieuwe grondbelasting die de regering wilde gaan instellen. Het vaststellen van de belastbare opbrengst was logischerwijze een van de meest heikele onderdelen van het hele kadaster- en belastingplan.
De taxateurs begonnen met het maken van een beschrijving van iedere gemeente. Zie hier wat ze over Sambeek te melden hadden in hun Tabel van Klassificatie der Grond-Eigendommen.
Algemeen
Ligging
De gemeente Sambeek ligt op vier uur en een kwartier lopen ten zuiden van de stad Grave en op een kwartier lopen ten zuiden van Boxmeer. Grave is hoofdplaats van het arrondissement en Boxmeer is hoofdplaats van het kanton waar Sambeek onder valt.
Aangrenzende gemeente
Sambeek grenst ten noorden aan Oploo en Boxmeer, ten oosten aan Bergen (Limburg) en Vierlingsbeek, ten zuiden ook aan Vierlingsbeek en aan Bakel en ten westen aan Oploo.
Rivieren en beken
De rivier de Maas stroomt langs het oostelijk gedeelte van Sambeek. Door overstroming worden de hooilanden langs de Maas bemest.
De beken in deze gemeente zijn van weinig belang, zij drogen in de zomer meestal op en drijven geen machines aan.
Grote en buurtwegen
De grote weg van Grave naar Venray loopt door Sambeek van het noorden naar het zuiden. Er zijn twee buurtwegen die goed onderhouden worden en het gehele jaar te gebruiken zijn.
Reliëf
Het landschap is over het algemeen vrij vlak.
Vruchtbaarheid van de grond
De grond is over het algemeen van een goede kwaliteit en zij wordt goed bebouwd in grote, middelbare en kleine percelen.
Een gedeelte van de heidegronden wordt gebruikt om vee te weiden, een ander gedeelte schijnt voor ontginning geschikt te zijn. Maar het grootste gedeelte van de heidegronden is daarvoor ongeschikt.
Landbouwproducten
De belangrijkste landbouwproducten zijn rogge, tarwe, gerst, haver, klaver, aardappelen, erwten en hooi. Het hooi wordt enkel in Sambeek verbruikt.
Voor eigen gebruik telen de landbouwers ook nog wat groenten en vlas.
Er zijn maar weinig schaarbossen in deze gemeente.
Paardenfokkerij en vee
De paarden worden gefokt ten behoeve van de landbouw. Het aantal hiervoor is echter niet voldoende. Het aantal gefokte runderen is wel voldoende.
Er zijn enkele schaapskudden, waarvan de grootste uit 50 en de kleinste uit 25 schapen bestaat.
Nijverheid
De enige tak van nijverheid voor de inwoners is de landbouw. Er wordt slechts handel gedreven in landbouwproducten, eieren, boter en andere producten ten dienste van de inwoners van de dichtsbijzijnde marktplaats.
Gebouwde eigendommen
De gemeente bestaat uit haar hoofdplaats, die aan de noordkant van het grondgebied ligt aan de weg van Boxmeer naar Vierlingsbeek, en uit het gehucht Mullem, dat aan de zuidkant ligt.
De hoofdplaats bestaat uit ongeveer 74 huizen die min of meer goed gebouwd zijn. Het gehucht Mullem bestaat ook uit redelijk goed gebouwde huizen voor landbouwers.
De woningen die tot de twee buitenklassen behoren zijn grote, goed gebouwde en ingerichte gebouwen. De woningen van de eerste vier klassen zijn vrij groot, goed gebouwd en onderhouden, terwijl de overige zes klassen al naargelang hun indeling, minder ruim, comfortabel en onderhouden zijn.
Bevolking
Er wonen 1.168 mensen in deze gemeente.
Ongebouwde eigendommen
Landbouwgronden
De bouwlanden zijn onderverdeeld in 5 klassen.
De 1e klasse bestaat uit een lichte bruine zandgrond vermengd met kleiaarde, met een diepte van 4 decimeter. Zij is gelegen op een vochtdoorlatende zandgrond en is geschikt voor het telen van zomer- en wintervruchten. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
De 2e klasse bestaat uit een lichte bruine zandgrond vermengd met een weinig kleiaarde. De pootaarde is 4 decimeter diep. Zij is gelegen op een leemachtige, vochtdoorlatende zandgrond en is voornamelijk geschikt voor de teelt van rogge. Geschatte waarde per bunder is ƒ 28,00.
De 3e klasse bestaat uit een donkergrijze zandgrond, waarvan de pootaarde van 3 decimeter diep rust op een geel vochtdoorlatend zandbed. De grond is voornamelijk geschikt voor de teelt van rogge. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
De 4e klasse bestaat uit een schrale, grijze zandgrond met een diepte van 3 decimeter, gelegen op een geelachtige vochtdoorlatende ondergrond. De grond is geschikt voor de teelt van rogge en gedeeltelijk voor de teelt van zomervruchten. Geschatte waarde per bunder is ƒ 12,00.
De 5e klasse bestaat uit schrale zandgronden en kortgeleden ontgonnen heidegronden, die alleen door zware bemesting vruchtbaar kan worden gemaakt. Geschatte waarde per bunder ƒ 4,00.
Moestuinen
Deze zijn verdeeld in 2 klassen.
De tuinen van de 1e klasse liggen in de kom van de gemeente op de beste gronden. De aard- en boomvruchten worden in deze tuinen zorgvuldig geteeld. Geschatte waarde per bunder is ƒ 53,00.
De tuinen van de 2e klasse liggen op minder goede grond dan die van de 1e klasse. Ze dienen alleen voor de teelt van grove groenten voor eigen gebruik van de landbouwer. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
Boomgaarden
Deze zijn in 3 klassen verdeeld.
1e klasse: Bestaat uit kleine boomgaarden bij de woningen. Ze liggen op goede, met gras begroeide, grond. De boomgaarden zijn regelmatig beplant met goed groeiende appel-, peren-, noten- en andere vruchtbomen.
Geschatte waarde per bunder is ƒ 53,00.
2e klasse: Dit zijn onregelmatig beplante boomgaarden in de buurt van de woningen. Ze liggen op minder goede, met gras begroeide, gronden dan die van de 1e klasse. De vruchtbomen groeien langzamer. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
3e klasse: Bestaat uit zeer schrale zandgrond, onregelmatig beplant met langzaam groeiende vruchtbomen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
Hooilanden
Alle hooilanden liggen aan en langs de rivier de Maas. In de winter worden ze geheel of gedeeltelijk door de Maas overstroomd en bemest. Alle hooilanden zijn omgeven door heggen.
Ze zijn in 4 klassen verdeeld.
De 1e klasse ligt voor het grootste gedeelte langs de Maas en bestaat uit goede kleigrond met een diepte van 4 decimeter. Die deklaag ligt op minder goede kleigrond en levert veel, zeer goed en gezond, gras op. Geschatte waarde per bunder is ƒ 65,00.
De 2e klasse bestaat ook uit een goede kleigrond met een diepte van 3 à 4 decimeter, gelegen op een minder goede kleigrond. Zij levert een goed soort gras op, maar minder overvloedig dan de 1e klasse. Geschatte waarde per bunder is ƒ 55,00.
De 3e klasse bestaat uit minder goede kleigrond van 3 decimeter diep, gelegen op een kleiachtige zandgrond. Zij levert veel gras op, maar minder gezond dan de vorige klasse. Geschatte waarde per bunder is ƒ 40,00.
De 4e klasse is de minste; zij bestaat uit kleigrond van gemiddelde kwaliteit, met een diepte van 2 à 3 decimeter, gelegen op een leemachtige zandgrond. Deze gronden zijn over het algemeen laag gelegen en leveren veel gras op van middelmatige kwaliteit. Dit gras is zeer geschikt voor de paarden en voor de jonge runderen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 25,00.
Weilanden
De weilanden liggen aan of in de buurt van de woningen en hebben goede bemesting nodig. Zij worden slechts door de regen vochtig gehouden. De weilanden zijn verdeeld in 4 klassen.
De 1e klasse bestaat uit een donkergrijze zandgrond met een diepte van 3 decimeter, gelegen op een geel zandbed. Zij levert veel en gezond gras op. Geschatte waarde per bunder is ƒ 28,00.
De 2e klasse bestaat uit een grijze zandgrond van 3 decimeter diep, gelegen op een leemachtig zandbed. Zij levert gezond, maar minder, gras op. Geschatte waarde per bunder is ƒ 20,00.
De 3e klasse heeft ook een grijze zandgrond van 2 à 3 decimeter diep, gelegen op een geel vochtdoorlatend zandbed. Zij levert weinig, maar vrij gezond, gras op.
Geschatte waarde per bunder is ƒ 12,00.
De 4e klasse, de minste, bestaat uit heidegronden, die ondanks zware bemesting weinig gras opleveren, zij het van redelijke kwaliteit. Geschatte waarde per bunder is ƒ 4,00.
Hakhout
De schaarbossen zijn in 3 klassen verdeeld.
De 1e klasse is samengesteld uit goed groeiend eiken- en beuken schaarhout, gelegen op voor deze beplanting geschikte grond. Het hout wordt om de 6 à 7 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 14,00.
De 2e klasse is redelijk beplant met redelijk groeiend eiken schaarhout, gelegen op voor die beplanting minder geschikte grond dan die van de 1e klasse. Het hout wordt om de 7 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
De 3e klasse bestaat uit zeer onregelmatig beplant, traag groeiend eiken-, berken- en ander schaarhout. Ze is gelegen op heidegrond. Het hout wordt om de 8 à 9 jaar gehakt. Geschatte waarde per bunder is ƒ 3,00.
Dennenbos
De 1e klasse bestaat uit vrij goed groeiende dennenbomen, vrij regelmatig beplant en gelegen op een voor die beplanting geschikte grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 10,00.
De 2e klasse bestaat uit jong, regelmatig beplant dennenbos met langzaam groeiende bomen, gelegen op voor die beplanting geschikte grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 6,00.
De 3e klasse bestaat uit heidegronden, ongelijk beplant met langzaam groeiende dennenbomen. Geschatte waarde per bunder is ƒ 2,00.
Opgaand geboomte
1e klasse: Regelmatig bezet met redelijk groeiende eikenbomen, gelegen op voor die beplanting redelijk geschikte grond. Geschatte waarde per bunder is ƒ 8,00.
Heide
De heidegronden zijn verdeeld in 3 klassen.
1e klase: Dit zijn de heidegronden die voor een gedeelte bestemd zijn voor het weiden van vee. Geschatte waarde per bunder is ƒ 2,00.
2e klasse: Dit zijn heidegronden die vanwege hun ligging en samenstelling voor ontginning geschikt zijn. Geschatte waarde per bunder is ƒ 1,00.
3e klasse: Dit zijn heidegronden die vanwege hun ligging en samenstelling niet geschikt zijn voor ontginning. Geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Water als omliggend land
Deze wateren dienen niet tot vermaak en zijn geschat per bunder op ƒ 20,00.
Water
De 1e klasse bestaat uit waterplassen in de heide, zonder opbrengst. Geschatte waarde per bunder is ƒ 0,25.
Visserij op de rivier de Maas
De visserij op de Maas is, voor zover het tot het grondgebied van Sambeek behoort, geschat per bunder op ƒ 15,00.
Gebouwde eigendommen
Brouwerijen
In Sambeek zijn twee brouwerijen, die beide door de eigenaren zelf worden uitgebaat. Een van de brouwerijen is kadastraal gelegen op sectie C 165. Het is een ruim gebouw, met een ketel ter grootte van 11 vaten, een roerkuip ter grootte van 13 vaten, een geilkuip, een koelbak en een mouterij. In 1829 is in deze brouwerij 130 vaten bier gebrouwen.
De andere brouwerij is kadastraal gelegen op sectie C 190. Het is een klein en goed onderhouden gebouw, met een ketel ter grootte van 23 vaten, een roerkuip met een grootte van 14 vaten en 71 kannen en een koelbak. In 1829 is in deze brouwerij 706 vaten bier gebrouwen.
Geschatte huurwaarde van beide brouwerijen afzonderlijk is ƒ 30,00.
Looierijen
De looierij in Sambeek is vrij klein en kadastraal gelegen op sectie C 103. De eigenaar is I. Martens uit Sambeek. Zij bevat twee looikuipen, een laafkuip en een kalkput. Geschatte huurwaarde is ƒ 8,00.
Pottenbakkerij
De pottenbakkerij is gelegen in het gehucht Mullem en is een klein gebouw met een oven en een stookgat. Geschatte huurwaarde is ƒ 14,00.
Windkorenmolen
Dit is een houten standaardmolen, gelegen ten zuiden van het dorp. Zij bevat twee paar stenen die niet gelijktijdig kunnen werken. De molen verkeert in goede staat van onderhoud. De eigenaar M. Diels heeft de molen zelf in gebruik. Geschatte huurwaarde is ƒ 400,00.
Huizen
De huizen zijn verdeeld in 2 buitenklassen en 10 gewone klassen. Ze worden over het algemeen door de eigenaren zelf bewoond. Er is geen informatie bekend over eventuele verhuringen van huizen. Hierdoor zijn de huizen gerangschikt volgens de huurwaarde die daaraan, gezien hun grootte, het comfort en de staat waarin het huis zich bevindt, kon worden toegekend.
De 1e buitenklasse is het huis dat toebehoort aan M. Zwarts uit Sambeek. Het is een zeer groot herenhuis met twee verdiepingen. Het huis wordt gebruikt als boerderij en is kadastraal gelegen in sectie B931. Het huis heeft een huurwaarde van ƒ 105,00.
In de 2e buitenklasse en de 1e klasse van het gewone tarief vallen ruime, goed gebouwde en onderhouden herenhuizen, gelegen in het dorp. Representatief voor de 2e buitenklasse (huurwaarde ƒ 75,00) is sectie B53, eigendom van W.G.H. Halverhout. In de 2e buitenklasse vallen in totaal 2 huizen.
Representatief voor de 1e klasse van het gewone tarief (huurwaarde ƒ 63,00) is sectie C191, eigendom van W. van Leeuwen. In de 1e klasse vallen in totaal 2 huizen.
In de 2e, 3e en 4e klasse van het gewone tarief vallen grote, redelijk goed gebouwde en onderhouden huizen van voorname landbouwers, winkeliers en ambachtslieden.
Het huis van de 2e klasse (huurwaarde ƒ 54,00) is sectie C181, eigendom van L. Vink.
Representatief voor de 3e klasse (huurwaarde ƒ 45,00) zijn sectie B871, eigendom van R. van den Bosch en sectie C184, eigendom van de weduwe van R. Huibers. In de 3 klasse vallen in totaal 4 huizen.
Representatief voor de 4e klasse (huurwaarde ƒ 36,00) zijn sectie C99, eigendom van L. Smits en sectie C115, eigendom van A. Krouwers. In de 4e klasse vallen in totaal 10 huizen.
In de 5e en 6e klasse vallen grotendeels de voornaamste huizen van landbouwers. Ze liggen verspreid door de gemeente. Representatief voor de 5e klasse (huurwaarde ƒ 27,00) zijn sectie C43, eigendom van de weduwe van W. Staaijmans en sectie C527, eigendom van M. Diels. In de 5e klasse vallen in totaal 16 huizen.
Representatief voor de 6e klasse (huurwaarde ƒ 21,00) zijn sectie A321, eigendom van de weduwe van R. Bekskens en sectie C34, eigendom van I. van Dijk. In de 6e klasse vallen in totaal 18 huizen.
In de 7e en 8e klasse vallen woningen van minder gegoede landbouwers en ambachtslieden.
Representatief voor de 7e klasse (huurwaarde ƒ 15,00) zijn sectie A195, eigendom van domeinen, sectie B163, eigendom van W. Ketelaar en sectie C546, eigendom van Th. Rutten. In de 7e klasse vallen in totaal 59 huizen.
Representatief voor de 8e klasse (huurwaarde ƒ 9,00) zijn sectie B900, eigendom van K. Fleskens en sectie C40, eigendom van de weduwe van P. Rutten. In de 8e klasse vallen in totaal 51 huizen.
In de 9e en 10e klasse vallen kleine huizen van de minst gegoede landbouwers, dagloners en van arme mensen. De huizen van de armen zijn meestal van rijswerk, met leem bestreken en slechts van één deur en venster voorzien. Representatief voor de 9e klasse (huurwaarde ƒ 6,00) zijn sectie A110, eigendom van J. Klaasen en sectie C49, eigendom van W. van Leeuwen. In de 9e klasse vallen in totaal 38 huizen.
Representatief voor de 10e klasse (huurwaarde ƒ 3,00) zijn sectie A106, eigendom van H. Hermse en sectie B208, eigendom van C. Smits. In de 10e klasse vallen in totaal 23 huizen.
Het totaal aantal getaxeerde huizen bedraagt 225.
Gedaan en gesloten te Den Bosch, 4 augustus 1831.
De schatter, I.M. du Bois
De controleur, P. L. de Geel
