Mijn Studiezaal (inloggen)
88
Controleur directe belastingen en kadaster, 1820 - 1961
Inleiding
Historisch overzicht 
Doel en achtergrond van de grondregistratie sinds 1810
Organisatie en wetgeving vanaf 1815
88 Controleur directe belastingen en kadaster, 1820 - 1961
Inleiding
Historisch overzicht
Organisatie en wetgeving vanaf 1815
Omdat het kadaster primair was bedoeld om te dienen als basis voor de grondbelasting, was de organisatie van de kadastrering zowel op rijks-, provinciaal- als op gemeentelijk niveau nauw verbonden met de organisatie van de directe belastingen.
Op rijksniveau was de minister van Financiën tevens belast met het beheer van het in te voeren kadaster, daarin bijgestaan door een administrateur en een hoofdinspecteur. In 1820 werden de werkzaamheden opgedragen aan de Algemene Directie der Directe Belastingen en Posterijen onder leiding van een directeur-generaal. In 1821 werden het beheer en toezicht opgedragen aan het Departement van Ontvangsten, dat vanaf 1824 werd geleid door de minister van Financiën. Dit nieuwe departement is bij KB van 9 september 1831 geheel opgegaan in het ministerie van Financiën.
Sinds de invoering van de Grondwet van 1814 was in de provincie de gouverneur belast met de hoogste leiding. Als rijksvertegenwoordiger in de provincie, voorzitter van de provinciale colleges en als handhaver van de openbare orde, verkreeg de gouverneur grote bevoegdheden bij de uitvoering van wetten. Hierin werd pas verandering gebracht met de invoering van de Grondwet van 1848. Met de uitvoering van alle wetten en besluiten de provincie aangaande werd nu belast het college van Gedeputeerde Staten. Haar bevoegdheden werden nader uitgewerkt in de Provinciale Wet van 1850. Voor de uitvoering van alle wetten staat het college van Gedeputeerde Staten vanaf die tijd boven de gouverneur, die sindsdien de titel commissaris des konings draagt. In 1814 bestond deze situatie echter nog niet.
Voorlopig werd in elke provincie werd het beheer en toezicht op de kadastrering vanaf 1814 uitgeoefend door de direkteur van de Direkte belastingen, aan wie een inspecteur en een ingenieur-verificateur waren toegevoegd. In 1824 kreeg de gouverneur van de provincie ook het toezicht over de werkzaamheden van het kadaster. Het vormde een onderdeel van de dienst der Directe Belastingen, In- en uitgaande rechten en Accijnzen. Met de dagelijkse leiding was de inspecteur van het kadaster belast. Onder hem stonden controleurs, ieder aan het hoofd van een controle die een onderdeel vormde van een belastingarrondissement. De controleurs hielden administratie over de hoogte van de in te vorderen belastingen en oefenden toezicht uit op de ontvangers die zorgden voor de inning van gelden op de ontvangerskantoren in de gemeenten.
De nauwe verwevenheid die er van aanvang af bestond tussen de organisatie van de direkte belastingen en de kadastrering is opvallend. Dit geldt zeker ook voor de provincie Noord-Brabant. Hier bleef de administratieve indeling, in tegenstelling tot de overige provincies, nog geruime tijd na 1815 gehandhaafd. In feite bleef de provincie Noord-Brabant tot aan de invoering van de Grondwet van 1848 ingedeeld in de drie arrondissementen: Breda, Eindhoven en 's-Hertogenbosch. De arrondissementen vormden met elkaar het belastinggebied van de provincie, en waren elk weer onderverdeeld in controles. Het aantal controles wisselde in samenhang met de voortdurende reorganisaties op dit gebied.
In 1815 was de provincie Noord-Brabant verdeeld in acht controles voor de directe belastingen. Het arrondissement 's-Hertogenbosch bestond uit vijf controles, namenlijk Boxtel, Grave, 's-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk. Elke controle bestond uit enkele kantons, die op hun beurt werden gevormd door een aantal gemeenten.
De organisatie van de kadastrering van het Nederlandse grondgebied vormde tot 1826 niet meer dan een taakonderdeel van de administratie van de direkte belastingen. Daarna en tot 1832 zien we geleidelijk een meer zelfstandige organisatie vorm krijgen.
Invoering van het kadaster
Bewaring en bijhouding
Herziening van de grondbelastingwetgeving
Meting en kaartvervaardiging
Schattting belastbare opbrengst
Taak controleur directe belastingen en kadaster
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen
234 beschreven archiefstukken
54 gedigitaliseerd
totaal 19.576 bestanden
Inventaris
234 beschreven archiefstukken
54 gedigitaliseerd
totaal 19.576 bestanden
Kenmerken
234 beschreven archiefstukken
54 gedigitaliseerd
totaal 19.576 bestanden