Beknopte historie van het onderwijs in Geffen

Uit de Middeleeuwen ontbreken gegevens. Wel is er iets bekend uit de tijd daarna.
Peter van Griensven of Peter van Geffen, ( hij stierf in 1578 ) stichtte in Den Bosch en Geffen een Zondagsschooltje. Zo kregen de volwassenen onderwijs in Geffen. Voor de armen was het gratis.
Ook kennen we de stichtingen van Peter van Geffen. Hij schonk 15 beurzen voor Priesteropleidingen elk 1000.- gulden groot. De rente : jaarlijks 6 gulen werd aan het dagschooltje geschonken.
Tot in de 19e eeuw functioneert dat zo. Immers Johan van den Elzen, die de Zondagsschool in Den Bosch verzorgt, klaagt over achterstallig salaris. Zijn vader verzorgde de school te Geffen.
In die tijden kregen kinderen, waarvan de ouders welvarend waren, onderwijs buiten de dorpsschool.
Bekende Geffense jongens werden en waren geleerden in de 16e eeuw. o.a. Twee Vladeracken van het kasteel; Christofoor en Johan, Anderen waren: Johan van der Sloot en Peter van Griensven.

Invloed van het protestantisme op het onderwijs

Na de verovering van Den Bosch verandert er veel in de Meyerij van Den Bosch ( 1629 )Door de uitbreiding van de macht der Staten verdwijnen er al gauw pastoors uit de Meyerij.
Alle kerken komen aan de protestanten en daarmee ook de scholen.
In 1644 verdwijnt de pastoor uit Geffen en in 1648 worden kerk en school definitief protestant.
Er komt een Dominee: Tyglenius en een Protestantse koster- schoolmeester. Deze koster- schoolmeester was ook een van de weinige toehoorders als de dominee om de 14 dagen vanuit Vught in Geffen kwam preken. Hij werd door de Geffenaren weggepest, bleef dan maar in Vught en schreef boeken.
De protestantse school met de Bijbel en de Heidelbergse Catechismus ondervond veel sabotage van de ouders.
Die Catechismus met zijn 129 vragen en antwoorden verscheen vanaf 1563 en was het voornaamste leerboek.
Die protestantse school was een openbare school, Ze werd bestuurd en betaald door en vanuit de Staten Generaal en bleef tot 1795. Als de Franse tijd aanbreekt komt er weer vrijheid van godsdienst en komen er weer Katholieke onderwijzers aan de (openbare) school.
Ze werd de Franse school genoemd en was ondergebracht in een van de lokalen van het raadhuis. Later huurde men een lokaal voor 80 francs.

De protestantse tijd had in Geffen veel armoede gebracht door de zware belastingen. De kinderen moesten daarom hard werken op het land. Het schoolverzuim was zeer groot en het resultaat van het onderwijs zeer bedroevend.
Rond 1850 komt pas overal in de Meyerij apart onderwijs voor meisjes.
Het waren katholieke bijzondere scholen gesticht door Zustersorden.

De Zusters van Liefde

In 1854 komen de Zusters van Liefde naar Geffen. De parochie geeft 5000 gulden om een Klooster te bouwen en een vrijgevige inwoner nog eens 2000 gulden. Een school werd naast het klooster gebouwd.
De door de parochie gestichte Klooster en school legde aan de Zusters de volgende verplichtingen op:
a. het geven van lager onderwijs aan meisjes;
b. het houden van een bewaarschool voor kleuters;
c. het verzorgen van ouden van dagen
d. het verplegen van zieken buiten en in het gasthuis.
Het klooster werd naderhand voor 25.000 gulden verkocht aan de Zusters van Liefde.

Vanaf 1854 zijn er in Geffen dus twee scholen, de openbare Jongensschool en de in 1854 opgerichte bijzondere meisjesschool, waarop samen 205 leerlingen zijn ingeschreven.
Op 15 jan 1854 telt men 115 jongens op de openbare school en 90 meisjes op de bijzondere school en op 15 juli (in de zomer moesten veel kinderen op het land helpen werken) blijken er in totaal maar 125 jongens en meisjes te vinden.
Van die 205 kinderen zijn er 70 arme kinderen, die gratis onderwijs ontvangen.
Er was in 1872 ook een bewaarschool met 46 leerlingen en 75 gulden subsidie van de gemeente.
Er was in dit tijdperk geen gelijk onderwijs. De openbare scholen kregen volledige rijksvergoeding, maar de bijzondere scholen slechts een kleine subsidie.
We hebben het dan natuurlijk over de Schoolstrijd, die de politiek lange tijd zal bezig houden. Gelijkstelling kwam er eerst bij de Onderwijswet van 1920.

20e Eeuw

In 1919 werd een nieuwe jongensschool gebouwd aan de Dorpsstraat 16.
Het was een drieklassige school met daarachter de speelplaats en een gymnastieklokaal. Het was de trots van het dorp. Nergens in de omgeving had men zulk een mooie school.
De school werd gebouwd door de firma E. Straatman te 's Hertogenbosch voor de somma van 39.849 gulden.

In 1924 worden pas beide scholen gelijkgesteld. De Mariaschool telde toen 141 leerlingen.
De openbare Jongensschool werd een bijzondere school, en werd per 1 jan 1925 door de gemeente overgedragen aan het Kerkbestuur, met 138 leerlingen. Toen mochten er nog 56 leerlingen in een lokaal zitten. De jongensschool krijgt vanaf die tijd de naam H. Aloysius mee.
Er werden nieuwe onderwijzers benoemd:
Als hoofd A. Sloots en twee onderwijzers: G. Velthuis en L. Theissing. Het salaris bedroeg 84
gulden per maand . Het hoofd ontving 300 gulden per maand meer.

In 1934 werden twee lokalen bijgebouwd aan de Jongensschool. 0ok de gymnastiekzaal kreeg twee ingangen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de school bezet door soldaten en zwaar beschadigd. In 1956 werd de jongensschool echter afgekeurd.
Door architect J.A. de Reus werd een nieuwe school ontworpen, die het jaar daarop gebouwd werd door de firma Q. de Veer voor 186.000 gulden. Het was een zesklassige school voor 172 leerlingen en deze stond aan de Harrie Schoutenstraat. De officiele opening gebeurde op 13 jan 1958.
De oude voormalige jongensschool werd in 1958 toch weer geschikt gemaakt voor het kleuteronderwijs voor 60.000 gulden. De kleuterschool had vroeger geen naam maar kreeg de naam H. Jozefschool. Tot 1978 waren de kleuters gehuisvest in het schoolgebouw.
Het oude gymnastielokaal werd gerenoveerd in 1959 tot waslokaal voor de schooljeugd, berging voor de toestellen en de centrale verwarming.

Op 25 juni 1970 neemt meester Velthuis na 45 jaar afscheid van de Aloysiusschool, waar hij in 1925 was begonnen als onderwijzer.
In 1973 werden er twee lokalen aan de H. Aloysiusschool gebouwd, een speelleerlokaal en een leslokaal.
In dat jaar komt er ook een einde aan de taak van het kerkbestuur dat tevens schoolbestuur was.
Per 1 jan 1974 komt er één schoolbestuur voor alle Geffense scholen, nl. de Stichting Katholiek Kleuter- en Basisonderwijs Geffen.
In de periode 1974-1979 worden de Geffense scholen 'gemengd'.
Per 1977 zijn de scholen aangesloten bij de Pedagogisch Didactische Dienst en krijgen ondersteuning bij onderwijsontwikkelingen en leerlingbegeleiding.
In 1978 worden in de Aloysiusschool als dependance van de H. Jozefschool twee kleuterklassen gehuisvest. Uitbreiding wordt noodzakelijk. Er worden vier semi-permanente lokalen gebouwd langs de Harrie Schoutenstraat. Drie lokalen in het hoofdgebouw worden afgestaan de kleuterschool voor twee klassen en een speellokaal. Aan de voorzijde van de school komt een nieuwe personeelskamer, een documentatiecentrum en een portaal.
Op 8 dec. 1978 om 15. u vond de overdracht en officiële in gebruikneming plaats in aanwezigheid van de wethouders A. v. Schijndel tevens Loco-burgemeester en A. Rome en het schoolbestuur met als voorzitter de heer S. Homminga, de Oudervereniging onder voorzitterschap van A. van Hout en de schoolteams onder leiding van P. de Kort voor de Maria-school, Zuster Geertrui voor het Kleuteronderwijs en Th. Prinssen voor de Aloysiusschool.
De in de Aloysiusschool ondergebrachte kleuterschool-dependance kreeg de naam 'Klavertje Drie'.
In 1985 wordt kleuterschool Klavertje Drie met de H. Aloysiusschool samen de basisschool Aloysius.
In 1989 opnieuw een verbouwing. De school wordt gemoderniseerd en uitgebreid met twee nieuwe lokalen. Tijdens de verbouwing die duurt tot maart 1990 gaan de lessen gewoon door.
In 1995 wordt wegens ruimtegebrek noodlokaal 'Wiesje' bijgebouwd.

De beide r.k. basisscholen Aloysius en Maria zijn in 2010 buiten gebruik gesteld; Maria werd gesloopt in 2010 en Aloysius in 2011. Zie voor foto's: members.home.nl/fhvandijk/
Een nieuwe school genaamd 'De Wissel' is in sep 2010 in multifunctioneel centrum "de Koppelinck" in gebruik genomen. Dit multifunctioneel centrum is tevens gemeenschapshuis.


bron:
inv.nr. 10
jubileumboekje 'Aloysiusschool Geffen 50 jaar, 1957-2007', Geffen 2007