Archieven

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)

Inleiding

Historisch overzicht

Verantwoording van de inventarisatie

Aanwijzingen voor de gebruiker i

Regesten

1 1134 (september 13 - 23)
Anno incarnationis 1134, indictione 12, anno vero regni
Lotharii 10, imperii vero eiusdem anno 2, episcopatus autem mei anno 7.
Andreas (van Kuyc), bisschop van Traiectum, oorkondt, dat Folcoldus van Berna, een vrij en rijk man, en zijn vrouw Bescela ter ere Gods langs hem ("per manus nostras") hebben opgedragen aan Rodbertus, abt van Insula B. Marie (Mariënweerd), Berna zelf, Masemunde, Erthepe in Tessandria, Altfurse en Merseberch; dat deze abt uit zijn kanunniken een nieuwe abt en confraters aan Berna heeft toegewezen en dit klooster ("ecclesia") onder het bestuur en gezag van hem, de bisschop, heeft gesteld, onder voorbehoud echter van het recht van correctie voor Rodbertus; waarna de bisschop het klooster vrijwaart van vordering en aan Berna de begrafenis en ziekenzalving van eigen mensen toestaat, alsook de olie ("zelf"?), zoals aan Mariënweerd werd toegestaan. Gedaan in het bovengeciteerde jaar, met de met name genoemde, Utrechtse getuigen: 5 proosten en dekenen, 9 kanunniken, 3 vrije mannen en 5 dienstlieden, waaronder de schout en de kastelein.

2 1148.
Everardus, abt van Berne, en prior Gerardus treden als getuigen op wanneer de abt van St. Truiden aan de inwoners van Herpt een eigen kerk vergunt.

3 Ca. 1157, 1160.
Jordanus, proost van B.Bonifacius in Traiectum, oorkondt, dat hij aan het klooster van Berne een hoeve, gelegen in Berne, wederom in cijns heeft uitgegeven; waarbij frater Giselbertus van dit klooster het cijnsgoed namens abt en convent heeft aanvaard.

4 1174.
Ernestus, deken, en het kapittel van de Martinuskerk in Seflica (Zyfflich) oorkonden, dat zij een jarenlang geschil met het klooster Berna aldus hebben beslecht, dat zij, op verzoek van Godefridus, bisschop van Traiectum, de achterstallige cijns van hun hoeve ("mansus") in Gala (Gaal) hebben kwijtgescholden, waarna het voortaan op S.Petrus-ad-Cathedram een cijns van 5 schelling zal betalen.

5 1175.
Wiricus, abt van S. Trudo (St. Truiden), oorkondt, dat ter beslechting van het geschil tussen hem en Hugo, de abt van Berna, aangaande de smaltiende aldaar, die hem niet betaald werd, deze smaltiende en de tiende van de uithof ("curtis") aan Berna in pacht worden gegeven tegen een 1/2 mark, te betalen op St. Trudodag.

6 1181.
Godescalcus, abt van Berna, treedt als getuige op bij een schenking van gunsten aan de kerk van Aalburg, die geincorporeerd is bij de abdij van St. Truiden, gedaan door de bisschop van Utrecht; samen met de andere getuigen, 4 proosten van Utrecht, de abten van Mariënweerd, St. Paulus te Utrecht, Egmond en St. Laurentius te Oostbroek, en nog 4 dekens van Utrecht.

7 1189
Anno 1189, regnantibus imperatore Fretherico et filio suo rege Henrico, Philippo archiepiscopo presidente.
Geerhardus, proost van Seflica, oorkondt, dat Everardus, abt van Berna, een hoeve in Lothe (Leuth) geruild heeft tegen een hoeve van de kerk van Seflica, die de uithof (van Berna) in Gala (Gaal) van zijn kerk in cijns had, en tegen een andere hoeve, die het convent (van Berna) te Mersberge in cijns had.

8 1196 (13 mei - 4 juni)
In die S. Servatii, apud villam que vocatur Orscot; apud castrum
Herpen, anno Domini 1196, imperatore Henrico, episcopo Leodiensi Alberto, Traiectensi auteur Baldwino, duce Brabantie Heinrico.
Albertus van Dinthere schenkt aan het klooster S. Maria in Berna alles wat hij bezit in de nabijheid van de uithof ("curia") Bernehese (in Heeswijk) aan akkers en de helft van het broekland, geheten Loesbruch, met vrij gebruik van wateren, weiden en bossen in Hesewich; aangezien deze goederen leengoed ("feodum") waren van Henricus van Kuc, die ze weer in leen had van de hertog van Lovanium (Leuven) (Hendrik I van Brabant) is dit geschied in twee fasen: op St. Servatius (13 mei) te Orscot heeft Albertus zijn vrijgoed ("allodium") in Medele (Meel) als ruil aan de hertog in leen gegeven, waarbij deze zijn rechten op de goederen te Bernhese aan het klooster heeft geschonken en ook zijn zaalhuis ("zala") in aanwezigheid van zijn zoon Albertus en van 6 met name genoemde getuigen; waarna (voor de dood van Balduinus, bisschop van Utrecht, waarsch. 4 juni) op het kasteel van Herpen Henricus en zijn zoon, samen met abt Everardus, deze goederen in Bernhese hebben ontvangen, in aanwezigheid van 8 met name genoemde getuigen.

9 (1198)
Datum Reate (Riéti); pontificatus nostri anno primo.
Paus Innocentius (III) stelt de abt van Premonstratum en alle andere abten en de kanunniken van de orde vrij van tienden uit hun eigen en door henzelf bewerkte bezittingen, tuin- en rijs-gronden, rijshout, beemden, weiden en visgronden evenals hun veevoedergewassen en novale gronden; dit tegen eventuele aanspraken van bisschoppen of hun officialen.

10 1200
Apud Dordrecht; indictione tertia.
Theodericus (Dirk VII), graaf van Hollandia, en zijn vrouw Aleydis (van Kleef) oorkonden, dat zij aan het klooster B. Maria in Berna uit hun cijns of ev. uit andere inkomsten in Dordrecht geschonken hebben een cijns van 2 mark, waarvan de ene tot nagedachtenis van zijn vader Florentius (III), en de andere tot aankoop van brood en wijn voor een dagelijkse mis tot eigen zieleheil.

11 (ca.1200)
In prefata ecclesia (Bernensi) super altare B. Marie.
Johannes (I), heer van Husden, oorkondt, dat hij met instemming van zijn zonen heer Arnoldus en Johannes, tot nagedachtenis van hem, zijn vrouw wijlen Aleydis, zijn ouders Arnoldus (I) en Justina en zijn voorgangers aan het klooster van Berna het privilege schenkt, om tolvrij door zijn gebied te varen en te trekken, er te kopen en te verkopen, en vrij te zijn van alle rechtsvordering; en dat hij dit privilege in tegenwoordigheid van het convent op het Maria-altaar heeft aangeboden.

12 (ca.1205).
Albertus van Kuc oorkondt, dat destijds ridder Albertus van Dinthere en ridder Almericus van Heswic op Bernhese (ook: Bernese) ieder hun goed ("curia") op hun vrijgoed ("allodium") met instemming van zijn vader Henricus van Kuc hebben geschonken aan het convent van B. Maria in Berne; de eerste zijn curia met het recht om het hout in het bos van Dinthere te gebruiken, de varkens er zonder tiendplicht te laten weiden en de gemene weiden te benutten; de tweede zijn curia met de helft van het Lozebruc; bij welke gelegenheid ook aan het convent het halve recht op de goederen van Ambersoye (Ammerzoden), verbonden aan deze curiae, is geschonken.

13 (voor 1217 [1207] oktober 21).
H(enricus), abt van Berne, verklaart tegenover de koning van Engeland, dat hij het huwelijk van graaf Lodewijk van Loon met Ada van Holland als wettig beschouwt.

14 1210
1210, Henrico abbate Bernensi.
Henricus, abt van Berne, wordt genoemd in de datering - naast de paus, de bisschoppen van Luik en Utrecht, de keizer, de hertog van Brabant en de graven van Gelre en Kleef - in een akte, waarin Jan van Heusden privileges verleent aan de geestelijkheid in zijn land, namelijk om bezit over te dragen en vrij te zijn van diensten.

15 1212
[1212, epacta 4, indictione 14].
H(enricus), abt van Berne, prior Arnoldus en subprior Theodericus treden als getuigen op bij het verdrag tussen Theodericus van Altena en Johannes van Heusden.

16 (1210-1216 dec. 5).
Arnoldus, abt van Berne, en prior Theodericus treden als getuigen op bij de schenking van 3 morgen land met een akker te Heimond bij Naaldwijk, gedaan door Aleidis, gravin van Holland, aan de Abdij van Mariënweerd.

17 1216 december 24
Rome apud S. Petrum; 8 kalendas januarii, pontificatus nostri anno primo.
Paus Honorius (III) beveelt aan de suffraganen van het bisdom Colonia en hun gelovigen, aan de elect van Colonia, aan de abten, prioren, dekenen, aartsdiakenen en andere prelaten in deze provincie, naar aanleiding van inbreuk op gegeven privileges - dit vooral op verzoek van abt en convent van Berna - dat zij die hun bezit, zaken of huizen, bij testament verworven, aantasten, alsook degenen die ondanks pauselijke indulten tegen hen een excommunicatie of interdict hebben uitgesproken, tenslotte ook degenen die van hen tienden afpersen - na een vermaning met brandende kaarsen - aldus moeten worden gestraft: clerici, kanunniken of monniken met suspendering van hun officie of beneficie, leken en clerici, die geweld gebruiken, met excommunicatie, en de dorpen ("ville"), waar het gestolen goed ligt opgeslagen, met een interdict.

18 1217 mei 18
Apud Husden; 15 kalendas junii.
Arnoldus, abt van Berne, en zijn medebroeders Waltherus en Fridericus, treden als getuigen op
bij het verlenen van vrijdom en belastingen door Jan van Heusden met zijn zoon Arnoldus aan Sibodo, proost [van St. Adelbertus] in Aken.

19 (1203 nov. 4 - 1222 febr. 4).
Wilhelmus (I), graaf van Hollandia, oorkondt, dat hij aan het convent van Berna het privilege
toestaat, om met hun goederen door de provincies van zijn dominium vrijelijk, zonder tol te varen en te trekken, er te kopen en te verkopen, en vrij te zijn van alle rechtsvordering.

20 1223
In Wolderinkem.
Th(eodericus), abt van Berna, en Godescalcus, proost (van Berne) treden als getuigen op, samen met de graven van Gelre, Kleef en Holland, bij de schenking door Theodoricus, heer van Altena, van zijn eigendom in de uithof ("curtis") Hoeght (onder Maarheze) aan de cisterciënzer-abdis van Roermond.

21 1224 maart
Anno 1224; mense marcio.
De abt van Berne treedt als getuige op bij het verlenen van tolvrijdom door de heer en vrouwe van Husdenna aan het klooster van Thosan (Ter Does).

22 (eerste kwart 13e eeuw, of voor 1223).
Theodericus, prior van Berne, treedt op als getuige, wanneer de pastoor van Oosttilburg (onder Oisterwijk) de kerk van Helvoirt afhankelijk verklaart van zijn kerk en binnen haar grenzen gelegen.

23 (eerste kwart 13e eeuw).
Lijst van het vrijgoed van het klooster Berna ("allodium Bernensis ecclesie"), dat door Folcoldus, een vrij en rijk man, en zijn vrouw Bescela is geschonken, nl. Berna zelf en Masemunde met hun visserij en aanwas, vrijgoed in Altfursche (Altdorst), en Vurt (Woerd), Merseberch (Maarsbergen) en vrijgoed in Babylonia (Babiloniënbroek); voorts wat andere gelovigen hebben geschonken aan landerijen ("predia") met graanschuren ("horrea") in Risewihc (Rijswijk), Wihc (Wijk) en Bernhese (in Heeswijk), en aan stukken land in 40 met name genoemde plaatsen - alle gelegen in het Land van Heusden, het Land van Altena, de Betuwe en de Meierij van 's-Hertogenbosch - met toelichting omtrent bijzondere aard en rechten.

2092 Norbertijnenabdij van Berne, oud archief, 1134-1857

Inleiding

Regesten

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)

(eerste kwart 13e eeuw).
Lijst van het vrijgoed van het klooster Berna ("allodium Bernensis ecclesie"), dat door Folcoldus, een vrij en rijk man, en zijn vrouw Bescela is geschonken, nl. Berna zelf en Masemunde met hun visserij en aanwas, vrijgoed in Altfursche (Altdorst), en Vurt (Woerd), Merseberch (Maarsbergen) en vrijgoed in Babylonia (Babiloniënbroek); voorts wat andere gelovigen hebben geschonken aan landerijen ("predia") met graanschuren ("horrea") in Risewihc (Rijswijk), Wihc (Wijk) en Bernhese (in Heeswijk), en aan stukken land in 40 met name genoemde plaatsen - alle gelegen in het Land van Heusden, het Land van Altena, de Betuwe en de Meierij van 's-Hertogenbosch - met toelichting omtrent bijzondere aard en rechten.

a. Oorspr. op perkament. I. D. 1. In dorso: Ista sunt bona nostro monasterio collata a domino Folcoldo nostro fundatore cum piscatura in Mosa (volgens Hoevenaars in het handschrift van abt Spierinck, 16e eeuw). Voor de andere, vroeg-13e-eeuwse notae, zie Camps, nr.133.
b. Afschrift in Bullarium Roovers (ca.1630), blz.73.
c. Afschrift in Kopieboek Hoevenaars, I, nr.3.
d. Gedrukte tekst in O.B. De Fremery, bij nr.92 (rives; lees: rivis) [en in: Nomina Geografica].
e. Vertaling en bespreking door W. Hoevenaars, Berna ut lucerna, in: Met gansen trou, 10(1960), blz.173-175.
f. Gedrukte tekst in: H. van Dijk, Een klooster uit het Brabants-Hollands rivierengebied: de Abdij van Berne en haar materiële betekenis in de middeleeuwen, in: A.A.G. Bijdragen (Wageningen) 15 (1970), Bijlage I, blz.37; dit artikel als overdruk in de reeks Bernensia, nr.XIV. [Nomina Geografica Neerlandica (Hoevenaars)].
g. Gedrukte tekst in O.B. Camps, nr.133.
h. Tekst in Bijlage III in dit regestenboek, naar de lezing van Camps. Nota. De datering wordt gegeven volgens Camps; zie daar de toelichting; Hoevenaars dateerde: circa 1200; J. van Cleemput (1957): 12e eeuw.

Zie ook: